Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 10 April 2018.

Foto: Michiel van 't Einde

's Gravenpolder, Nederland (Zeeland) - Maartenskerk (Hervormde Kerk)
Gemeente: Borsele
Streek:Zuid-Beveland
Adres: Bosseweide 1 ('s-Gravenstraat 8), 4431 AD, 's-Gravenpolder
Website: https://pkn-gravenpolder.nl/

Beschrijving nr.: 1000898.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR3075.

Gebouwd door: A. Nijsse & Zonen (2006)
Het orgel bevat ouder materiaal: orgelkas uit 1782 van Gideon Thomas Bätz

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1782 Gideon Thomas Bätz  nieuwbouw
1828 Leonard van den Brink  diverse werkzaamheden
1878 Maarschalkerweerd & Zoon  overplaatsing
1914 firma A. Standaart  nieuwbouw in bestaande kas
2006 A. Nijsse & Zonen  nieuwbouw in bestaande kas

  • In de jaren 1780-1782 werd in Mijdrecht een nieuwe Rooms-Katholieke kerk gebouwd. Gideon Thomas Bätz leverde voor deze kerk een orgel met één manuaal, tien stemmen en aangehangen pedaal. In 1828 is de orgelgalerij hoger in de kerk geplaatst om zitplaatsen te creëren. De bekroning van het instrument kwam hierdoor te vervallen, en een ijzeren steunanker kwam dwars door het instrument. L. van den Brink paste het orgel aan aan de nieuwe omstandigheden. In 1849 maakte H.D. Lindsen het orgel schoon en plaatste een Viola di Gamba 8'.
  • Het oude kerkgebouw is in de jaren 1875-1876 vervangen door een grote neogotische kerk, ontworpen door Tepe. In 1879 bouwde Maarschalkerweerd een nieuw orgel voor de nieuwe kerk. Het oude instrument werd ingenomen en na restauratie geplaatst in de Hervormde Kerk te 's-Gravenpolder, waar het op 28 augustus 1878 in gebruik werd genomen. De overplaatsing is uitgevoerd door Maarschalkerweerd.
  • In 1914 haalde Standaart het binnenwerk uit het orgel. In de kas werd een pneumatisch instrument gebouwd. Het oude pijpwerk werd niet opnieuw gebruikt. Als bekroning op het orgel is in 1960 een beeld van koning David geplaatst. Alle stemmen staan op één windlade, maar zijn verdeeld over twee klavieren en pedaal. In 2006 voltooide de firma Nijsse een nieuw orgel in de oude kas. Daarbij werd een deel van het pijpwerk van Standaart opnieuw gebruikt.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1781MijdrechtRooms-Katholieke Kerk
1878Gravenpolder, 'sMaartenskerk (Hervormde Kerk)

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk5
- Bovenwerk5
- Pedaal2
Totaal aantal stemmen12
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Mixtuur III sterk.
Bovenwerk (C-f'''): Holpijp 8', Fluit 4', Nasard 2 2/3', Woudfluit 2', Terts 1 3/5'.
Pedaal (C-f'): Subbas 16', Gedekt 8'.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk.
Speelhulpen: Tremulant.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De oorspronkelijke dispositie van het Bätz-orgel luidde:
    Manuaal: Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet IV sterk, Mixtuur III-IV-V sterk (gedeeld), Trompet 8'. Tremulant.
    Pedaal aangehangen.

  • De dispositie van Standaard (1914) luidde:
    Manuaal: Bourdon 16', Prestant 8', Vox Céleste 8', Viola di Gamba 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit Dolce 4', Woudfluit 2', Mixtuur IV sterk, Tremulant.
    Pedaal: Subbas 16' - transmissie.
    Koppelingen: Pedaalkoppel.
    Speelhulpen: Vaste combinaties (p - f - tutti).

Literatuur
  • Gegevens behorende bij de Orgelkalender 1965. - In: Het Orgelblad, jrg. 7 nr. 11, november 1964.
  • Orgels in de "gouden delta" : 's-Gravenpolder, Ned. Herv. kerk / Bas Wijnands. - In: Eilanden-Nieuws, vrijdag 26 april 1968.
  • Klein-orgelboek (deel 1). - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1970].
  • Historische orgels in Zeeland [Noord en Zuid Beveland] / J.H. Kluiver. - In: Archief 1972 & 1973 : Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, p. 43-116.
  • Historische orgels in Zeeland III : Schouwen en Duiveland, Tholen, Zeeuwsch-Vlaanderen / J.H. Kluiver. - In: Archief 1976 : Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, p. 93-231.
  • Utrechts orgellandschap / Bert Wisgerhof. - Amersfoort: J.C. Willemsen, 1979.
  • De orgelmakers Bätz (1739 - 1849) : Een eeuw orgelbouw in Nederland / Gert Oost. - 3e aangevulde druk. - Alphen aan den Rijn: Canaletto, 1981.
  • Het historische orgel in Nederland 1769 - 1790 / Jan Jongepier (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1999. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 3).
Overige bronnen
  • Henk Ruitenbeek

Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 10 April 2018.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 10 April 2018.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 10 April 2018.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 10 April 2018.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 10 April 2018.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 10 April 2018.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 10 April 2018.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 10 April 2018.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 10 April 2018.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 10 April 2018.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: firma A. Standaart.
Foto: firma A. Standaart
Bron: Calendar juni 1965 (Stichting Orgelcentrum).
Bron: Calendar juni 1965 (Stichting Orgelcentrum)
Bron: Stichting Orgelcentrum.
Bron: Stichting Orgelcentrum