Spring naar content
Complete description of the selected organ
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.

Photo: Tjalling Roosjen

Harlingen, Nederland (Fryslân) - Grote of Nieuwe Kerk
Municipal: Harlingen
Address: Kerkpad 3, 8861 ES, Harlingen
Website: http://www.grotekerkharlingen.nl/

Description nr.: 1000928.
Stichting Orgelcentrum card number: A0097. De Mixtuur card number: B22, O01 (kleur).

Built by: Albertus Anthonie Hinsz (1776)

YearBuilderOpusActivity
1776 Albertus Anthonie Hinsz  new organ
1865 Petrus van Oeckelen  modify stoplist
1915 Pieter van Dam  modify stoplist
1939 J. de Koff & Zoon  modify stoplist
1971 firma D.A. Flentrop  restoration
1983 Flentrop Orgelbouw  restoration
2001 Flentrop Orgelbouw  restoration
2011 Flentrop Orgelbouw  reconstruction

  • De kerk in Harlingen is op 1 januari 1775 in gebruik genomen. Hinsz begon als snel daarna met de bouw van het orgel. De eerste pijp werd geplaatst op 11 september 1775. Op 30 april 1776 was het gereed. Het orgel bleef lange tijd ongewijzigd. Het onderhoud werd o.a. verricht door Albertus van Gruisen, de firma Van Dam en Hardorff.
  • In 1864 was een restauratie dringend noodzakelijk. Van Oeckelen voerde deze uit. De dispositie werd hierbij ingrijpend gewijzigd. Hij verving alle tongwerken door nieuwe met doorslaande tongen. In 1915 voerde Pieter van Dam enkele reparaties uit. Ook plaatste hij twee nieuwe stemmen: een Cello 8' op de plaats van de Quint 6' op het hoofdwerk en een Vox Celeste 8' discant in de plaats van de Flageolet 1' op het rugwerk.
  • Bij een restauratie door de firma J. de Koff & Zn. in 1938/1939 werd opnieuw veel gewijzigd aan de dispositie. Zo werden onder andere de tongwerken van het hoofdwerk en het pedaal wederom vernieuwd. Volgens het plan uit 1938 werden als nieuwe registers geplaatst: Quintadeen 8', Solofluit 4', Quint 2 2/3', Trompet 16', Trompet 8' en Hobo 8' op het Hoofdwerk; Viola di Gamba 8' en Nasard 2 2/3' op het Rugpositief; Quint 5 1/3', Bazuin 16', Trombone 8', Trompet 4' en Cornet 2' op het Pedaal. Tevens werd het pedaalklavier vervangen.
  • De firma Flentrop voerde in 1971 een restauratie uit. In 1983 restaureerden zij de rugwerklade. Adviseur bij het werk was Maarten Vente. Op 5 juni 1983 werd het rugwerk weer in gebruik genomen. Vervolgens zijn in 1984 de frontpijpen hersteld. Een volgende fase van de restauratie van het instrument werd in 2001 afgerond. Hierbij is de mechaniek weer in de originele staat teruggebracht. Ook werd al het pijpwerk geïnventariseerd en opgemeten.
  • In 2010 startte Flentrop een reconstructie van het orgel, waarbij de situatie van 1776 geheel werd hersteld. Adviseur bij de werkzaamheden was Cees van der Poel. Op 1 oktober 2011 is het orgel weer in gebruik genomen. Het orgel is daarbij bespeeld door Cees van der Poel en de organisten van de kerk, Eeuwe Zijlstra en Jan Luth.

Technical data
Number of stops per division
- Hoofdwerk14
- Rugwerk10
- Pedaal10
Total number of stops34
Key actionMechanical
Stop actionMechanical
Windchest(s)Slider chests
Pitcha' = 415 Hz
TemperamentNeidhardt
Wind pressure70 mm

Specification
Hoofdwerk (C-f'''): Gedakt 16', Prestant 8' - discant dubbel, Baarpijp 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4' - 2010, Quint 3' - 2010, Octaaf 2', Woutfluit 2', Cornet III sterk (5 1/3') (discant) - 1776/1864/2010, Mixtuur IV-V-VI sterk (1 1/3') (B/D) - 1776/2010, Trompet 16' (B/D) - 2010, Trompet 8' - 2010, Voxhumana 8' - 2010.
Rugwerk (C-f'''): Quintadeen 8' - 2010, Holpijp 8', Prestant 4' - 1776/2010, Fluit 4', Nassat 3' - 2010, Octaaf 2', Speelfluit 2', Sesquialter II-IV sterk (2 2/3') - 2010, Scherp III-IV sterk (2/3') - 2010, Dulciaan 8' - 2010.
Pedaal (C-d'): Bordon 16' - 1776/1864/2010, Prestant 8', Gedakt 8', Quint 6' - 1852/1939, Octaaf 4', Nachthoorn 2', Bazuin 16' - 2010, Trompet 8' - 2010, Schalmey 4' - 2010, Cornet 2' - 2010.
Couplers: Hoofdwerk - Rugwerk - schuifkoppel, Pedaal - Hoofdwerk.
Accessories: Tremulant, Calcantenklok, 3 Afsluiters.

Compound stopComposition
Cornet III sterk (Hoofdwerk) c': 5 1/3' - 4' - 3 1/5'.
Mixtuur IV-V-VI sterk (Hoofdwerk) C: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 2' - 1 3/5' - 1 1/3' - 1'. c': 4' - 3 1/5' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c'': 5 1/3' - 4' - 3 1/5' - 2 2/3' - 2' - 2'.
Sexquialter II-IV sterk (Rugwerk) C: 2 2/3' - 1 3/5'. c': 2 2/3' - 2' - 2' - 1 3/5'.
Scherp III-IV sterk (Rugwerk) C: 2/3' - 1/2' - 1/3'. c°: 1' - 2/3' - 1/2'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Other specifications
Knock (1788) Manuaal: Gedakt 16', Praestant 8' (discant dubbel), Holpyp 8', Baardpyp 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Quint 3', Super Octaaf 2', Woudfluit 2', Mixtuur IV-V-VI sterk, Cornet III sterk (discant), Trompet 16' (gedeeld), Trompet 8' en Voxhumana 8'.
Rug Positief: Quintadeen 8', Fluit Douce 8', Praestant 4', Gedactfluit 4', Nassat 3', Octaaf 2', Speelfluit 2', Sexquialter II-III-IV sterk, Scherp III-IV sterk en Dulciaan 8'.
Pedaal: Bourdon 16', Praestant 8', Gedakt 8', Rhoer Quint 6', Octaaf 4', Nagthoorn 2', Bazuin 16', Trompet 8', Schalmey 4' en Clarinet 2'.
Verders 5 blaasbalgen, 3 afsluitingen, 2 tremulanten en 1 calcanten klok. De klavieren lopen van groot C tot drie gestreept f, in Kamertoon gestemd.
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de Nieuwe Kerk te Harlingen heeft 34 sprekende stemmen, twee klavieren en vrij pedaal. Albert Anthoni Hinsz heeft in 1776 dit werk geleverd; Van Oeckelen heeft het in 1864 hersteld.
Organist de Heer J. Miedema.
Hoofdklavier: Prestant 8', Bourdon 16', Baarpijp 8', Holpijp 8', Quint 6', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Octaaf 2', Woudfluit 2', Cornet 5 st., Mixtuur 3-5 st., Trompet 16', Trompet 8', Hobo 8'.
Rugwerk: Prestant 8', Holfluit 8', Flûte d'Amour 4' (moet zijn: 8'), Viola di Gamba 8', Violon (disc.) 8', Gedaktfluit 4', Salicionaal 4', Speelfluit 2', Flageolet 1', Calcodion 8'.
Pedaal: Prestant 8', Subbas 16', Gedakt 8', Octaaf 4', Fluit 2', Nachthoorn 2', Bazuin 16', Trompet 8' (moet zijn: 4'), Trombone 8', Cornet 2'.
Stomme registers: Tremulanten, Drie Afsluitingen.
Different specifications
  • De oorspronkelijke dispositie luidde:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Baarpijp 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Quint 2 2/3', Superoctaaf 2', Woudfluit 2', Cornet III sterk (discant), Mixtuur IV-V sterk, Trompet 16', Trompet 8', Vox Humana 8'.
    Rugwerk: Quintadeen 8', Flûte d'Amour 8', Prestant 4', Gedaktfluit 4', Nasat 2 2/3', Octaaf 2', Speelfluit 2', Scherp III-IV sterk, Sesquialtera II-IV sterk, Dulciaan 8'.
    Pedaal: Subbas 16', Prestant 8', Gedakt 8', Roerquint 5 1/3', Octaaf 4', Nachthoorn 2', Bazuin 16', Trombone 8', Trompet 4', Cornet 2'.

  • Na de restauratie door Van Oeckelen in 1864 was de dispositie:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Baarpijp 8', Quint 6', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Octaaf 2', Woudfluit 2', Cornet V sterk (discant), Mixtuur III-V sterk, Trompet 16' (gedeeld), Trompet 8', Hobo 8'.
    Rugwerk: Prestant 8', Holfluit 8', Viola di Gamba 8', Violon 8' (discant), Flûte d'Amour 8', Gedaktfluit 4', Salicionaal 4', Speelfluit 2', Flageolet 1', Calcodion 8'.
    Pedaal: Subbas 16', Prestant 8', Gedakt 8', Octaaf 4', Fluit 4', Nachthoorn 2', Bazuin 16', Trombone 8', Trompet 4', Cornet 2'.

  • Van 1939 tot 2010 luidde de dispositie:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Baarpijp 8', Octaaf 4', Open Fluit 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Woudfluit 2', Cornet V sterk (discant) - 1776/1864, Mixtuur III-IV-V sterk (gedeeld) - 1776/1864, Trompet 16' (gedeeld) - 1939, Trompet 8' - 1939, Hautbois 8' - 1939.
    Rugwerk: Prestant 8' - 1776/1864, Fluit d'Amour 8', Quintadeen 8', Viola di Gamba 8', Vox Celeste 8' (discant) - 1915, Salicionaal 4' - 1864, Gedaktfluit 4' - 1776, Nasard 2 2/3' - 1939, Speelfluit 2' - 1776, Calcodion 8' - 1864.
    Pedaal: Subbas 16' - 1864, Prestant 8' - 1776, Gedakt 8' - 1776, Quint 5 1/3' - 1939, Octaaf 4' - 1776, Nachthoorn 2' - 1776, Bazuin 16' - 1939, Trombone 8' - 1939, Trompet 4' - 1939, Cornet 2' - 1939.
    Koppelingen: Hoofdwerk - Rugwerk, Pedaal - Hoofdwerk.
    Speelhulpen: Tremulant.

Literature
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de Provincie Friesland, Groningen en Elders aangetroffen worden / Nicolaas Arnoldi Knock. - Nieuwe uitgave. - Sneek: Boeijenga, 1968. - Herdruk van het boekje uit 1788.
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • Berichten van Orgelbouw. - In: Maandblad Het Orgel, 35e Jaargang No. 7, April 1938.
  • Bij de foto's. - In: Het Orgel, jrg. 57 nr. 1, februari 1961.
  • Verslag orgelstudiereis door Noord-Nederland en Oost-Friesland (Duitsland) van dinsdag 19 tot zaterdag 23 april 1960 / dr.ir. W.H.C. Knapp. - In: Het Orgelblad, jrg. 5 nr. 2, februari 1962.
  • Orgels in Friesland (8) : Harlinger kerkorgel heeft vorstelijk geluid / Maarten Seybel. - In: Friesch Dagblad, 3 maart 1967.
  • Ned. Herv. Kerk Harlingen / Maarten Seybel. - In: Het Orgelblad, jrg. 12 nr. 6, juni 1969.
  • Het Koninklijk instrument en deszelfs geschiedenis / Wim Dorgelo Hzn. - In: De Orgelvriend, jrg. 11 nr. 11, november 1969.
  • Frieslands orgelpracht : deel I 1500-1800 / Jan Jongepier. - Sneek: Boeijenga, 1970.
  • Orgels in Friesland - deel 1 / Maarten Seybel. - Baarn: De Praestantspers, 1970.
  • Het orgel in de Grote Kerk te Harlingen / O. Roelofsen. - In: De Orgelvriend, jrg. 25 nr. 5, mei 1983.
  • Kroniek : 5 juni 1983. - In: De Mixtuur, nr. 45, april 1984.
  • Albertus Anthoni Hinsz, orgelmaker 1704-1785 / Willem Jan Dorgelo Hzn. - Augustinusga: Lykele Jansma, 1985.
  • Een konstkundig orgelmaker : Enkele bijdragen over het werk van de orgelmaker Albertus Anthoni Hinsz (1704-1785) / Jan Jongepier (red.). - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1994.
  • Het historische orgel in Nederland 1769 - 1790 / Jan Jongepier (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1999. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 3).
  • De Friese orgels tussen 1500 en 1750 : Een onderzoek naar de geschiedenis en de bouw van de orgels, de kasarchitectuur, de orgelmakers en de organisten / Auke Hendrik Vlagsma. - Leeuwarden : Fryske Akademy, 2003.
  • Vijf eeuwen Friese orgelbouw : Een schoone voorraad waarlyk / Jan Jongepier. - Leeuwarden : Friese Pers Boekerij, 2004.
  • Reconstructie : Twee eeuwen Hinsz-orgel in de Grote Kerk van Harlingen / Cees van der Poel. - Harlingen : Kerkrentmeesters Hervormde Gemeente Harlingen-Midlum, 2011.
  • Orgelbouw : Reconstructie van Hinszorgel Harlingen klaar / Jaco van der Knijff. - In: Reformatorisch Dagblad, zaterdag 1 oktober 2011.
  • Orgels van Van Dam en Hinsz in de Friese Noordwesthoek : Voorjaarsexcursie Organum Frisicum eind maart 2012. - In: Friese orgelkrant, 2012.
  • Veranderend Fries orgellandschap. - In: Friese orgelkrant 2012.
  • Het Hinsz-orgel in de Grote Kerk te Harlingen gerestaureerd / Rogér van Dijk, Henk de Vries. - In: Het Orgel, jrg. 110, nr. 2, maart 2014.
  • Hinsz-orgel Harlingen weer helemaal Hinsz / Dirk Molenaar. - In: De Orgelvriend, jrg. 54 nr. 6, juni 2012.
Recordings
  • Bach Complete Organ Works : 6 Kirnberger Sammlung / Pieter van Dijk. - DMP-records DVH 140356 (2CD). - 2021. - Recorded in Harlingen and Bolsward.
  • Zingt den Heere een nieuw lied! : Psalmcomposities voor koor en orgel : Volume 3 / Gerard de Wit. - Dutch Baroque Records (CD). - 2016.
  • Evert van Veen : Grote Kerk Harlingen : Bach, Händel, Buxtehude, Böhm, Walther, Telemann, Homilius, Gerber, Kellner, Kittel / Evert van Veen. - JQZ 98055 (CD). - 2014.
  • Orgelwerken van Bach en Krebs / Jan Luth. - Uitgave in eigen beheer (CD). - 2007.
  • Orgelconcert / Martin Zonnenberg. - CD. - 2004.
  • Piet Wiersma & Albertus Anthoni Hinsz herdacht / Piet Wiersma. - SGO 030 (CD). - 2004.
Links http://www.orgelharlingen.nl/

Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Source: Postcard.
Source: Postcard
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 8 August 2012.
Photo: Tjalling Roosjen