Spring naar content
Complete description of the selected organ
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 7 July 2020.

Photo: Tjalling Roosjen

Vleuten, Nederland (Utrecht) - Torenpleinkerk
Municipal: Utrecht
Address: Schoolstraat 1, 3451 AA, Vleuten
Website: http://www.torenpleinkerk.nl/

Description nr.: 1001282.

Built by: Gideon Thomas Bätz (1809)

YearBuilderOpusActivity
1809 Gideon Thomas Bätz  new organ
1971 J. de Koff & Zoon  restoration
1972 firma D.A. Flentrop  restoration
2020 Van Rossum Orgelbouw  restoration

  • In 1809 bouwde G.Th. Bätz een nieuw orgel voor de Remonstrantse kerk in Utrecht. Het verving een ouder instrument dat als tweedehands werd aangekocht en in 1798 door Christophel Bätz was geplaatst. Omdat dit orgel veel gebreken vertoonde bestelde men in 1808 een nieuw orgel, dat geplaatst moest worden in de nieuw te bouwen kerk. De nieuwe kerk aan de Kromme Nieuwe Gracht werd in 1809 opgeleverd. Bätz had het orgel in 1811 gereed. Omdat er geen geld meer was om het orgel te betalen verkocht Bätz het aan de parochiekerk van Sint Franciscus Xaverius in Amersfoort. Op 11 december 1812 bood Bätz een orgel te koop aan aan de kerkmeesters van de Jacobskerk te Brielle. Men zag van deze koop af, en vervolgens kwam Bätz overeen met de Remonstrantse Kerk in Utrecht dat zij het orgel konden kopen.
  • In 1866 verving men het niet al te grote orgel door een nieuw instrument, gebouwd door C.G.F. Witte. Het oude werd verkocht aan de Hervormde Gemeente te Vleuten. Op 13 mei 1866 nam men het in Vleuten in gebruik met een bespeling door de organist van de Utrechtse Pieterskerk, de heer J.H.A. Wagenaar. In 1905 werd de dispositie gewijzigd: de Quintadeen 8' en de Bourdon 16' werden vervangen door een Prestant 8'. Verder werd de discant van de Prestant 4' vernieuwd, en er werden zweljalouzieën aan de achterzijde van de orgelkas gemaakt. In 1971 werd het orgel gerestaureerd door J. de Koff. De restauratie werd door Flentrop voltooid in 1972. Adviseur bij de werkzaamheden was Willem Hülsmann.
  • Op grond van het aanwezige pijpwerk lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat Bätz dit orgel bouwde met pijpmateriaal van verschillende herkomst dat hij nog in de werkplaats in voorraad had. Begin januari 2019 is het orgel gedemonteerd en overgeplaatst naar de werkplaats van Hans van Rossum voor een restauratie. Hierbij is de toonhoogte verlaagd naar a' = 415 Hz, en is een nieuwe temperatuur gelegd volgens specificatie van Van Heurn. De restauratie werd afgesloten in 2020, en met Pinksteren is het orgel weer in gebruik genomen.

Short list of all locations the organ has been
1812UtrechtRemonstrantse Kerk
1866VleutenHervormde Kerk

Technical data
Number of stops per division
- Manuaal9
- Pedaalaangehangen
Total number of stops9
Key actionMechanical
Stop actionMechanical
Windchest(s)Slider chests
Pitcha' = 416 Hz
TemperamentVan Heurn
Wind pressurea' = 68 mm

Specification
Manuaal (C-e'''): Bourdon 16' (discant) - 1972, Holpijp 8', Quintadeen 8', Prestant 4' - 1812 (bas)/1972 (discant), Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Mixtuur II-IV sterk 1 1/3') (B/D), Tremulant.
Pedaal (C-g°): Aangehangen.

Compound stopComposition
Mixtuur II-IV sterk C: 1 1/3' - 1'. c°: 1 1/3' - 1' - 1'. c': 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2'.
Other specifications
Different specifications Vóór de restauratie van 1972 luidde de dispositie:
Manuaal: Prestant 8', Holpijp 8', Prestant 4', Fluyt 4', Quint 3', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Mixtuur II-IV sterk.
Pedaal: aangehangen
Literature
  • Reakties van lezers / M. de Jong. - In: De Orgelvriend, jrg. 11 nr. 8, augustus 1969.
  • Vleuten verwelkomde gerestaureerd orgel / Hans Schaaf. - In: De Orgelvriend, jrg. 14 nr. 6, juni 1972. - Overgenomen uit een krant d.d. 22 maart 1972.
  • Utrechtse orgels : Het orgel in de Ned. Herv. kerk te Vleuten / [Willem Hülsmann]. - In: Het Orgel, jrg. 70 nr. 4, april 1974.
  • Utrechts orgellandschap / Bert Wisgerhof. - Amersfoort: J.C. Willemsen, 1979.
  • De orgelmakers Bätz (1739 - 1849) : Een eeuw orgelbouw in Nederland / Gert Oost. - 3e aangevulde druk. - Alphen aan den Rijn: Canaletto, 1981.
  • Orgels in de stad Utrecht : Zes eeuwen geschiedenis en een inventarisatie / Peter van Dijk, Ronald Doornekamp. - Utrecht: Stichting Organisatie Oude Muziek, 1992.
  • Het historische orgel in Nederland 1790 - 1818 / Jan Jongepier (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1999. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 4).
  • Restauratie : Het Bätz-orgel in de Torenpleinkerk te Vleuten / Gerco Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 63 nr. 3, april 2021.
Recordings Bätz-orgels in de Vechtstreek (Vleuten, Weesp, Breukelen) / Reitze Smits. - Stichting Concerten Pieterskerk Breukelen (CD). - 1990.
Links http://www.torenpleinkerkvleuten.nl/restauratiebatzorgel/
https://rossumorgelbouw.nl/projects/restauratie-reconstructie-batz-orgel-staande-in-de-torenpleinkerk-te-vleuten-2019/
Other sources
  • Dick van Dijk
  • Dick van Dijk
  • Jaap Jan Steensma

Photo: Tjalling Roosjen. Date: 7 July 2020.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 7 July 2020.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 7 July 2020.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 7 July 2020.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 7 July 2020.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 7 July 2020.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 7 July 2020.
Photo: Tjalling Roosjen
Situation before 2019. Photo: Michiel van 't Einde. Date: 9 May 2013.
Photo: Michiel van 't Einde
Situation before 2019. Photo: Michiel van 't Einde. Date: 9 May 2013.
Photo: Michiel van 't Einde
Situation before 2019. Photo: Michiel van 't Einde. Date: 9 May 2013.
Photo: Michiel van 't Einde
Situation before 2019. Photo: Michiel van 't Einde. Date: 9 May 2013.
Photo: Michiel van 't Einde
Situation before 1971. Source: Collection Piet Bron. Date: before 1971.
Source: Collection Piet Bron
Situation before 1971. Source: Postcard. Date: before 1971.
Source: Postcard
Situation before 2019. Photo: Michiel van 't Einde. Date: 9 May 2013.
Photo: Michiel van 't Einde