Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 June 2015.

Foto: Michiel van 't Einde

Etten-Leur, Nederland (Noord-Brabant) - Trouwkerkje
Gemeente: Etten-Leur
Adres: Van Bergenplein 1, 4871 CD, Etten-Leur

Beschrijving nr.: 1001029.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR2853. Fotokaart De Mixtuur nummer: L19.

Gebouwd door: Jacobus Zeemans (1717)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1717 Jacobus Zeemans  nieuwbouw
1755 Dulcken & Gibout  diverse werkzaamheden
1806 Anthonie Christiaenen  diverse werkzaamheden
1886 Camille Loret  diverse werkzaamheden
1899 Wijmer  diverse werkzaamheden
1948 firma M. Spiering  restauratie
1973 firma D.A. Flentrop  restauratie

Jacobus Zeemans uit Breda kreeg in 1716 de opdracht een orgel te maken voor de Hervormde Kerk van Leur. De kas werd versierd door Gerrit van der Block. De kas is van eikenhout gemaakt en is nog helemaal in tact, maar de luiken zijn verdwenen. Het klavier is in 1806 vernieuwd door Anthoni Christiaenen. Oorspronkelijk had het een kort octaaf met enkele contra-toetsen (G, A en B). Er is ook een Nachtegaal geweest. In 1755 werden de balgen vernieuwd en de stemming gewijzigd door Dulcken en Gibout uit Antwerpen. Christaensen plaatste in 1806 het nieuwe klavier. Camille Loret (waarschijnlijk) leverde in 1886 een nieuwe magazijnbalg. In 1899 werd enig pijpwerk gemaakt door Wijmer uit Breda. Spiering uit Dordrecht voerde een restauratie uit in 1948. Uiteindelijk is in 1971 een grote restauratie uitgevoerd door Flentrop, welke in 1973 is afgerond. Hierbij zijn kopieën gemaakt van de oude laden. Er is geen echte reconstructie uitgevoerd. De oude balgen zijn gereconstrueerd. De klaviatuur is hersteld, zoals het in 1806 is gemaakt. Veel pijpwerk en mechaniek is nog van Zeemans. Volgens Jespers (1975) is de Cornet in 1973 vervangen door een tweede Praestant 8. Adviseur bij de werkzaamheden was Klaas Bolt. Op 18 februari 1973 nam men het orgel weer in gebruik.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Bas9
- Discant11
Totaal aantal stemmen11
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurWerckmeister

Dispositie
Manuaal: Bas (C-c'''): Holpijp 8' - 1717, Praestant 4' - 1717, Fluijt 4' - 1717, Octaaf 2' - 1717, Gemshoorn 2' - 1717, Quint 1 1/2' - 1973, Superoctaaf 1' - 1717, Tertiaan 1' - 1973, Mixtuur III sterk - 1973.
Manuaal: Discant (C-c'''): Praestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4' - 1973; deels dubbelkorig, Quint 3', Superoctaaf 2' - 1717; deels dubbelkorig, Gemshoorn 2' - 1717, Quint Nasaat 1 1/2' - 1717, Mixtuur III sterk - 1973, Cornet III sterk - 1973, Sexquialter II sterk - 1717.

VulstemSamenstelling
Mixtuur III sterk C: 2/3' - 1/2' - 1/3'. c°: 1' - 2/3' - 1/2'. cis': 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De originele dispositie is volgens Flentrop, Klaas Bolt geweest:
    Bas: Holpijp 8', Praestant 4', Fluit 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Quint 1 1/2', Super Octaaf 1', Tertiaan 1', Mixtuur III sterk.
    Discant: Praestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Quint 3', Super Octaaf 2', Gemshoorn 2', Quint Nasaat 1 1/2', Sexquialter II sterk, Cornet III sterk, Mixtuur III sterk.
    Een Nachtegaal. Het orgel had geen pedaal.

  • G.W. Lohman noteerde:
    Het Orgel in de Gereformeerde Kerk te Leur met een handklavier van C tot c 3 is aldus gedisponeerd:
    Bas: Holfluit 8', Prestant 4', Fluit 4', Roerfluit 4', Octaaf 2', Super Octaaf 1', Kwint 1 1/2', Mixtuur 3 st., Tertiaan 2 st., Ventiel.
    Discant: Holfluit 8', Prestant 8', Fluit Travers 8', Octaaf 4', Super Octaaf 2', Gemshoorn 2', Kwintfluit 1 1/2', Mixtuur 3 st., Sexquialter 2 st., Cornet 3 st., Kwint 3'.
    Alle de registers zijn gehalveerd; tot dit werk zijn twee blaasbalgen, liggen onder het klavier in de kast.

Literatuur
  • Een tweetal aanvullingen op Hess' Dispositiën uit 1774 / dr. Gustav Fock. - In: Het Orgel : Nederlandse Organisten Vereniging 1890-1960. - (Jubileumnummer van Het Orgel).
  • Orgelgegevens behorende bij de orgelkalender 1964 verschenen november 1963. - In: Het Orgelblad, jrg. 6 nr. 11, november 1963.
  • Het Zeemans-orgel van Leur (N.Br.) én van Etten / W.W. van der Put. - In: Het Orgelblad, jrg. 7 nr. 3/4, maart/april 1964.
  • Orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 69 nr. 2, februari 1973.
  • Het orgel in de Herv. Kerk te Leur / Klaas Bolt. - In: Het Orgel, jrg. 69 nr. 11, november 1973.
  • Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983.
  • Sieur Jacobus Zeemans / Frans Jespers. - Etten-Leur: Stichting Heemkundekring "Jan uten Houte", 1992. - (d'Hûskes nummer 23, jrg. 13, 1992).
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • Voorjaarsexcursie naar Etten-Leur en Breda op zaterdag 26 mei / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 60 nr. 4, mei 2018.
  • Sieur Jacobus Zeemans en de Bredase orgelbouw in de barok / Frans Jespers. - Etten-Leur : Orgelkring Jacobus Zeemans, 2017. - Uitgave gecombineerd met CD (Brabantse Orgelfederatie BOF 201703).
Opnamen
  • Brabantse Orgelrijkdom XXIV : Rob Nederlof op de Jacobus Zeemans-orgels, Van Goghkerk en Trouwkerkje Etten-Leur / Rob Nederlof. - Brabantse Orgelfederatie BOF 201703 (CD). - 2017. - CD met boekje.
  • Brabantse Orgelcultuur : Westbrabantse orgelmakers: Zeemans, Derkzen, Van Angeren, Rogier / Rob Nederhof (Leur) en Flip Veldman (Breda en Bergen op Zoom). - Eurosound ES 46.698 (LP). - 1984.

Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 June 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 June 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 June 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 June 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 June 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 June 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 June 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 June 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 June 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 June 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 June 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Foto: G. Meyster.
Foto: G. Meyster
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 June 2015.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 June 2015.
Foto: Michiel van 't Einde