Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Arnold Jongepier. Datering: 12 September 2022.

Foto: Arnold Jongepier

Loppersum, Nederland (Groningen) - Petrus en Pauluskerk
Gemeente: Eemsdelta
Streek:Fivelingo
Adres: Kerkpad 1, 9919 HG, Loppersum
Website: https://www.kerk-loppersum.nl/
https://pknvredekerkmaarland.nl/

Beschrijving nr.: 1001042.
Groningen Orgelland nummer: 430.

Gebouwd door: Andreas de Mare (1562)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1562 Andreas de Mare  nieuwbouw
1735 Albertus Anthonie Hinsz  ombouw
1803 Heinrich Hermann Freytag  uitbreiding
1965 Gebroeders Van Vulpen  restauratie
2019 Bakker & Timmenga  restauratie

  • De kerk van Loppersum is de grootste dorpskerk in de provincie Groningen. In 1562 werd een orgel gebouwd door een onbekende bouwer. Er zijn echter aanwijzingen die duiden op Andreas de Mare als bouwer. Hinsz verbouwde het hoofdwerk in 1735, terwijl Freytag in 1803 een nieuw rugwerk maakte. Hierna werd het instrument op 1 januari 1804 weer in gebruik genomen. Er werd in de negentiende niets aan de dispositie gewijzigd. Het onderhoud was lange tijd in handen van Freytag, en daarna van Van Oeckelen. Deze repareerde het orgel een aantal maal, en verbeterde onder andere de windvoorziening. Alleen plaatste hij in 1864 een Viola di Gamba op het rugwerk in plaats van de Scherp. In 1884 kreeg Jan Doornbos het onderhoud in handen.
  • Pas in 1929 werd besloten het instrument te laten verbouwen. Jan Doornbos voerde de werkzaamheden uit. Hij verwijderde de Vox Humana van het hoofdwerk, maakte een nieuwe Trompet 8' en plaatste een Vox Celeste op een pneumatische lade.
  • In 1963-1965 is het orgel gerestaureerd door Van Vulpen. De windlade van het hoofdwerk is van Hinsz, die van het rugwerk van Freytag. Bij de restauratie is men niet uitgegaan van de situatie uit 1803, maar van vóór Hinsz. Hierdoor is het orgel moeilijk bespeelbaar geworden, door een te krappe ruime tussen klaviatuur en rugwerk. De dispositie van Hess werd wel als uitgangspunt voor het Hoofdwerk genomen. Adviseur bij de werkzaamheden was Cor Edskes. Op 1 maart 1965 is het orgel weer in gebruik genomen.
  • In 2019 is het orgel gerestaureerd door de firma Bakker & Timmenga, met name om schade als gevolg van aardbevingen te herstellen. Ook zijn veranderingen aan het orgelbalkon uit de jaren vijftig van de twintigste eeuw teruggedraaid. Op 27 september 2019 is het orgel weer in gebruik genomen.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk12
- Rugwerk8
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen20
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogte1/2 toon boven a'=440 Hz

Dispositie
Hoofdwerk (C-c''', deling tussen b°/c'): Quintadeen 16', Prestant 8', Fluit Does 8', Octaaf 4', Speelfluit 4', Quintfluit 3', Octaaf 2', Mixtuur IV-VI sterk (B/D) - 1735, Sesquialter II sterk, Fagot 16' (B/D) - 1735, Trompet 8' (B/D) - 1965, Vox Humana 8' - 1965.
Rugwerk (C-c'''): Roerfluit 8' - 1803, Prestant 4' - 1803, Gedekte Fluit 4' - 1803, Nasard 3' - 1803, Octaaf 2' - 1803, Woudfluit 2' - 1803, Scherp III sterk - 1965, Dulciaan 8' - 1803, Tremulant.
Pedaal (C-d'): Aangehangen.
Koppelingen: Manuaalschuifkoppel.

VulstemSamenstelling
Mixtuur IV-VI sterk (Hoofdwerk) C: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3'. f'': 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2'.
Scherp III sterk (Rugwerk) C: 2/3' - 1/2' - 1/3'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities De dispositie was volgens de vervolgbundel op Hess (1815):
Manuaal, 12 stemmen: Prestant 8', Quintadena 16', Fluit Does 8', Octaav 4', Spitsfluit 4', Octaav 2', Quint 3', Sexquialtera, Mixtuur, Fagot 16', Trompet 8', Vox Humana 8'.
Rugwerk, 8 stemmen: Prestant 4', Roerfluit 8', Gedekte Fluit 4', Octaav 2', Woudfluit 2', Nassart 3', Scherp, Dulciaan 8'.
Literatuur
  • Het Noorden "Orgelparadijs" / Paul C. Bollen. - In: De Praestant, jrg. 5 nr. 1, januari 1956.
  • De Orgelkalender van 1962 : De orgelgegevens / Jan van Bommel Jzn. - In: Het Orgelblad, jrg. 4 nr. 11, november 1961.
  • Orgelbouwnieuws : Restauratie's. - In: Het Orgel, jrg. 61 nr. 1, januari 1965.
  • Het onder supervisie van de Orgelcommissie der Nederlandse hervormde kerk door de Fa. Gebr. Van Vulpen te Utrecht gerestaureerde orgel... - In: Persbulletin NH Kerk, 27 februari 1965.
  • Orgelrestauratie in Groningen. - In: De Tijd De Maasbode, dinsdag 2 maart 1965.
  • Orgel te Loppersum weer in gebruik : Kosten ƒ 68.000. - In: Friese Koerier, dinsdag 2 maart 1965.
  • Restauratie van oude orgels. - In: Gereformeerd Gezinsblad, donderdag 18 maart 1965.
  • Uit de orgelbouwwereld. - In: Het Orgelblad, jrg. 8 nr. 9, september 1965.
  • Verenigingsnieuws: Orgelexcursie Groningen. - In: Het Orgel, jrg. 61 nr. 11, november 1965.
  • Het orgel in de gerestaureerde Hervormde kerk te Loppersum / Lambert Erné. - In: N.C.R.V.-Gids, 4 maart 1967.
  • Ned. Herv. Kerk te Loppersum / Meindert van der Galiën. - In: Het Orgelblad, jrg. 11 nr. 6/7, juni/juli 1968.
  • Klein-orgelboek (deel 1). - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1970].
  • 't Lopster örgelspul (1) / F. Talstra. - In: Het Orgel, jrg. 68 nr. 5, mei 1972.
  • 't Lopster örgelspul (2) / F. Talstra. - In: Het Orgel, jrg. 68 nr. 6, juni 1972.
  • 't Lopster örgelspul (3) / F. Talstra. - In: Het Orgel, jrg. 68 nr. 7/8, juli/augustus 1972.
  • 't Lopster örgelspul (4) / F. Talstra. - In: Het Orgel, jrg. 68, nr. 11, november 1972.
  • 't Lopster örgelspul (5) / F. Talstra, A.S. Tuinstra. - In: Het Orgel, jrg. 68, nr. 12, december 1972.
  • 't Lopster örgelspul (6) / F. Talstra, A.S. Tuinstra. - In: Het Orgel, jrg. 69, nr. 1, januari 1973.
  • 't Lopster örgelspul (7) / F. Talstra, A.S. Tuinstra. - In: Het Orgel, jrg. 69, nr. 3, maart 1973.
  • 't Lopster örgelspul (8) / F. Talstra, A.S. Tuinstra. - In: Het Orgel, jrg. 69 nr. 5, mei 1973.
  • 't Lopster örgelspul (9) / F. Talstra, A.S. Tuinstra. - In: Het Orgel, jrg. 69 nr. 6, juni 1973.
  • 't Lopster örgelspul (10) / F. Talstra, A.S. Tuinstra. - In: Het Orgel, jrg. 69 nr. 7/8, juli/augustus 1973.
  • 't Lopster örgelspul (11) / F. Talstra, A.S. Tuinstra. - In: Het Orgel, jrg. 69 nr. 9, september 1973.
  • 't Lopster örgelspul (slot) / F. Talstra, A.S. Tuinstra. - In: Het Orgel, jrg. 70 nr. 12, december 1974.
  • Reizend door het Nederlandse Orgellandschap : De provincie Groningen, 3 / G.A. Schaap en B.J. Dikken. - In: De Orgelvriend, jrg. 18 nr. 3, maart 1976.
  • Langs kerken en kapellen : Orgeltocht door Nederland. - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1977].
  • Het Groninger orgelbezit van de reformatie tot de romantiek / Frans Talstra. - Stichting Oude Groninger Kerken, Publicatie 22, november 1979.
  • Albertus Anthoni Hinsz, orgelmaker 1704-1785 / Willem Jan Dorgelo Hzn. - Augustinusga: Lykele Jansma, 1985.
  • Freytag & Snitger in Compagnie : Een introductie tot het werk van Heinrich Hermann Freytag en diens compagnon Frans Caspar Schnitger junior, 'afsluiters' van de 18de eeuwse Gronings-Hamburgse orgelmakersschool / Koos Tiggelaar, Albert Valstar. - Oostwolde : Kerkvoogdij Hervormde Gemeente, 1990.
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • Het Groninger orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel V Fivelingo / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Adolph Rots, Frans Talstra, Victor Timmer. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1998. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 21).
  • Het Groninger Orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel VI Aanvullingen 1994-2009 / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Victor Timmer. - [S.l.] : Stichting Groningen Orgelland, 2009. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 29).
  • Net zo stabiel als vroeger : Lopster orgel bevingsbestendig / Cor van Kooten. - In: Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2019 no. 2, mei 2019.
  • Het orgel van Loppersum terug naar vorig leven / Dirk Molenaar. - In: De Orgelvriend, jrg. 62 nr. 1, januari/februari 2020.
  • 't Lopster örgelspul : 't Kroontje van 't Grunnegerlaand / Cees van der Poel, Sietze de Vries. - In: Het Orgel, jrg. 116, nr. 6, november 2020.
  • De herrijzenis van het orgel in Loppersum / Stef Tuinstra. - In: Groninger Kerken, jrg. 38, nr. 2, juni 2021.
Opnamen
  • Lopster pracht : Vincent van Laar bespeelt het orgel van de Petrus- en Pauluskerk te Loppersum / Vincent van Laar. - Stichting Groningen Orgelland SGO 2022-01 (CD). - 2022.
  • Pronkjuwelen in Stad en Ommeland : Het historische orgelbezit van de provincie Groningen / Sietze de Vries. - JSB Records (box met 5 CD's, DVD en boek). - 2009.
  • Piet Wiersma & Albertus Anthoni Hinsz herdacht / Piet Wiersma. - SGO 030 (CD). - 2004.
Links https://www.kerk-loppersum.nl/algemeen/orgel
http://www.petertenkate.nl/Loppersum.htm
Overige bronnen
  • Paul Biester

Foto: Arnold Jongepier. Datering: 13 September 2021.
Foto: Arnold Jongepier
Foto: Arnold Jongepier. Datering: 13 September 2021.
Foto: Arnold Jongepier
Foto: Wil Schilte. Datering: 27 september 2019.
Foto: Wil Schilte
Foto: © Dennis Wubs. Datering: 4 August 2009.
Foto: © Dennis Wubs
Foto: © Dennis Wubs. Datering: 4 August 2009.
Foto: © Dennis Wubs
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Foto: Piet Bron. Datering: 11 May 2002.
Foto: Piet Bron
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Datering: 1933.
Situatie voor de restauratie. Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Foto: © Dennis Wubs. Datering: 4 August 2009.
Foto: © Dennis Wubs
Datering: 1933.