Spring naar content
Complete description of the selected organ
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.

Photo: Piet Bron

Nijkerk, Nederland (Gelderland) - Grote- of Sint Catharinakerk
Municipal: Nijkerk
Address: Holkerstraat 1, 3861 CC, Nijkerk
Website: http://www.hervormdnijkerk.nl/

Description nr.: 1001104.
Stichting Orgelcentrum card number: GR2974, GR2972 (Klaviatuur).

Built by: Matthijs van Deventer (1756)

YearBuilderOpusActivity
1756 Matthijs van Deventer  new organ
1812 Abraham Meere  maintenance/reparations
1844 Carl Friedrich August Naber  restoration
1885 Johan Frederik Witte  modify stoplist
1910 J. de Koff & Zoon  enlargement
1953 fa. Bernard Koch  restoration
  Gebroeders Van Vulpen  restoration

  • In 1756 werd het oude orgel in Nijkerk vervangen door het huidige. De prachtige rococo-kas is gemaakt door Andries van Bolder, terwijl de het uurwerk dat de kas bekroond is vervaardigd door Van Fischer uit Hasselt in België. In 1812 voerde Abraham Meere werkzaamheden uit. Hij herstelde verzakte pijpen en vernieuwde enige tongen. Een grotere restauratie werd in 1844 uitgevoerd door Naber. Daarna werd er nog aan gewerkt door Lindsen, Naber, Bätz en Witte.
  • C.G.F. Witte plaatste in 1855 een Viola di Gamba op het Rugwerk. De orgelkas is in 1883 wit geverfd. J.F. Witte werkte nogal uitgebreid aan het instrument in de jaren 1885/1886. In 1910 was er werk te doen voor J. de Koff. Hij plaatste een Subbas 16' op het pedaal, en verving in 1911 de klavieren door nieuwe.
  • In de jaren 1936 en 1937 werd de kas ontdaan van de witte verflaag, zodat de oorspronkelijke donkerbruine kleur weer tevoorschijn kwam. Hierna werd in 1952/1953 een restauratie uitgevoerd door de firma Koch, waabij de oude dispositie gedeeltelijk is hersteld. De registerstrekkers van het rugwerk zijn in de rugwerkkas aangebracht. Het werk werd niet goed uitgevoerd, en al spoedig traden klachten op. Adviseur Lambert Erné had zich al voor de restauratie teruggetrokken.
  • De firma Van Vulpen kreeg in 1969 opdracht voor een restauratie van het instrument. Als adviseur werd opnieuw Lambert Erné aangesteld. Uiteindelijk is de restauratie uitgevoerd in verschillende fasen. In 1973 werd een plan opgesteld door Willem Hülsmann en Hans Erné. Onder advies van Erné en Onno Wiersma is in 1975/1976 de eerste fase uitgevoerd. Daarna volgde de tweede fase in de jaren 1985-1988. Onno Wiersma was hierbij adviseur. Op 31 mei 1988 nam men het orgel weer in gebruik met een concert door Henk Bouwman, Nico van den Hooven en Jan Jongepier.

Technical data
Number of stops per division
- Hoofdwerk12
- Rugwerk10
- Pedaal1
Total number of stops23
Key actionMechanical
Stop actionMechanical
Windchest(s)Slider chests
TemperamentEqual temperament

Specification
Hoofdwerk (C-c'''): Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur VI sterk (1 1/3') - 1756/1987, Cornet IV sterk (4') (discant), Sexquialter II sterk (1 1/3') - 1756/1987, Tertiaan II sterk (1') - 1756/1987, Trompet 8' (B/D).
Rugwerk (C-c'''): Holpijp 8', Prestant 4', Fluit 4', Octaaf 2', Woudfluit 2' - 1987, Quint 1 1/2' - 1987, Mixtuur III sterk (1'), Cornet III sterk (2 2/3') (discant) - 1756/1987, Sexquialter II sterk (1 1/3') - 1756/1987, Dulciaan 8' (B/D).
Pedaal (C-d'): Subbas 16' - 1910.

Compound stopComposition
Mixtuur VI sterk (Hoofdwerk) C: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2' - 1/2' - 1/3'. c°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3' - 2/3' - 1/2'. c': 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3'.
Cornet IV sterk discant (Hoofdwerk) c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Sexquialter II sterk (Hoofdwerk) C: 1 1/3' - 4/5'. c°: 2 2/3' - 1 3/5'. c'': 5 1/3' - 3 1/5'.
Tertiaan II sterk (Hoofdwerk) C: 1' - 2/5'. c°: 2' - 4/5'. c': 4' - 1 3/5'.
Mixtuur III sterk (Rugwerk) C: 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c'': 4' - 2 2/3' - 2'.
Cornet IV sterk discant (Rugwerk) c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Sexquialter II sterk (Rugwerk) C: 1 1/3' - 4/5'. c°: 2 2/3' - 1 3/5'.
Other specifications
Hess (1774) Het Orgel in de Gereformeerde-Kerk alhier, bestaat uit twee Hand-Clavieren en een aangehangen Pedaal; spreekende Praestant 8 vt. zynde deszelfs stemmen vervolgens van een ordinaire inrigting, en binnen weinige Jaaren nieuw gebouwd.
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de Hervormde Kerk te Nijkerk heeft twee klavieren, aangehangen pedaal en 20 sprekende stemmen.
Het werk is in 1735 geleverd, maker onbekend.
Organist de Heer W.F. Enderlé.
Hoofdmanuaal: Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Woudfluit 2', Mixtuur, Sesquialter, Trompet 8'.
Rugwerk: Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Fluit Trav. (disc.) 8', Fluit 4', Gemshoorn 4', Gemshoorn 2', Mixtuur, Sesquialter, Dulciaan 8'.
Aangehangen Pedaal.
Stomme Registers: Koppeling, Tremulant, Ventiel.
Different specifications De dispositie van Van Deventer luidde (volgens opgave van Lindsen uit 1844):
Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur VI sterk, Sexquialter II sterk, Tertiaan II sterk, Cornet IV sterk, Trompet 8'.
Rugwerk: Holpijp 8', Fluit Travers 8' (discant), Prestant 4', Fluit 4', Octaaf 2', Woudfluit 2', Mixtuur III sterk, Sexquialter II sterk, Carillon III sterk, Dulciaan 8'.
Aangehangen pedaal.
Literature
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • Het orgel in de Nederlandsch Hervormde Kerk te Nijkerk / F.A. Hoefer. - In: Bijgedragen en Mededelingen Gelre, 1909.
  • Een kunstwerk uit de achttiende eeuw / G. Beernink. - In: Bijdragen en mededeelingen deel XIV / Gelre. Vereeniging tot beoefening van Geldersche geschiedenis, oudheidkunde en recht. - Arnhem : S. Gouda Quint., 1911.
  • Vernieuwing, gebruik en verwoesting van het eerste kerkorgel te Nykerk / G. Beernink. - In: Bijdragen en mededeelingen deel XX / Gelre. Vereeniging tot beoefening van Geldersche geschiedenis, oudheidkunde en recht. - Arnhem : S. Gouda Quint., 1917.
  • Het orgel in de Ned. Herv. Kerk te Nijkerk / A. Aarts. - In: Maandblad van de Vereeniging van Kerkvoogdijen in de Nederlandsche Hervormde Kerk, aflevering 176, 1940.
  • Orgels in Nederland / mr. A. Bouman. - Amsterdam: Allert de Lange, 1943. - (Heemschutserie ; 34).
  • Het orgel te Nijkerk / Lambert Erné. - In: Het Orgel, jrg. 56 nr. 4, april 1960.
  • Pijporgel (van 1756) overleefde witkwast. - In: Zutphens Dagblad, 17 juni 1961.
  • Orgels op de Veluwe / Maarten Seybel. - Sneek: Boeijenga, 1962.
  • Orgelgegevens behorende bij de orgelkalender 1964 verschenen november 1963. - In: Het Orgelblad, jrg. 6 nr. 11, november 1963.
  • Nederland... orgelland / mr. A. Bouman. - 3e geh.omgew.druk. - Leiden: Spruyt, Van Mantgem & De Does, 1964.
  • Het orgel in Nederland / M. Hoving. - Amsterdam: Allert de Lange, 1966.
  • Orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 65 nr. 11, november 1969.
  • Klein-orgelboek (deel 1). - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1970].
  • Nederlandse orgelpracht : Het orgel in de Oude Hervormde kerk te Nijkerk / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 13 nr. 3, maart 1971.
  • Zes eeuwen Veluwse orgels / Maarten Seybel. - Zaltbommel : Europese Bibliotheek, 1975.
  • Langs kerken en kapellen : Orgeltocht door Nederland. - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1977].
  • Orgel ABC : Orgelfoto-album. - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1976]. - Extra editie van "De Orgelvriend".
  • Orgels rond het IJsselmeer / Maarten Seybel, Aart Veldman. - Houten: Den Hertog B.V., 1984.
  • Het Matthijs van Deventer-orgel in de Grote kerk te Nijkerk / Henk Bouwman. - 1988.
  • Het orgel in de Grote kerk van Nijkerk / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 85 nr. 5, mei 1989.
  • De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997.
  • Het historische orgel in Nederland 1726 - 1769 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 2).
  • Prachtig 'Hollands' barokorgel in Nijkerk / Willem Jan Cevaal. - In: Muziek & Liturgie, april 2003.
Recordings
  • Wim Bomhof bespeelt het Van Deventer-orgel in de Grote Kerk te Nijkerk : met werken van A.M. Brunckhorst, J.L. Krebs, W. Bomhof / Wim Bomhof. - Inside Audio ACD65 (CD). - 2005.
  • Het historische orgel in Nederland / Diverse organisten. - Hilversum : Evangelische Omroep, 1999. - Box met 12 CD's.
  • J.S. Bach - Toccata's and concerti for organ manualiter / Reitze Smits. - Emergo EC (CD). - 1993. - (Organs of the Netherlands ; 4).
  • J.S. Bach - Orgelwerk (5) / Organworks (5) / Ewald Kooiman. - Coronata COR 1613 (CD). - 1992.
  • J.S. Bach - Orgelwerk (4) / Organworks (4) / Ewald Kooiman. - Coronata COR 1513 (CD). - 1992.
  • Henk Bouwman bespeelt het orgel in de Grote Kerk te Nijkerk : Bach - Krebs - Pachelbel - Menselssohn / Henk Bouwman. - 6810 638 (LP). - 1975.
Links http://www.orgelnijkerk.nl/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Orgel_van_de_Grote_Kerk_in_Nijkerk
https://nl.wikipedia.org/wiki/Grote_Kerk_(Nijkerk)#Orgels
YouTube Psalm 23 / 'De Heer is mijn Herder' - Grote Kerk Nijkerk (2012)


Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Source: Reconstructie: Matthias van Bloemendaal.
Source: Reconstructie: Matthias van Bloemendaal
Situatie voor 1936. Source: Postcard.
Source: Postcard
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron. Date: 20 February 2010.
Photo: Piet Bron