Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 20 September 2011.

Foto: Tjalling Roosjen

Mensingeweer, Nederland (Groningen) - Michaëlkerk
Gemeente: Het Hogeland
Streek:Hunsingo
Adres: Hoofdstraat 1, 9961 PB, Mensingeweer
Website: https://leens-mensingeweer.protestantsekerk.net/

Beschrijving nr.: 1001056.
Groningen Orgelland nummer: 135.

Gebouwd door: Arp Schnitger (1698)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1698 Arp Schnitger  nieuwbouw
1701 Allart Meyer  uitbreiding
1704 Jan Radeker  uitbreiding
1772 Albertus Anthonie Hinsz  restauratie
1867 Nicolaas Anthonie Lohman  restauratie
1901 Wolter Klaassens Beukema  overplaatsing
1982 Gebroeders Van Vulpen  diverse werkzaamheden
1996 Mense Ruiter Orgelmakers  restauratie
2010 Mense Ruiter Orgelmakers  restauratie

  • Arp Schnitger bouwde in 1696-1698 een éénklaviers orgel zonder pedaal voor de kerk in Pieterburen. In 1701 plaatste Allart Meyer een loos rugwerk. Het aangehangen pedaal werd in 1704 gemaakt door Johan Radeker. In 1772 is het orgel door Hinsz gerestaureerd. Hij maakte een nieuwe sleeplade, met een lang octaaf, waarop het bestaande pijpwerk werd geplaatst. Hinsz voegde een Fluit 4' toe. Mixtuur en Trompet werden gehalveerd. Hierna werkte N.A.G. Lohman in 1867 aan het orgel. Deze verving de Sexquialter en de Mixtuur door een Salicionaal en een Viola di Gamba.
  • De Nederlands Hervormde Kerk van Mensingeweer kocht het instrument in 1901, echter zonder het loze rugwerk, dat in Pieterburen achter bleef. Het huidige klavier van het orgel is van Hinsz. Na de overplaatsing is er opnieuw een loos rugwerk bij het orgel geplaatst. Het instrument werd overgeplaatst door W.K. Beukema. In 1982 is het door Van Vulpen gerepareerd. Mense Ruiter plaatste in 1992 een nieuwe windmachine, en voerde in 1996 een restauratie uit. Het loze rugwerk, voorzien van als pijpen geschilderde houten stokken, werd in 2003 verwijderd, waarna Mense Ruiter een zeer grondige restauratie uitvoerde, die eind 2010 was afgerond. Hierbij is de situatie van 1901 hersteld. De temperatuur van het orgel is ontworpen door Stef Tuinstra, adviseur bij de restauratie.
  • Het is vrijwel zeker dat de kerk in Mensingeweer binnen enkele jaren gesloten zal worden voor de eredienst. Om het orgel nog regelmatig te laten klinken, zijn er plannen het over te plaatsen naar het noordertransept van de Petruskerk in Leens.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1698PieterburenHervormde Kerk
1901MensingeweerHervormde Kerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal9
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen9
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogte1/2 toon boven normaal
TemperatuurTuinstra (vrijwel evenredig zwevend)
Winddruk65,5 mm

Dispositie
Manuaal (C-c'''): Praestant 8', Holpijp 8', Viool di Gamba 8' (discant) - 1867, Octaaf 4', Salicionaal 4' (B/D) - 1867, Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Trompet 8' (B/D) - 1698, Tremulant - 1772.
Pedaal (C-d'): Aangehangen.
Speelhulpen: Windlosser.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities De oorspronkelijke dispositie luidde:
Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Quint 3', Octaaf 2', Sexquialter II sterk, Mixtuur III-IV-V sterk, Trompet 8'.
Literatuur
  • Een oud handschrift / J.S. van Weerden. - In: Het Orgel : Nederlandse Organisten Vereniging 1890-1960. - (Jubileumnummer van Het Orgel).
  • Arp Schnitger (1648-1719) en zijn werk in het Groningerland / H.A. Edskes, Renske Koning, H.F.W. Kruize . - Groningen : Stichting Groningen Orgelland, 1969.
  • De nagelaten geschriften van de orgelmaker Arp Schnitger (1648-1719) : Met inleiding en commentaar van C.H. Edskes / bijeengebracht door S. Meijer, organist te Groningen. - Sneek: Boeijenga, 1968. - (Bijdragen tot de geschiedenis van het orgelmaken).
  • Arp Schnitger und seine Schule : Ein Beitrag zur Geschichte des Orgelbaues im Nord- und Ostseeküstengebiet / Gustav Fock. - Kassel [etc.] : Bärenreiter, 1974.
  • Albertus Anthoni Hinsz, orgelmaker 1704-1785 / Willem Jan Dorgelo Hzn. - Augustinusga: Lykele Jansma, 1985.
  • Het Groninger orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel I Hunsingo / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Adolph Rots, Frans Talstra, Victor Timmer. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1994. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 15).
  • Berichten : Arp Schnitger-orgel Mensingeweer in voortbestaan bedreigd. - In: Het Orgel, jrg. 91 nr. 7/8, juli/augustus 1995.
  • Het Schnitger-orgel te Mensingeweer / Dirk Molenaar. - In: De Orgelvriend, jrg. 38 nr. 4, april 1996.
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • 350 jaar Arp Schnitger. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1998. - Publicatie nr. 24.
  • Arp Schnitger en zijn werk : Fotoboek met de bewaard gebleven orgels en orgelfronten van Arp Schnitger / Cornelius H. Edskes, Harald Vogel [red.]. - Bremen : Verlag H.M. Hauschild, 2009.
  • Het Groninger Orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel VI Aanvullingen 1994-2009 / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Victor Timmer. - [S.l.] : Stichting Groningen Orgelland, 2009. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 29).
  • Het Arp Schnitger-orgel te Mensingeweer / Dirk Molenaar. - Mensingeweer : Stichting tot behoud van het Arp Schnitger Orgel te Mensingeweer, 2011.
  • Arp Schnitger und sein Werk : Bildband mit den erhaltenen Orgeln und Prospekten Arp Schnitgers / Cornelius H. Edskes, Harald Vogel [red.]. - 2. revidierte Auflage. - Bremen : Verlag H.M. Hauschild, 2013. - (Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 241).
  • Orgelpark Leens / Joost van Beek. - In: De Orgelvriend, jrg. 64 nr. 8, oktober 2022.
Opnamen
  • Vier herboren Groningse orgels : Mensingeweer - Zuidhorn - Baflo - Kloosterburen / Vincent van de Laar, Sietze de Vries, Janny de Vries, Pieter Pilon. - SGO 070-1113 (CD). - 2013.
  • Orgelhistorie in Groningen / Okke Dijkhuizen, Peter Westerbrink, Margreet Prinsen, Stef Tuinstra, Theo Jellema en Erwin Wiersinga. - Syncoop Produkties 5751 CD 114 (cassette met 3 CD's). - 1990. - Uitgave van de EO en de Stichting Groningen Orgelland.
Links https://www.arpschnitger.nl/nl/smens.html

Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 20 September 2011.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 20 September 2011.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 20 September 2011.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 20 September 2011.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 20 September 2011.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 20 September 2011.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 20 September 2011.
Foto: Tjalling Roosjen
Situatie voor 2010. Foto: Piet Bron. Datering: 13 May 2000.
Foto: Piet Bron
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 14 May 2010.
Foto: Michiel van 't Einde
Oorspronkelijke situtatie. Foto: Arp Schnitger. Datering: 1696.
Foto: Arp Schnitger