Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron
Kampen, Nederland (Overijssel) - Sint Nicolaas- of Bovenkerk
Gemeente: Kampen
Adres: Koornmarkt 28, 8261 JX, Kampen
Website: http://www.debovenkerk.nl/
http://www.hervormdkampen.nl/
Beschrijving nr.: 1000985.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: A0090, GR0852.
Gebouwd door: Albertus Anthonie Hinsz (1743)
Het orgel bevat ouder materiaal: Pijpwerk uit 1676 van Jan Slegel III
Technische gegevens
Dispositie
Hoofdwerk (C-c'''): Prestant 16' - 1676/1742, Bourdon 16' - 1524/1676/1742, Prestant 8' - 1676/1742, Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Mixtuur III-IV sterk (bas) - 1676, Mixtuur IV-V sterk (discant) - 1676, Scherp III sterk, Tertiaan II sterk, Trompet 16' (B/D) - 1742, Trompet 8' - 1742.
Rugwerk (C-c'''): Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4' - 1676/1742, Gedakt Quint 3' - 1742/1975, Octaaf 2', Fluit 2', Sifflet 1', Mixtuur III-IV sterk - 1676/1742, Sexquialter III sterk (discant) - 1975, Fagot 16' - 1790, Tremulant.
Bovenwerk (C-c'''): Prestant 8' - 1676/1742, Roerfluit 8', Quintadeen 8' - 1524/1676, Octaaf 4', Fluit 4', Speelfluit 3', Woudfluit 2' - 1524/1629, Nassat 1 1/2', Scherp III sterk, Vox Humana 8' - 1676/1742, Tremulant - Gezamenlijk voor beide bovenwerken.
Bovenwerk II (C-c'''): Holpijp 8', Salicionaal 8', Fluit Travers 8', Principaal 4', Spitsfluit 2', Flageolet 1', Carillon III sterk (discant) - 1818, Trompet 8' - 1818, Tremulant - Gezamenlijk voor beide bovenwerken.
Borstwerk (C-c'''): Gedakt 8' (B/D) - 1790, Fluit 4' (B/D) - 1790, Woudfluit 2' - 1790, Dulciaan 8' - 1742, Tremulant.
Pedaal (C-d'): Prestant 16' - 1742 (transmissie uit 1975), Subbas 16' - 1790, Octaaf 8' - 1790, Gedakt 8' - 1790, Roerquint 5 1/3' - 1790, Octaaf 4' - 1790, Nachthoorn 2' - 1975, Bazuin 16' - 1790, Trompet 8' - 1790, Cornet 4' - 1790.
Koppelingen: Hoofdwerk - Rugwerk, Hoofdwerk - Bovenwerk, Bovenwerk - Bovenwerk II, Bovenwerk - Borstwerk - schuifkoppel, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Vier afsluitingen, Windlossing, Calcant.
YouTube
Foto: Piet Bron
Kampen, Nederland (Overijssel) - Sint Nicolaas- of Bovenkerk
Gemeente: Kampen
Adres: Koornmarkt 28, 8261 JX, Kampen
Website: http://www.debovenkerk.nl/
http://www.hervormdkampen.nl/
Beschrijving nr.: 1000985.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: A0090, GR0852.
Gebouwd door: Albertus Anthonie Hinsz (1743)
Het orgel bevat ouder materiaal: Pijpwerk uit 1676 van Jan Slegel III
Jaar | Orgelbouwer | Opus | Activiteit | 1743 | Albertus Anthonie Hinsz | nieuwbouw | 1790 | Franz Caspar Snitger jr. | restauratie en uitbreiding | 1790 | Heinrich Hermann Freytag | restauratie en uitbreiding | 1818 | Albertus Johannes van Gruisen | diverse werkzaamheden | 1866 | Zwier van Dijk | restauratie en uitbreiding | 1898 | Jan Proper | uitbreiding | 1952 | J.C. Sanders & Zoon | diverse werkzaamheden | 1975 | Bakker & Timmenga | restauratie | 2000 | Orgelmakerij Reil | diverse werkzaamheden | 2016 | Orgelmakerij Reil | diverse werkzaamheden |
- Jan Slegel bouwde tussen 1671 en 1676 een nieuw groot orgel in de Bovenkerk. Hij maakte gebruik van enig pijpwerk van het oude orgel van Jan van Covelen (1524). Een grote verbouwing, zowel voor wat betreft karakter als omvang, werd in 1742/1743 uitgevoerd door Hinsz. Het instrument had drie manualen en aangehangen pedaal, met 34 stemmen. In feite maakte Hinsz een nieuw orgel, met gebruikmaking van oude onderdelen en pijpwerk. De kassen werden ook geheel vernieuwd en vergroot. Op 10 oktober 1743 werd het werk gekeurd door Henricus Radeker uit Haarlem en Willem Bruijnier, organist te Kampen.
- Frans Caspar Schnitger en Heinrich Hermann Freytag breidden het instrument in 1788-1790 uit met zelfstandig pedaal en enkele tongwerken. Tevens maakten zij een borstwerk, echter zonder eigen (vierde) manuaal. In 1818 voerde Albertus van Gruisen werkzaamheden uit. Tevens breidde hij de dispositie van het orgel uit met een Carillon en een Trompet op het Borstwerk. De organist/amateur orgelbouwer Zwier van Dijk plaatste in 1866 enkele romantische stemmen op het orgel en maakte een eigen klavier voor het borstwerk. Tot slot werd door Jan Proper (zijn neef en opvolger) een Vox Célèste geplaatst in 1898.
- In 1952 vernieuwde Sanders de Vox Humana, en tevens maakte hij een nieuw pedaalklavier en een nieuwe orgelbank. Bij de grote kerkrestauratie vanaf 1955 werd het orgel in 1957 afgebroken en opgeslagen. Het pijpwerk werd op de zolder van de Broederkerk bewaard. Daar raakte een gedeelte nog beschadigd door brand.
- In 1965 werd door de firma J. de Koff het orgel weer gedeeltelijk opgebouwd. Het rugwerk werd herplaatst. In 1968 werden hoofdwerk en pedaal geplaatst. Na het faillisement van De Koff in 1971 werd de restauratie van het orgel in de jaren 1972-1975 voltooid door Bakker & Timmenga uit Leeuwarden. Er werd een nieuwe klaviatuur gemaakt in de stijl van Hinsz, met als voorbeeld de klavieren van de Martinikerk te Groningen. De restauratie werd uitgevoerd onder advies van Feike Asma, Willem Hendrik Zwart en dr. M.A. Vente. De situatie van 1790 werd als uitgangspunt genomen, maar met behoud van het vierde klavier en enkele stemmen uit de negentiende eeuw. Hiertoe werd een tweede bovenwerk ingericht, dat bespeelbaar gemaakt werd vanaf hetzelfde manuaal als het eerste bovenwerk. Het instrument werd op 13 december 1975 weer in gebruik genomen met een officiële overdracht door Maarten Vente en een concert door Willem Hendrik Zwart. Het orgel is in het voorjaar van 2000 door de firma Gebr. Reil geheel schoongemaakt. De windvoorziening is hierbij ook hersteld en de tremulanten zijn verbeterd.
- In 2016 is een nieuw pedaalklavier geplaatst, dat vier centimeter lager is geplaatst. Dit werk is uitgevoerd door de firma Reil. Begin 2023 is het orgel ingepakt en zijn de beelden van de kas verwijderd, omdat er scheuren zijn ontstaan in de gewelven van de kerk. Deze zullen eerst gerestaureerd moeten zijn voordat het orgel weer gebruikt kan worden.
Technische gegevens
Aantal registers per werk | |
- Hoofdwerk | 13 |
- Rugwerk | 11 |
- Bovenwerk | 10 |
- Bovenwerk II | 8 |
- Borstwerk | 4 |
- Pedaal | 10 |
Totaal aantal stemmen | 56 |
Toetstractuur | Mechanisch |
Registertractuur | Mechanisch |
Windlade(n) | Sleepladen |
Toonhoogte | a' = 446,5 Hz |
Temperatuur | Equal temperament |
Winddruk | 71 mm |
Dispositie
Hoofdwerk (C-c'''): Prestant 16' - 1676/1742, Bourdon 16' - 1524/1676/1742, Prestant 8' - 1676/1742, Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Mixtuur III-IV sterk (bas) - 1676, Mixtuur IV-V sterk (discant) - 1676, Scherp III sterk, Tertiaan II sterk, Trompet 16' (B/D) - 1742, Trompet 8' - 1742.
Rugwerk (C-c'''): Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4' - 1676/1742, Gedakt Quint 3' - 1742/1975, Octaaf 2', Fluit 2', Sifflet 1', Mixtuur III-IV sterk - 1676/1742, Sexquialter III sterk (discant) - 1975, Fagot 16' - 1790, Tremulant.
Bovenwerk (C-c'''): Prestant 8' - 1676/1742, Roerfluit 8', Quintadeen 8' - 1524/1676, Octaaf 4', Fluit 4', Speelfluit 3', Woudfluit 2' - 1524/1629, Nassat 1 1/2', Scherp III sterk, Vox Humana 8' - 1676/1742, Tremulant - Gezamenlijk voor beide bovenwerken.
Bovenwerk II (C-c'''): Holpijp 8', Salicionaal 8', Fluit Travers 8', Principaal 4', Spitsfluit 2', Flageolet 1', Carillon III sterk (discant) - 1818, Trompet 8' - 1818, Tremulant - Gezamenlijk voor beide bovenwerken.
Borstwerk (C-c'''): Gedakt 8' (B/D) - 1790, Fluit 4' (B/D) - 1790, Woudfluit 2' - 1790, Dulciaan 8' - 1742, Tremulant.
Pedaal (C-d'): Prestant 16' - 1742 (transmissie uit 1975), Subbas 16' - 1790, Octaaf 8' - 1790, Gedakt 8' - 1790, Roerquint 5 1/3' - 1790, Octaaf 4' - 1790, Nachthoorn 2' - 1975, Bazuin 16' - 1790, Trompet 8' - 1790, Cornet 4' - 1790.
Koppelingen: Hoofdwerk - Rugwerk, Hoofdwerk - Bovenwerk, Bovenwerk - Bovenwerk II, Bovenwerk - Borstwerk - schuifkoppel, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Vier afsluitingen, Windlossing, Calcant.
Overige dispositiegegevens | |
---|---|
Hess (1774) |
Het Orgel in de Groote-Kerk, met drie Hand-Clavieren en een aangehangen Pedaal, heeft 34 stemmen. Manuaal, 13 stemmen: Praestant 16', Bourdon 16', Praestant 8', Holpyp 8', Octaav 4', Fluit 4', Super Oct. 2', Quint 3', Tertiaan 2 st., Mixt. geh. 3-5 st., Scherp 3 st., Tromp. geh. 16' en Trompet 8'. BovenManuaal, 10 stemmen: Praestant 8', Roerfluit 8', Quintadeen 8', Octaav 4', Fluit 4', Gemshoorn 2', Speelfluit 3', Nazat 1 1/2', Scherp 3 st. en Voxhum. 8'. Rugpositief, 11 stemmen: Praestant 8', Holpyp 8', Octaav 4', Fluit 4', Octaav 2', Fluit 2', Siflet 1', Ged. Quint 3', Sexquialtera 3 st D., Mixtuur 3 á 4 st. en Dulciaan 8'. Dit Werk (het welk zeer fraai gedisponeert is, en jammer dat zulks van een Vry-pedaal ontbloot blyft, dewyl daar toe de ruimte in de Kas is gelaten) heeft 7 Blaasbalgen, 1 Ventiel, 3 Afsluitingen, 2 Tremulanten, 1 Calcenten Klok. |
Van 't Kruijs (1885) |
Het Orgel in de Groote Boven of St. Nicolaaskerk te Kampen heeft 52 sprekende stemmen, vier klavier en vrij pedaal. Van het Orgel is de maker niet meer bekend, evenmin hoe oud het werk is. De Organist heeft het in 1866 geheel vernieuwd. Organist de Heer Z. van Dijk. Hoofdklavier: Prestant 16' (in 't front), Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Viola 4', Fluit 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Gemshoorn 2', Mixtuur 4,5 st., Trompet 16', Trompet 8'. Bovenklavier: Prestant 8' (in 't front), Quintadena 8', Roerfluit 8', Viola di Gamba 8', Octaaf 4', Woudfluit 4', Dolcan 4', Woudfluit 2', Carillon (disc.) 3 st., Vox Humana 8', Clarinet 8' (doorslaan; de disc. met zilveren tongen). Rugwerk: Prestant 8' (in 't front), Bourdon 16', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Speelfluit 3', Octaaf 2', Zachte Fluit 2', Mixtuur 3, 4 st., Fagot 16', Trombone 8'. Borstwerk: Prestant 4', Fluit Travers 8', Salicionaal 8', Gedakt 8', Holfluit 4', Woudfluit 2', Flageolet 1', Dulciaan 8'. Pedaal: Subbas 16', Octaaf 8', Gedakt 8', Roerquint 6', Octaaf 4', Quint 3', Bazuin 16', Trompet 8', Klaroen 4'. Stomme registers: Koppelingen, Hulptrekkers, Afsluitingen, Tremulanten, Calcantenschel, Ventiel. |
Verschillende disposities |
|
Literatuur |
|
Opnamen |
|
Links |
http://www.petertenkate.nl/Kampen-Bovenkerk.htm https://pipeorgantaxonomy.wordpress.com/2014/11/28/albertus-anthoni-hinsz-bovenkerk-kampen-netherlands/ |
- Bach - Prelude en fuga in e klein BWV 533 - Dorien Schouten | Nederlandse Bachvereniging (2020)
- Improvisation 'Ere zij aan God de Vader' - Martin Zonnenberg
- Toccata à la Chaconne / Willem van Twillert (own composition)
- Guilmant : Mélodie en La-bémol majeur / Ab Wegenaar. - 23 februari 2008.
- Willem Hendrik Zwart - video uit 1972.