Orgel Databank | Beschreibung Orgel

Ausführliche Beschreibung der vorgewählten Orgel

Bild: Jan Korpershoek. Datering: 7 July 2007.

Bild: Jan Korpershoek

Heusden, Nederland (Noord-Brabant) - Grote- of Sint Catharinakerk
Gemeinde: Heusden
Adresse: Burchtstraat 2, 5256 EB, Heusden
Website: http://www.hervormdegemeenteheusden.nl/

Beschreibung nr.: 1000957.
Kartennummer "De Mixtuur": E17 (Zutphen).

Gebaut von: Hinderik Berends Lohman (1828)
Die Orgel enthält älteren Material: Pipes, windchests and manuals aus 18e eeuw von Johannes Andreas Paradijs

Jahr	Orgelbauer	Opus	Aktivität
1828	Hinderik Berends Lohman		Neubau
1894	Johan Frederik Witte		Verschiedene Tätigkeiten
1938	J.C. Sanders & Zoon		Restaurierung
1984	Orgelmakerij Reil		Übersetzung
2007	Orgelmakerij Reil		Restaurierung

In de achttiende eeuw bouwde een onbekende bouwer het orgel voor de Sint Janskerk te Arnhem. Er zijn echter aanwijzingen dat Johannes Andreas Paradijs de maker is. De Janskerk werd afgebroken, en in 1824 werd het geplaatst in de Broederenkerk te Zutphen. Lohman wijzigde het ingrijpend, en bouwde eigenlijk een nieuw orgel met gebruik van oud materiaal. Het werd in 1828 opgeleverd.
Herstel volgde door J.F. Witte in 1894 en J.C. Sanders in 1938. Bij deze laatste restauratie maakte Sanders het pedaal electrisch.
In 1982 kocht de kerk te Heusden het orgel aan. In Heusden was al sinds 1944 geen goed orgel meer. In de nacht van 4 op 5 november 1944 bliezen de Duitsers de toren op, waardoor het vorige instrument van Naber uit 1840 werd vernietigd. In 1946 werd een tijdelijk orgel in gebruik genomen, dat door Valckx & Van Kouteren was geleverd. Er kwamen verschillende plannen op tafel voor de aanschaf van een historisch instrument, zoals dat van de Noorderkerk te Rotterdam of de Bethlehemkerk in Zwolle. Uiteindelijk kon men in 1980 het orgel van de Broederenkerk kopen. Deze kerk werd buiten gebruik gesteld en is na een ingrijpende verbouwing in 1983 als Openbare Bibliotheek in gebruik genomen.
Na een restauratie door de firma Reil werd het op 22 september 1984 in gebruik genomen met een bespeling door Hans van der Harst, adviseur tijdens de restauratie. De kas is ondieper gemaakt, en het instrument is ook in een nieuwe kleur geschilderd. Het blinderingssnijwerk bij de pijpvoeten, de engelenfiguren op het rugwerk en de bekroning van de vleugelstukken zijn ook nieuw. De door Lohman gereserveerde registers zijn ook bijgemaakt. Een aardig detail is dat de registerknoppen van Sanders zijn vervangen door Naber-registerknoppen, afkomstig van het orgel in de Grote Kerk te Alkmaar.
In 2006/2007 is het orgel gerestaureerd door de firma Reil onder advies van Peter van Dijk. Op 26 mei 2007 nam men het orgel weer in gebruik.

Kurze Übersicht der Orte, an denen die Orgel gestanden hat

18e eeuw	Arnhem	Sint Janskerk
1824	Zutphen	Broederenkerk
1984	Heusden	Grote- of Sint Catharinakerk

Technische Daten

Anzahl Register pro Manual
- Hoofdwerk	12
- Rugwerk	9
- Pedaal	8
Gesamtzahl der Stimmen	29
Tastentraktur	Mechanical
Registertraktur	Mechanical
Windlade(n)	Slider chests
Tonhöhe	a' = 435 Hz
Temperatur	Werckmeister III

Disposition
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16', Prestant 8', Viola di Gamba 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Roerquint 2 2/3', Octaaf 2', Cornet IV sterk (discant), Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8' (B/D), Vox Humana 8' (B/D) - 1984.
Rugwerk (C-f'''): Prestant 8' (discant), Holpijp 8', Quintadena 8', Prestant 4', Roerfluit 4', Woudfluit 2', Flageolet 1' - 1984, Sesquialter II sterk, Dulciaan 8' (B/D).
Pedaal (C-d'): Prestant 16', Subbas 16', Octaaf 8', Wijdgedekt 8', Quint 5 1/3' - 1984, Octaaf 4', Bazuin 16', Trompet 8' - 1984.
Koppeln: Manuaalkoppel (B/D), Pedaal - Hoofdwerk.
Nebenregister und Spielhilfen: Tremulant, Ventiel, Calcant, Drie afsluitingen.

Gemischte Stimme	Zusammensetzung
Mixtuur III-IV sterk	C: 2' - 1 1/3' - 1'. f°: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Cornet IV sterk discant	c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Sesquialter II sterk	C: 1 1/3' - 4/5'. c°: 2 2/3' - 1 3/5'.

Übrige dispositiondaten
Hess (1774)	Het Orgel in de Jans-Kerk (Arnhem) is aldus gesteld: Een halve Praestant 8', Holpyp 8', Praestant 8', Quintadeena 4', Fluit 4', Octaav 2', Octaav 2' (naauwe Mensuur), Nazat 3', Sexquialtra en Mixtuur. Hebbende maar één Hand-Clavier zonder Pedaal, en twee Blaasbalgen.
Mehrere dispositionen	De dispositie van het Arnhemse Janskerkorgel was in 1824: Manuaal: Bourdon 16', Praestant 8', Praestant 8' (discant), Holpijp 8', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Roerfluit 4', Roerquint 3', Octaaf 2', Woudfluit 2', Siflet 1', Sexquialter, Cornet, Mixtuur, Trompet 8', Vox Humana 8'. Pedaal: aangehangen. In de Broederenkerk te Zutphen luidde de dispositie sinds 1938: Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Viola di Gamba 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Roerquint 3', Octaaf 2', Cornet IV sterk (discant), Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8' (gedeeld), Tremulant . Er is nog een open plaats op de lade voor een Vox Humana 8'. Rugwerk: Holpijp 8', Quintadeen 8', Prestant 8' (dscant), Prestant 4', Roerfluit 4', Woudfluit 2', Sifflet 1', Sesquialter II sterk, Dulciaan 8' (gedeeld). Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Octaaf 8', Wijdgedekt 8', Octaaf 4', Bazuin 16'. Er zijn twee open plaatsen op de lade voor een Quint 6', een Trompet 8'. Koppelingen: Hoofdwerk - Rugwerk, Pedaal - Hoofdwerk.

Übrige dispositiondaten

Hess (1774)

Het Orgel in de Jans-Kerk (Arnhem) is aldus gesteld:
Een halve Praestant 8', Holpyp 8', Praestant 8', Quintadeena 4', Fluit 4', Octaav 2', Octaav 2' (naauwe Mensuur), Nazat 3', Sexquialtra en Mixtuur.
Hebbende maar één Hand-Clavier zonder Pedaal, en twee Blaasbalgen.

Mehrere dispositionen

De dispositie van het Arnhemse Janskerkorgel was in 1824:
Manuaal: Bourdon 16', Praestant 8', Praestant 8' (discant), Holpijp 8', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Roerfluit 4', Roerquint 3', Octaaf 2', Woudfluit 2', Siflet 1', Sexquialter, Cornet, Mixtuur, Trompet 8', Vox Humana 8'.
Pedaal: aangehangen.

In de Broederenkerk te Zutphen luidde de dispositie sinds 1938:
Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Viola di Gamba 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Roerquint 3', Octaaf 2', Cornet IV sterk (discant), Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8' (gedeeld), Tremulant .
Er is nog een open plaats op de lade voor een Vox Humana 8'.
Rugwerk: Holpijp 8', Quintadeen 8', Prestant 8' (dscant), Prestant 4', Roerfluit 4', Woudfluit 2', Sifflet 1', Sesquialter II sterk, Dulciaan 8' (gedeeld).
Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Octaaf 8', Wijdgedekt 8', Octaaf 4', Bazuin 16'.
Er zijn twee open plaatsen op de lade voor een Quint 6', een Trompet 8'.
Koppelingen: Hoofdwerk - Rugwerk, Pedaal - Hoofdwerk.

Literatur

Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
Geachte redactie : Zutphen, Broerenkerk / W.H.T. te O. - In: Het Orgelblad, jrg. 7 nr. 2, februari 1964.
Paradisiana (II) / Victor Timmer. - In: De Mixtuur, nr. 43, september 1983.
Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983.
Orgel Broederenkerk verkocht aan Heusden : Ook bij kerkgenootschappen belangstelling voor kerkgebouw. - In: Zutphens Dagblad, begin 1984.
Orgelbouwnieuws : Heusden, Herv. kerk / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 80 nr. 11, november 1984.
Kroniek : 22 september 1984. - In: De Mixtuur, nr. 49, maart 1985.
De orgels in de St. Catharinakerk te Heusden / A.P.G. van Binnendijk. - Elburg : Stichting tot Behoud van het Nederlandse Orgel, [1985]. - (Publicatie ; 23).
De orgels in de St.Catharinakerk te Heusden / drs. A.P.G. van Binnendijk. - In: De Orgelvriend, jrg. 27 nr. 7, juli 1985.
Zutphens Lohman-orgel in Heusden herbouwd / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 83 nr. 4, april 1987.
Wolfgang Amadeus Mozart en Joseph Haydn waren in Heusden / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 35 nr. 6, juni 1993.
De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997.
Het historische orgel in Nederland 1819 - 1840. - Amsterdam : Stichting NIvO, 2001. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 5).
Najaarsexcursie op 30 oktober naar het Land van Heusden en Altena / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 46 nr. 10, oktober 2004.
Orgelbouwnieuws : Heusden, Catharinakerk / Cees van der Poel [red.]. - In: De Orgelkrant, jrg. 12, nr. 10, oktober 2007.
Najaarsexcursie op 10 oktober naar noordoost-Brabant : 's-Hertogenbosch - Vlijmen - Heusden / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 57 nr. 10, oktober 2015.

Aufnahmen

Lohmanorgel Catharijnekerk Heusden / Jaco van de Werken. - CD. - 2019.
Maarten Vos - Orgelwerken / Sander van der Houten. - ABCD001 (CD). - 2013. - Opgenomen in Wapenveld en Heusden.
Jaap de Wit bespeelt het Lohmanorgel te Heusden / Jaap de Wit. - Swell SWCD 2001 (CD). - 2001.
Orgel 'in the spotlight' / Jaco van de Werken, m.m.v. Daniëlle Egberts (trompet), Nel van Loon-Romijn (trombone) en het koperkwintet 'Full Brass'. - Anteun Hoesen Recordings AHR 035/2000 (CD). - 2000.
Goud : Reil 1934-1984 / Klaas Bolt, Rupert Gottfried Frieberger, Bert Matter, Jacques van Oortmerssen. - Jubileumalbum van de firma Reil, dubbel-LP. - 1984. - Bespeeld worden orgels uit Dieren, Heusden, Ermelo, Schlägl en het huisorgel van Klaas Bolt.
Monumenta inter Organa Neerlandica IV / Pieter van Dijk m.m.v. het Noord-Veluws Kamerkoor o.l.v. Maarten Seijbel. - JK Acoustics 6819.224 (LP). - Uitgave van de Stichting tot Behoud van het Nederlandse Orgel.

Bild: Jan Korpershoek	Bild: Michiel van 't Einde	Bild: Michiel van 't Einde	Bild: Michiel van 't Einde	Bild: Michiel van 't Einde	Bild: Michiel van 't Einde