Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Dirco Oskam. Datering: 13 September 2014.

Foto: Dirco Oskam

Numansdorp, Nederland (Zuid-Holland) - Hervormde Kerk
Gemeente: Hoeksche Waard
Streek:Hoekse Waard
Adres: Torenstraat 16, 3281 XP, Numansdorp
Website: http://www.kerknumansdorp.nl/

Beschrijving nr.: 1001112.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR4095.

Gebouwd door: Gebroeders Van Vulpen (1968)
Het orgel bevat ouder materiaal: Orgelkas uit 1707 van Jacob Cools

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1707 Jacob Cools  nieuwbouw
1758 Jean François Moreau  uitbreiding
1779 Andreas Wolfferts  uitbreiding
1804 Antonius Friedrich Gottlieb Heyneman  uitbreiding
1846 Jonathan Bätz  wijzigen dispositie
1865 Christian Gottlieb Friedrich Witte  overplaatsing
1914 Jan van der Kley  nieuwbouw in bestaande kas
1968 Gebroeders Van Vulpen  nieuwbouw in bestaande kas
1986 Gebroeders Van Vulpen  uitbreiding
2018 Hendriksen & Reitsma  restauratie

  • Het orgel in Numansdorp is afkomstig uit de Waalse Kerk in Rotterdam. Voor deze kerk bouwde Jacob Cools in 1707 een orgel met één manuaal en pedaal. Dit werk werd gekeurd door Quirinus van Blankenburg. Jean François Moreau maakte in 1758 een Bovenwerk als tweede manuaal. Daarna volgden nog kleinere wijzigingen door Wolfferts (1779, plaatsing Gemshoorn 2' op het Bovenwerk) en Heyneman (1804, plaatsing Fluit 4' op het Bovenwerk). In 1834 werd het gerestaureerd door Jonathan Bätz. Deze kreeg het onderhoud van het orgel hierna toegewezen. In 1846 verving Bätz de Prestant 8' (discant) van het Bovenwerk door een Viola di Gamba 8'.
  • Het orgel is in 1865 in Numansdorp geplaatst, echter zonder de luiken. In Rotterdam bouwde C.G.F. Witte een nieuw orgel. In 1914 maakte J. van der Kley een nieuw pneumatisch orgel in de oude kas. Dit werk is in 1968 vervangen door nieuwbouw door Van Vulpen. Adviseur bij de bouw was Willem Hülsmann. Het orgel kon worden gebouwd dankzij een schenking van het Rampenfonds. In 1986 plaatste deze bouwer enkele gereserveerde stemmen en werden enkele registers vervangen. De Spitsfluit 4' van het Hoofdwerk werd vervangen door een Cornet en de Scherp IV sterk van het Bovenwerk door een Sesquialter. Enkel de Schalmei 4' van het Pedaal ontbreekt nog.
  • In januari 2018 is een restauratie gestart door de firma Hendriksen & Reitsma onder advies van Dirk Bakker. De historische orgelkas is opnieuw geschilderd. De restauratie van het orgel werd afgesloten met een feestelijke ingebruikneming op 9 juni 2018. Het orgel werd hierbij bespeeld door Danny Spaans, terwijl ook het Christelijk Mannenkoor Scheveningen haar medewerking verleende. De dispositie is ook gewijzigd: op het Bovenwerk werd de Quint 1 1/3' opgeschoven en aangevuld tot een Nasard 2 2/3', en het Bovenwerk is uitgebreid met een Baarpijp 8', afkomstig uit het orgel van de Gereformeerde Kerk in Edam. De gereserveerde Schalmey 4' van het pedaal is geplaatst. Hiervoor gebruikte men een exemplaar uit 1971, afkomstig uit de Hervormde Kerk in 's-Gravenzande.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1707RotterdamWaalse Kerk
1865NumansdorpHervormde Kerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk7
- Bovenwerk8
- Pedaal4
Totaal aantal stemmen19
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 437 Hz
TemperatuurNeidhardt I
Winddruk85 mm (Hoofdwerk), 80 mm (Pedaal), 76 mm (Bovenwerk)

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Cornet IV sterk (4') (discant) - 1986, Mixtuur V-VI sterk (1 1/3'), Trompet 8'.
Bovenwerk (C-f'''): Baarpijp 8' - 2018, Holpijp 8', Prestant 4', Roerfluit 4', Nasard 2 2/3' - 1986/2018, Gemshoorn 2', Sesquialter II sterk - 1986, Dulciaan 8' - 1986, Tremulant.
Pedaal (C-d'): Subbas 16', Prestant 8', Bazuin 16' - 1986, Schalmey 4' - 1971.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk.

VulstemSamenstelling
Cornet IV sterk discant c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Mixtuur V-VI sterk C: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'.. f°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c': 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3' f': 4' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1'. f'': 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3'.
Sesquialter II sterk C: 1 3/5' - 4/5'. c°: 2 2/3' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Hess (1774) Het Orgel in de Fransche-Kerk (Rotterdam) bestaat uit twee Hand-Clavieren en een Vry-pedaal; zynde een goed Werk, verschillende deszelfs Dispositie niet veel met dat van de Nieuwe- of Oostersche-Kerk.
Verschillende disposities
  • De dispositie in 1707 was:
    Manuaal: Praestant 8' (discant dubbelkorig), Holpijp 8', Octaeff 4' (discant dubbelkorig), Holfleyt 4', Octaeff 2' (discant dubbelkorig), Quint 1 1/2' (gedeeld), Octaeff 1' (gedeeld), Mixtuer VII sterk (gedeeld), Sexquialter III sterk (discant), Cornet VI sterk (discant), Trompet 8'.
    Pedaal: Bordon 16', Praestant 8', Octaeff 4', Mixtuer III sterk, Trompet 8'.

  • De dispositie in 1832 was:
    Hoofdwerk: Praestant 8' (discant dubbelkorig), Holpijp 8', Octaaf 4' (discant dubbelkorig), Roerfluit 4', Quintfluit 3' (gedeeld), Super Octaaf 2' (discant dubbelkorig), Nachthoorn 2' (gedeeld), Mixtuur II-VII sterk (gedeeld), Sexquialter III sterk (discant), Cornet VI sterk (discant), Trompet 8 (gedeeld).
    Bovenwerk: Quintadena 8', Holpijp 8', Praestant 8' (discant), Octaaf 4', Fluit 4' (Heyneman, 1804), Gemshoorn 2' (Wolfferts, 1779).
    Pedaal: Bourdon 16', Praestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Mixtuur III sterk, Trompet 8'.
    Manuaalkoppeling, Pedaal - Hoofdwerk, Twee tremulanten, Calcantenklok, Ventiel

Literatuur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
  • Verdwenen en bestaande orgels te Rotterdam III : Het orgel in de voormalige Waalse Kerk / Jan van Bommel Jzn. - In: Het Orgelblad, jrg. 2 nr. 4, juli 1959.
  • Bij de foto's / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 65 nr. 6, juni 1969.
  • De orgelmakers Bätz (1739 - 1849) : Een eeuw orgelbouw in Nederland / Gert Oost. - 3e aangevulde druk. - Alphen aan den Rijn: Canaletto, 1981.
  • Orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 83 nr. 6, juni 1987.
  • Eglise Wallonne de Rotterdam : Inauguration de l'Orgue Restauré : Culte Solennel et Présentation Dimanche 11 Décembre 1988 à 15h - Waalse Gemeente Rotterdam : Ingebruikneming van het gerestaureerde orgel : Feestelijke dienst en overdracht Zondag 11 december 1988, 15.00 u.
  • Het 'Hollandse' orgel in de periode van 1670 tot 1730 : Een architectuurhistorische en organologische studie over de orgelbouw in Nederland, met name in de gewesten Holland, Zeeland, Utrecht en Gelderland / A.H. Vlagsma. - Alphen aan den Rijn : Canaletto, 1992.
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • De geschiedenis van de Waalse Kerk en haar orgels / Jan de Bloeme. - Alphen aan den Rijn: Canaletto / Repro-Holland, 1997.
  • Uit de orgelwereld : Orgel Numansdorp in restauratie / Gerco Schaap [red.]. - In: De Orgelvriend, jrg. 59 nr. 10, december 2017.
  • Het nieuwe gezicht van het orgel in de Dorpskerk van Numansdorp / Dirk Bakker. - In: De Orgelvriend, jrg. 61 nr. 1, januari/februari 2019.
  • De orgelmakers Jacobus François en Johannes Jacobus Moreau / Auke H. Vlagsma. - In: Het Orgel, jrg. 118, nr. 2, maart 2022.

Foto: Dirco Oskam. Datering: 13 September 2014.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Dirco Oskam. Datering: 13 September 2014.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Dirco Oskam. Datering: 13 September 2014.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Dirco Oskam. Datering: 13 September 2014.
Foto: Dirco Oskam
Foto: G. Meyster. Datering: 1956.
Foto: G. Meyster
Bron: Stichting Orgelcentrum.
Bron: Stichting Orgelcentrum