Spring naar content
Complete description of the selected organ
Photo: Marcel Pelt. Date: 12 May 2018.

Photo: Marcel Pelt

Uithuizen, Nederland (Groningen) - Jacobikerk
Municipal: Het Hogeland
Region:Hunsingo
Address: Hoofdstraat Oost 2, 9981 AH, Uithuizen
Website: https://www.pguithuizen.nl/
https://www.kerkuithuizen.nl/

Description nr.: 1001231.
Groningen Orgelland number: 340. Stichting Orgelcentrum card number: A0036.

Built by: Arp Schnitger (1701)

YearBuilderOpusActivity
1701 Arp Schnitger  new organ
1785 Albertus Anthonie Hinsz  rebuild
1811 Dirk Lohman  maintenance/reparations
1830 Nicolaas Anthonie Lohman  maintenance/reparations
1855 Petrus van Oeckelen  rebuild
1987 Bernhardt Edskes  restoration
2001 Bernhardt Edskes  restoration

In 1701 werd een nieuw orgel door Schnitger opgeleverd in Uithuizen. Schnitger bouwde het zonder gebruik te maken van materiaal uit het oude orgel van de kerk, gemaakt door Theodorus Faber. Reparaties werden later uitgevoerd door Radeker (1708 en 1710), Hinsz (1747 en 1785) en Dirk Lohman (1810/1811) en N.A. Lohman (1830). Bij de reparatiewerkzaamheden in 1785 was Hinsz zelf niet meer actief. Hierbij werd een nieuwe klaviatuur gemaakt, met een volledig klavier. De bijgekomen toetsen in het groot octaaf werden doorgekoppeld naar het klein octaaf. De windladen werden dus niet vervangen. Petrus van Oeckelen voerde verschillende wijzigingen uit in de jaren 1854/1855. Zo maakte hij een nieuwe windlade voor het hoofdwerk, en nieuwe windkanalen. De dispositie werd ook gewijzigd. In 1987 restaureerde Bernardt Edskes het rugwerk onder advies van Klaas Bolt. Hij bracht het terug in de oorspronkelijke toestand. De door Van Oeckelen verschoven Quint 1 1/3' (naar een Flageolet 1') werd hersteld. De Carillon III werd vervangen door een Scherp IV sterk en de Viola di Gamba werd gereconstrueerd tot een Quintadeen 8'. In 1998 is gestart met de restauratie van het hoofdwerk en het pedaal. Bernhardt Edskes voerde deze restauratie uit, waarbij de doelstelling was: herstel van de oorspronkelijke situatie. Op 15 juni 2001 is het orgel weer in gebruik genomen.

Technical data
Number of stops per division
- Manuael10
- Rughposityf10
- Pedael8
Total number of stops28
Key actionMechanical
Stop actionMechanical
Windchest(s)Slider chests
Pitcha' = 466 Hz
TemperamentGemodificeerde 1/5-kommastemming
Wind pressure71 mm

Specification
Manuael (CDE-c'''): Praestant 8' - 1701/2001, Holpyp 8', Octaav 4', Spitsfluyt 4', Quint 3', Superoctaav 2' - 1701/2001, Siflet 1 1/2', Mixtuer IV-V sterk - 1701/2001, Trompet 8' - 2001, Vox Humana 8' - 1701.
Rughposityf (CDEFGA-c'''): Holpyp 8', Quintadena 8' - 1701/1987, Praestant 4' - 1701/1987, Holpyp 4', Octaaf 2' - 1701/1987, Woudfluyt 2' - 1701, Quint 1 1/3' - 1701, Sesquialter II sterk - 1701, Scherp IV sterk - 1987, Dulciaan 8' - 1701.
Pedael (CDE-d'): Bourdon 16' - 2000, Octaav 8' - 1701, Octaav 4' - 1701, Nachthoorn 2' - 1701, Mixtuer IV sterk - 2000, Basuyn 16' - 1701, Trompet 8' - 1701, Cornet 2' - 1701.
Couplers: Manuaalkoppel - Hinsz; schuifkoppel, Pedaalkoppel - Van Oeckelen.
Accessories: Tremulant - 2001; opliggend, Afsluyting Manuael, Afsluyting Rughposityf, Afsluyting Pedael, Windlosser, Calcant.

Compound stopComposition
Mixtuer IV-V sterk (Hoofdwerk) C: 2/3' - 1/2' - 1/3' - 1/4'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. f': 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'. c'': 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'.
Sesquialter II sterk (Rugwerk) C: 1 1/3' - 4/5'. c°: 2 2/3' - 1 3/5'.
Scherp IV sterk (Rugwerk) C: 1/2' - 1/3' - 1/4' - 1/4'. c°: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/2'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 1'. c'': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'.
Mixtuer IV sterk (Pedaal) C: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. G: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'.
Other specifications
Knock (1788) Manuaal: Praestant 8', Holpyp 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Sifflet 1 1/2', Mixtuur IV-VI sterk, Trompet 8' en Vox Humana 8'.
Rug-Positief: Holpyp 8', Quintadeen 8', Praestant 4', Holpyp 4', Octaaf 2', Woudfluit 2', Quint 1 1/2', Sexquialter 2 à 3 sterk, Scherp IV sterk en Dulciaan 8'.
Pedaal: Bourdon 16', Octaaf 8', Octaaf 4', Nagthoorn 2', Bazuin 16', Trompet 8' en Cornet 2'.
Broekhuijzen (1855) Broekhuijsen vermeldt de dispositie van vóór de werkzaamheden door Van Oeckelen als volgt:
Hoofdwerk: Prestant 8', Holpyp 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Sifflet 1 1/2', Mixtuur IV-V-VI sterk, Trompet 8' en Vox Humana 8'.
Rugwerk: Holpyp 8', Quintadena 8', Prestant 4', Holpyp 4', Octaaf 2', Woudfluit 2', Quint 1 1/2', Sexquialtera II-III sterk, Scherp IV sterk en Dulciaan 8'.
Pedaal: Bourdon 16', Octaaf 8', Octaaf 4', Nagthoorn 2', Mixtuur IV-V-VI sterk, Bazuin 16', Trompet 8' en Cornet 2'.
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de Hervormde Kerk te Uithuizen (Groningen) heeft 28 sprekende stemmen, twee klavieren, vrij pedaal. Is in 1700 door Arp Schnitger geleverd, in 1811 door Lohman hersteld.
Organist de Heer W. Veldhuizen.
Hoofdwerk: Prestant 8', Bourdon 16', Gedakt 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Fluit 2', Mixtuur 4 st., Trompet 8', Vox Humana 8'.
Rugwerk: Prestant 4', Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Fluit 4', Octaaf 2', Woudfluit 2', Flageolet 1', Sexquialter 2 st., Carillon, Dulciaan 8'.
Pedaal: Subbas 16', Octaaf 8', Bourdon 8', Octaaf 4', Nachthoorn 2', Bazuin 16', Trompet 8', Cornet 2'.
Stomme Registers: Drie Koppelingen, Afsluiting, Ventiel, Calcant.
Different specifications
  • De dispositie die Schnitger maakte volgens contract was:
    Hoofdwerk: Praestant 8', Hollpijp 8', Octavo 4', Floyt 4', Quinta 3', Super Octavo 2', Suflet 1 1/2', Mixtuer IV-V sterk, Trompet 8', Vox Humana 8'.
    Rugh Positijf: Praestant 8', Gedeckt 8', Quintadena 8', Hollpijp 4', Sexquialter II sterk, Octavo 2', Walt Floyt 2', Quinta 1 1/2', Scharp IV sterk, Dulciaan 8'.
    Pedael: Bourdon 16', Octavo 8', Octavo 4', Nachthoorn 2', Mixtuer IV sterk, Basuijn 16', Trompet 8', Cornet 2'.

  • G.W. Lohman noteerde:
    Dispositie van het Orgel in de Gereformeerde Kerk te Uithuizen, gemaakt door A. Snitger, Anno 1701, heeft 28 stemmen. Geheel gerepareerd door N.A. Lohman, Mr. Orgelmaker te Groningen, in 1815.
    Manuaal: Prestant 8, Holpijp 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Octaaf 2', Kwint 3', Sifflet 1 1/2', Mixtuur 4-5-6 st, Trompet 8', Vox Humana 8', Tremulant, Ventiel.
    Rugpositief: Kwintadena 8', Holpijp 8', Prestant 4', Holpijp 4', Octaaf 2', Woudfluit 2', Kwint 1 1/2', Sexquialter 2 st, Scherp 4 st, Dulciaan 8', Ventiel.
    Vrij Pedaal: Bourdon 16', Octaaf 8', Octaaf 4', Nachthoorn 2', Mixtuur 4-5-6 st, Bazuin 16', Trompet 8', Cornet 2', Ventiel.

  • De dispositie na de wijzigingen van Van Oeckelen (1855) was:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Praestant 8', Holpijp 8', Octaav 4', Spitsfluit 4', Quint 2 2/3', Fluit 2', Mixtuur IV sterk, Trompet 8', Vox Humana 8'.
    Bovenwerk: Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Praestant 4', Fluit 4', Octaaf 2', Woudfluit 2', Flageolet 1', Sesquialter II sterk, Carillon III sterk, Dulciaan 8'
    Pedaal: Subbas 16', Octaaf 8', Bourdon 8', Octaaf 4', Nachthoorn 2', Bazuin 16', Trompet 8', Cornet 2'.

Literature
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de Provincie Friesland, Groningen en Elders aangetroffen worden / Nicolaas Arnoldi Knock. - Nieuwe uitgave. - Sneek: Boeijenga, 1968. - Herdruk van het boekje uit 1788.
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • Een orgeltocht / A. Bolt. - In: Organophilia, Maandblad voor Orgelvrienden. - jrg. 2 nr. 8/9, augustus/september 1951.
  • Het Noorden, Orgelparadijs / Paul C. Bollen. - In: De Praestant, jrg. 5 nr. 3, juli 1956.
  • Bijdragen tot de geschiedenis van het orgelmaken (VII) : Bijeengebracht door S. Meijer, organist te Groningen / C.H. Edskes. - In: Het Orgel, jrg. 55 nr. 3, maart 1959.
  • Een tweetal aanvullingen op Hess' Dispositiën uit 1774 / dr. Gustav Fock. - In: Het Orgel : Nederlandse Organisten Vereniging 1890-1960. - (Jubileumnummer van Het Orgel).
  • Gegevens, behorende bij de Orgelkalender 1963. - In: Het Orgelblad, jrg. 5 nr. 12, december 1962.
  • De nagelaten geschriften van de orgelmaker Arp Schnitger (1648-1719) : Met inleiding en commentaar van C.H. Edskes / bijeengebracht door S. Meijer, organist te Groningen. - Sneek: Boeijenga, 1968. - (Bijdragen tot de geschiedenis van het orgelmaken).
  • Arp Schnitger (1648-1719) en zijn werk in het Groningerland / H.A. Edskes, Renske Koning, H.F.W. Kruize . - Groningen : Stichting Groningen Orgelland, 1969.
  • Nederlandse orgelpracht : Het Arp Schnitger-orgel te Uithuizen / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 11 nr. 8, augustus 1969.
  • Klein-orgelboek (deel 1). - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1970].
  • Arp Schnitger und seine Schule : Ein Beitrag zur Geschichte des Orgelbaues im Nord- und Ostseeküstengebiet / Gustav Fock. - Kassel [etc.] : Bärenreiter, 1974.
  • Langs kerken en kapellen : Orgeltocht door Nederland. - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1977].
  • Het Groninger orgelbezit van de reformatie tot de romantiek / Frans Talstra. - Stichting Oude Groninger Kerken, Publicatie 22, november 1979.
  • Nederlanders buitenspel bij belangrijke orgelrestauratie : Gronings pronkjuweel in oude luister hersteld / Rob van der Hilst. - In: Trouw, zaterdag 18 september 1982.
  • Albertus Anthoni Hinsz, orgelmaker 1704-1785 / Willem Jan Dorgelo Hzn. - Augustinusga: Lykele Jansma, 1985.
  • Eerste fase restauratie Uithuizen voltooid / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 85 nr. 4, april 1989.
  • Het Groninger orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel I Hunsingo / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Adolph Rots, Frans Talstra, Victor Timmer. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1994. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 15).
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • Orgelroute Gemeente Eemsmond. - Gemeente Eemsmond : Gezamenlijke Orgelcommissies, 1997. - (Publikatie van de Stichting Groningen Orgelland ; nr. 19).
  • Schnitger-orgel Uithuizen wordt gerestaureerd. - In: De Orgelkrant, jrg. 3, nr 4, april 1998.
  • 350 jaar Arp Schnitger. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1998. - Publicatie nr. 24.
  • Arp Schnitger, orgelmaeker in de Jacobikerk Uithuizen. - Uithuizen : Stichting Arp Schnitgerorgel Uithuizen, [2001]. - Beknopte brochure.
  • Arp Schnitger, orgelmaeker in de Jacobikerk Uithuizen / Dirk Molenaar, Stef Tuinstra. - Uithuizen : Kerkvoogdij Hervormde gemeente Uithuizen, Stichting Arp Schnitgerorgel Uithuizen, 2001. - (Stichting Groningen Orgelland ; Publicatie nr. 26).
  • Restauratie Schnitger-orgel Uithuizen voltooid. - In: De Orgelkrant, jrg. 6, nr. 6, juni 2001.
  • Het Schnitger orgel in de Hervormde kerk te Uithuizen / Arie Goud. - In: Eredienst, jrg. 28 nr. 4, augustus 2001.
  • Schnitger-orgel van Uithuizen weer in oude luister / Dirk Molenaar. - In: De Orgelvriend, jrg. 43 nr. 9, september 2001.
  • Het Arp Schnitger-orgel in de Jacobikerk te Uithuizen / Peter van Dijk. - In: Het Orgel, jrg. 98 nr. 4, juli 2002.
  • Een pronkjuweel op het Hogeland : Het Arp Schnitger-orgel te Uithuizen / [Harry de Olde, Stef Tuinstra]. - Zutphen : Walburg Pers, 2004. - (Nederlandse Orgelmonografieën ; 6).
  • Een pronkjuweel op het Hogeland : Het Arp-Schnitger-orgel te Uithuizen / Dirk Molenaar. - In: De Orgelvriend, jrg. 47 nr. 4, april 2005.
  • Arp Schnitger en zijn werk : Fotoboek met de bewaard gebleven orgels en orgelfronten van Arp Schnitger / Cornelius H. Edskes, Harald Vogel [red.]. - Bremen : Verlag H.M. Hauschild, 2009.
  • Het Groninger Orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel VI Aanvullingen 1994-2009 / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Victor Timmer. - [S.l.] : Stichting Groningen Orgelland, 2009. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 29).
  • Arp Schnitger und sein Werk : Bildband mit den erhaltenen Orgeln und Prospekten Arp Schnitgers / Cornelius H. Edskes, Harald Vogel [red.]. - 2. revidierte Auflage. - Bremen : Verlag H.M. Hauschild, 2013. - (Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 241).
  • Die überlieferung der Schnitger-Orgeln : Kurze Beschreibung der erhaltenen Instrumente / Harald Vogel. - In: Ars Organi, 67. Jhg., Heft 4, Dezember 2019.
  • Orgelbaukunst : Festschrift für Bernhard Edskes zum 80. Geburtstag / Dirk Trüten, Sietze de Vries. - Kölliken : Buch & Netz, 2020.
Recordings
  • Delphin & Nicolaus Adam Strungk - Peter Mohrhardt : Complete Organ Music / Manuel Tomadin. - Brilliant Classics 95758 (2CD). - 2019. - Opgenomen in Tangermünde en Uithuizen.
  • Franz Tunder in perspectief : Volume 3 / Peter Westerbrink. - Edition SIOG 201701 (CD). - 2017.
  • Pronkjuwelen in Stad en Ommeland : Het historische orgelbezit van de provincie Groningen / Sietze de Vries. - JSB Records (box met 5 CD's, DVD en boek). - 2009.
  • Georg Böhm : Orgelwerke / Jozef Sluys. - Ars Musici AM 1358-2 (CD). - 2003.
  • Bach in Groningen 6 / Piet Wiersma. - Eurosound ES 47.405 (2CD). - 2002. - Recorded in Appingedam, Uithuizen and Godlinze.
  • Bach in Groningen 5 / Piet Wiersma. - Eurosound ES 47.391 (2CD). - 2002. - Recorded in Uithuizen, Hellum and 't Zandt.
  • Buxtehude - Improvisationen / Sietze de Vries. - Bernhardt Edskes Orgelbau BESV 1.2001 (CD). - 2001.
  • Klaas Bolt (1927-1990) geïnspireerd door Arp Schnitger (1648-1719) / KIaas Bolt. - LBCD 94 (CD). - Opnamen uit de jaren 1968-1971, opgenomen in Groningen, Uithuizen, Godlinze en Nieuw-Scheemda.
  • Arp Schnitger-Orgeln zu Norden, Grasberg, Nieuw-Scheemda, Dedesdorf, Uithuizen und Groningen : Folge 1 / Werner Jacob. - Electrola C 187 - 30 214/15 (2LP). - 1975.
  • Cor Edskes bespeelt het Arp Schnitger-orgel te Uithuizen. - Disco E.P. - 1969. - (Documenta).
  • 1648/1719 Arp Schnitger : Klaas Bolt bespeelt de drie originele Arp Schnitgerorgels van Uithuizen, Godlinze en Nieuw Scheemda / Klaas Bolt. - EMI HMV 5C 053.24060 (LP). - 1969.
Links https://arpschnitgerorgeluithuizen.nl/
https://www.kerkuithuizen.nl/algemeen/orgel
https://www.orgelshogeland.nl/?page_id=216
https://www.arpschnitger.nl/nl/suith.html
https://uithuizen.blogspot.com/
YouTube
Photo: Marcel Pelt. Date: 12 May 2018.
Photo: Marcel Pelt
 Photo: Jaap Bakker. Date: 13 September 2007.
Photo: Jaap Bakker
 Photo: Jaap Bakker. Date: 13 September 2007.
Photo: Jaap Bakker
 Photo: Tjalling Roosjen. Date: 20 September 2011.
Photo: Tjalling Roosjen
 Source: Postcard.
Source: Postcard
 Source: Postcard.
Source: Postcard
Photo: Michiel van 't Einde. Date: 1 August 2011.
Photo: Michiel van 't Einde
 Photo: Tjalling Roosjen. Date: 20 September 2011.
Photo: Tjalling Roosjen
 Photo: Tjalling Roosjen. Date: 20 September 2011.
Photo: Tjalling Roosjen
 Photo: Tjalling Roosjen. Date: 20 September 2011.
Photo: Tjalling Roosjen
 Photo: Michiel van 't Einde. Date: 1 August 2011.
Photo: Michiel van 't Einde
 Photo: Michiel van 't Einde. Date: 1 August 2011.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Date: 1 August 2011.
Photo: Michiel van 't Einde
 Photo: © Dennis Wubs. Date: 26 March 2008.
Photo: © Dennis Wubs