Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 11 March 2013.

Foto: Michiel van 't Einde

Gronsveld, Nederland (Limburg (Nederlands)) - Kerk van de Heilige Martinus
Gemeente: Eijsden-Margraten
Adres: Kerkplein 6, 6247 CM, Gronsveld

Beschrijving nr.: 1000909.

Gebouwd door: Philippe Le Picard (1711)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1711	Philippe Le Picard		nieuwbouw
1874	Pereboom & Leijser		ombouw
1974	Verschueren Orgelbouw		restauratie
1999	Verschueren Orgelbouw		restauratie

In 1712 werd het Gronsveldse orgel vermeld in een visitatie-rapport met als opschrift: 'Est organum, sed non organista'. Het orgel is geschonken door de Heer van Gronsveld, Jan Frans van Bronckhorst-Batenburg-Eberstein. Deze huwde in 1706 met Maria Anna van Törring-Jettenbach. Zijn wapen siert nog altijd de orgelkas. Pas in 1974 werd ontdekt dat het gebouwd is in 1711 door Philippe le Picard uit Wallonië. Het heeft een duidelijk klassiek Franse opbouw, met een discant Récit/Echo-klavier. Het pedaal was oorspronkelijk aan het hoofdwerk aangehangen.
De opbouw en dispositie is rond 1800 door een onbekende bouwer enigszins aangepast. In 1874 werd het veel ingrijpender verbouwd door Pereboom & Leijser. Dezen bouwden een zelfstandig pedaal, en ze plaatsten een Montre 8' op het Grand d'Orgue. In 1917 maakten zij de pedaaltractuur pneumatisch en werden de vulstemmen ontdaan van de hoogste koren.
In 1974 is het orgel door de firma Verschueren gerestaureerd. De oorspronkelijke dispositie is hersteld, maar het zelfstandige pedaal is behouden gebleven. Ook is de oorspronkelijke temperatuur hersteld, die doet denken aan Chaumont (1695). Adviseur bij de restauratie was Hans van der Harst. Op 7 december 1974 is het gerestaureerde instrument plechtig ingewijd en ingespeeld. Het werd bij deze gelegenheid bespeeld door Leon Claessens, organist van de kerk. In 1998 is op het pedaal een Trompet 8' geplaatst.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Grand'Orgue	10
- Positif	8
- Echo/Récit	4
- Pédale	3
Totaal aantal stemmen	25
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Temperatuur	Variant op Lambert Chaumont (1695)

Dispositie
Grand'Orgue (C-c'''): Bourdon 8', Prestant 4', Flûte 4', Nasard 3' - 1974, Doublette 2', Tierce 1 3/5' - 1974, Fourniture 4 rangs, Cornet 4 rangs (from dis'), Trompette 8' (B/D), Voix Humaine 8' (B/D) - 1974.
Positif (C-c'''): Bourdon 8', Prestant 4', Nasard 3' - 1974, Doublette 2', Tierce 1 3/5' - 1974, Larigot 1 1/3' - 1974, Cymbale 3 rangs - 1974, Cromorne 8' (B/D).
Echo/Récit (c'-c'''): Bourdon 8', Flûte 4', Cornet 3 rangs - deels 1974, Hautbois 8'.
Pédale (C-d'): Soubasse 16' - 1874, Flûte 8' - 1874, Prestant 4' - ca. 1800, Trompette 8' - 1998.
Koppelingen: Accouplement Grand'Orgue - Positif, Tirasse Grand'Orgue.
Speelhulpen: Tremblant Doux.

Vulstem	Samenstelling
Fourniture 4 rangs (Grand' Orgue)	C: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c'': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'.
Cornet 4 rangs (Grand' Orgue)	dis': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Cymbale 3 rangs (Positif)	C: 1/2' - 1/3' - 1/4'. c°: 1' - 2/3' - 1/2'. c': 1 1/3' - 1' - 2/3'. c'': 2' - 1 1/3' - 1'.
Cornet 3 rangs (Echo)	c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities	De vermoedelijke oorspronkelijke dispositie uit 1711 was: Grand Orgue: Bourdon 8', Prestant 4', Flûte 4', Nasard 3', Doublette 2', Tierce 1 3/5', Fourniture 4 rangs, Cornet 4 rangs (discant), Trompette 8' (gedeeld), Voix Humaine 8' (gedeeld). Positif: Bourdon 8', Prestant 4', Nasard 3', Doublette 2', Tierce 1 3/5', Larigot 1 1/3', Cymbale 3 rangs, Cromorne 8' (gedeeld). Echo (discant-klavier): Bourdon 8', Flûte 4', Cornet 3 rangs, Hautbois 8'. Vóór de restauratie in 1974 luidde de dispositie: Hoofdwerk: Praestant 8', Bourdon 8', Viola di Gamba 8', Prestant 4', Fluit 4', Cornet IV sterk, Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8'. Borstwerk: Salicionaal 8', Melophone 8', Flûte Travers 8', Bourdon 8', Praestant 4', Octaaf 2', Kromhoorn 8'. Récit: Bourdon 8', Prestant 4', Cornet II sterk, Dulciaan 8'. Pedaal: Subbas 16' (uit 1932).

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

De vermoedelijke oorspronkelijke dispositie uit 1711 was:
Grand Orgue: Bourdon 8', Prestant 4', Flûte 4', Nasard 3', Doublette 2', Tierce 1 3/5', Fourniture 4 rangs, Cornet 4 rangs (discant), Trompette 8' (gedeeld), Voix Humaine 8' (gedeeld).
Positif: Bourdon 8', Prestant 4', Nasard 3', Doublette 2', Tierce 1 3/5', Larigot 1 1/3', Cymbale 3 rangs, Cromorne 8' (gedeeld).
Echo (discant-klavier): Bourdon 8', Flûte 4', Cornet 3 rangs, Hautbois 8'.

Vóór de restauratie in 1974 luidde de dispositie:
Hoofdwerk: Praestant 8', Bourdon 8', Viola di Gamba 8', Prestant 4', Fluit 4', Cornet IV sterk, Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8'.
Borstwerk: Salicionaal 8', Melophone 8', Flûte Travers 8', Bourdon 8', Praestant 4', Octaaf 2', Kromhoorn 8'.
Récit: Bourdon 8', Prestant 4', Cornet II sterk, Dulciaan 8'.
Pedaal: Subbas 16' (uit 1932).

Literatuur	Orgels in Nederland / mr. A. Bouman. - Amsterdam: Allert de Lange, 1943. - (Heemschutserie ; 34). Kort orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 70 nr. 4, april 1974. Het orgel in de St. Martinuskerk te Gronsveld / Hans van der Harst. - In: Brochure 'Plechtige Inwijding en Inspeling van het gerestaureerde orgel der St. Martinuskerk te Gronsveld op zaterdag 7 december 1974 te 20.00 uur. Het orgel in de St. Martinuskerk te Gronsveld / L.J.M. Claessens. - In: De Orgelvriend, jrg. 17 nr. 2, februari 1975. Het orgel in de Sint Martinuskerk te Gronsveld / Hans van der Harst. - In: Het Orgel, jrg. 71 nr. 12, december 1975. Kerkorgels in Limburg / G.M.I. Quaedvlieg. - Maastricht: Provinciaal Comité Limburg Monumentenjaar, 1975. Orgels in Limburg / G.M.I. Quaedvlieg. - Zutphen: De Walburg Pers, 1982. Er staat een orgel in... / Gert Oost, Bert Wisgerhof, Piet Hartemink . - Baarn: Bosch & Keuning, 1983. Langs Historische Orgels in Zuid-Limburg / Peter van Dijk. - Hilversum : KRO, 1986. Drielanden orgeltocht (2) / Henk van Homeijer. - In: De Orgelvriend, jrg. 34 nr. 2, februari 1992. Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1). Programma Orgelfestival 98. - Urmond : Stichting Samenwerkende Orgelvrienden Limburg, 1998. Pereboom & Leijser : Orgelmakers te Maastricht - Facteurs d'Orgue à Maastricht / Frans Jespers, Henk van Loo, Ton Reijnaerdts. - Maastricht : Stichting Samenwerkende Orgelvrienden Limburg, 1998.
Opnamen	Historische orgels in Limburg / Diverse organisten. - TSJ 9503/04/05 (3-CD's). - 1995. - Opgenomen op verschillende historische orgels in Limburg. Theo Jellema speelt werken uit de Franse Barok op het Picard-orgel te Gronsveld. - LP, ca. 1986.
Links	http://www.hilberink.nl/dispos.htm

Foto: Michiel van 't Einde	Foto: Michiel van 't Einde	Foto: Michiel van 't Einde	Foto: Michiel van 't Einde	Bron: Brochure
Foto: Michiel van 't Einde	Foto: Michiel van 't Einde	Foto: Michiel van 't Einde	Foto: Piet Bron