Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 22 July 2013.

Foto: Piet Bron

Kampen, Nederland (Overijssel) - Buitenkerk of Onze Lieve Vrouwekerk
Gemeente: Kampen
Adres: Buiten Nieuwstraat 101, 8261 AT, Kampen
Website: http://www.rkkerkkampen.nl/

Beschrijving nr.: 1000987.

Gebouwd door: Albertus Anthonie Hinsz (1754)
Het orgel bevat ouder materiaal: Pijpwerk uit 1505 van Jan van Covelens, Pijpwerk uit 1629 van Jan Morlet II

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1505 Jan van Covelens  nieuwbouw
1629 Jan Morlet II  ombouw
1754 Albertus Anthonie Hinsz  ombouw
1810 Leonard van den Brink  restauratie en uitbreiding
1875 Zwier van Dijk  restauratie
1885 Zwier van Dijk  ombouw
1976 firma Jos H. Vermeulen  restauratie
2017 Orgelmakerij Reil  restauratie

  • Voor 1505 is een orgel in de Buitenkerk gebouwd door Van Covelen. Ook Ten Damme wordt als bouwer genoemd. Het instrument had in die tijd een rugpositief. Pas in 1629 duikt het orgel weer op in de geschiedenis: er is aan gewerkt door Jan Morlet (II of III) uit Arnhem. Er zijn nog negen stemmen van hem aanwezig.
  • Albertus Anthonie Hinsz herbouwde het instrument in 1754. De kas werd vervangen, en grote delen van het binnenwerk werden nieuw gemaakt. In de dispositieverzameling van Hess heeft het orgel 18 stemmen, verdeeld over twee klavieren en pedaal. In 1810 is er opnieuw aan het orgel gewerkt door Van den Brink, nadat de kerk in 1809 weer in katholieke handen was gekomen. Deze wijzigde de dispositie en verbouwde ook het oxaal. Ook breidde hij het orgel uit met een zelfstandig pedaal met één stem.
  • In 1874 is een nieuw oxaal gemaakt. Zwier van Dijk demonteerde het orgel en bouwde het naderhand weer op. In 1883-1885 verbouwde hij het instrument in een romantische stijl. In de jaren rond 1960 was het kerkgebouw behoorlijk vervallen. Tijdens de restauratie werd het orgel in 1963 gedemonteerd en opgeslagen.
  • De firma Vermeulen uit Alkmaar bouwde het later weer op, en voerde een restauratie uit, tevens een reconstructie van de situatie van 1754. De dispositie van Hess werd volledig gevolgd. Wel maakte Vermeulen een Subbas 16' en een Octaaf 8' voor het pedaal. De restauratie werd in 1976 afgesloten. Adviseur bij de werkzaamheden was Hans van der Harst.
  • In de eerste helft van 2016 is gestart met een restauratie door de firma Reil. Met name de mechanieken zijn hierbij hersteld en het leer isvernieuwd. In 2017 is het weer in gebruik genomen.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Ondermanuaal7
- Bovenmanuaal10
- Pedaal3
Totaal aantal stemmen20
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogte1/4 toon boven normaal
TemperatuurHinsz
Winddruk70 mm

Dispositie
Ondermanuaal (C-c'''): Quintadena 16', Prestant 8', Fluit Dous 8', Octaaf 4' - 16e/17e eeuw, Speelfluyt 4', Mixtuur IV-VI sterk (2') - 1976, Scherp III-IV sterk (1') - 1976.
Bovenmanuaal (C-c'''): Holpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4' - 16e/17e eeuw, Fluyt 4', Gedektquint 3' - 1976, Superoctaaf 2' - 16e/17e eeuw, Gemshoorn 2' - 1976, Sexquialter II-III sterk (1 1/3') - 17e eeuw/1976, Cornet III sterk (4') (discant) - 17e eeuw, Trompet 8' - 16e eeuw.
Pedaal (C-d'): Subbas 16' - oud pijpwerk, Octaaf 8' - 19e eeuw/1976, Trompet 8' - 1976.
Koppelingen: Manuaalkoppeling - schuifkoppel, Pedaal - Ondermanuaal.
Speelhulpen: Afsluiting, Tremulant, Ventiel.

VulstemSamenstelling
Mixtuur IV-VI sterk (Groot Manuaal) C: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 1'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 1'. g': 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Scherp III-IV sterk (Groot Manuaal) C: 2/3' - 1/2' - 1/3'. c°: 1' - 2/3' - 1/2'. g°: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. g': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Sesquialter II-III sterk (Klein Manuaal) C: 1 1/3' - 4/5'. c°: 2' - 1 1/3' - 4/5'. c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Cornet III sterk discant (Klein Manuaal) c': 4' - 3 1/5' - 2 2/3'.
Overige dispositiegegevens
Hess (1774) Het Orgel in de Buyten-Kerk, met twee Hand-Clavieren en een Pedaal van eene stem, heeft 18 stemmen.
OnderManuaal, 7 stemmen: Praestant 8', Quintad. 16', Fluitdous 8', Octaav 4', Speelfluit 4', Mixtuur 3-6 st. en Scherp 3-4 st.
BovenManuaal, 10 stemmen: Octaav 4', Holpyp 8', Quintadeena 8', Fluit 4', Super Octaav 2', Gemshoorn 2', Ged. Quint 3', Sexquialt. 2-3 sterk, Cornet 3 st. en Trompet 8'.
Pedaal, eene stem: Trompet 8'.
Verschillende disposities
  • De dispositie luidde in 1809:
    Groot Manuaal: Quintadeen 16', Prestant 8', Bourdon 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur III-IV sterk, Cornet III sterk, Trompet 8'.
    Klein Manuaal: Holpijp 8', Fluittravers 8' (discant), Prestant 4', Spitsfluit 4', Superoctaaf 2', Woudfluit 2', Sesquialter.
    Pedaal: Aangehangen.

  • Eind negentiende eeuw was de dispositie:
    Ondermanuaal: Prestant 16' (discant), Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet III sterk (discant), Trompet 8'.
    Bovenmanuaal: Prestant 8', Fluit Douce 8', Viola di Gamba 8', Fluit Travers 8' (discant), Prestant 4', Speelfluit 4', Roerfluit 4', Tertiaan II sterk.
    Aangehangen pedaal.

  • In 1963 - tijdens de demontage - luidde de dispositie:
    Groot Manuaal: Prestant 16' (discant), Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet III sterk (discant), Trompet 8'.
    Klein Manuaal: Prestant 8', Holpijp 8'., Fluit Travers 8' (discant), Viola di Gamba 8', Voix Céleste 8', Prestant 4', Roerfluit 4', Spitsfluit 4'.
    Pedaal: Aangehangen.

Literatuur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
  • Die Brabanter Orgel : Zur geschichte der Orgelkunst in Belgien und Holland im Zeitalter der Gotik und der Renaissance / dr. Maarten A. Vente. - Amsterdam : H.J. Paris, 1963.
  • Orgels in Overijssel / Maarten Seybel. - Sneek: Boeijenga, 1965.
  • Kamper orgels : deel 1 / W.D. van der Kleij, W.H. Zwart. - Kampen: Van den Berg, [1975] (stencil)
  • Opdrachten. - In: Het Orgel, jrg. 71 nr. 10, oktober 1975.
  • Katholiek Kampen binnen en buiten de O.L.V.- of Buitenkerk / dr. C.N. Fehrmann. - Kampen : R.K. Kerkbestuur, 1976.
  • Het orgel in de O.L. Vrouwe- of Buitenkerk te Kampen / Hans van der Harst. - In: Het Orgel, jrg. 75 nr. 5, mei 1979.
  • Orgels rond het IJsselmeer / Maarten Seybel, Aart Veldman. - Houten: Den Hertog B.V., 1984.
  • Albertus Anthoni Hinsz, orgelmaker 1704-1785 / Willem Jan Dorgelo Hzn. - Augustinusga: Lykele Jansma, 1985.
  • Najaarsexcursies 'De Orgelvriend' : Orgelexcursie Kampen Zaterdag 2 oktober 1993 : Het orgel in de O.L. Vrouwe- of Buitenkerk / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 35 nr. 9, september 1993.
  • Orgels en organisten in Kampen / W.D. van der Kleij, W.H. Zwart. - Kampen: IJsselakademie, 1995.
  • Het historische orgel in Nederland 1726 - 1769 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 2).
  • De orgels van de Bovenkerk, Buitenkerk en Broederkerk / Rogér van Dijk. - In: De Orgelkrant, jrg. 4 nr. 6, juni 1999.
  • Bekende en onbekende orgels langs de IJssel (Provincie Overijssel) / Maarten Seijbel. - Elburg : Stichting Nat. Historisch Orgelmuseum, 2009.
  • Klinkend erfgoed om door te geven : Orgels in Overijssel / Hans Steketee. - Amsterdam : Nationaal Instituut voor de Orgelkunst, 2009. - Boekje met twee CD's.
  • Overijsselse orgels uit de periode 1450 tot 1825 / Auke H. Vlagsma. - Elburg : Nationaal Orgelmuseum, 2022.
Opnamen
  • Johann Pachelbel / Ab Weegenaar. - LG Organ Classics 201801 (CD). - 2018.
  • Kampen - Improvisaties Koraalbewerkingen / Klaas Jan Mulder. - De Bazuin CD 5614 (2CD). - [2008].
  • Ton van den Berg - Onze Lieve Vrouwekerk Kampen. - STH Quality Classics 198033 (CD). - 1998.
  • Orgels en organisten in Kampen / Ton van den Berg, Jan Zwanepol, Henk G. van Putten, W. Theo van Dijk, Willem Hendrik Zwart. - JQZ Muziekprodukties QCD 3125-2 (CD). - 1995.
  • Van renaissance tot romantiek : Willem van Twillert bespeelt vijf historische orgels. - VLS-records VLS 0185 (LP). - 1985.
  • Kampen Orgelstad (4) / Andries en Jan van Rossum. - Jubal ZV 8017 (LP). - 1980. - Opgenomen in de Buitenkerk en de Lutherse Kerk te Kampen

Foto: Piet Bron. Datering: 22 July 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 22 July 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 22 July 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 22 July 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 22 July 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 6 August 2009.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Piet Bron. Datering: 22 July 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 22 July 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 22 July 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: G. Meyster. Datering: 1957.
Foto: G. Meyster
Foto: Piet Bron. Datering: 22 July 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 22 July 2013.
Foto: Piet Bron