Ausführliche Beschreibung der vorgewählten Orgel
Bild: Piet Bron
Gorinchem, Nederland (Zuid-Holland) - Grote Kerk
Gemeinde: Gorinchem
Adresse: Groenmarkt 7, 4201 EE, Gorinchem
Website: http://www.pkngorinchem.nl/
Beschreibung nr.: 1000889.
Kartennummer "Stichting Orgelcentrum": GR0922 (Klaviatuur), GR0923.
Gebaut von: Christian Gottlieb Friedrich Witte (1853)
Die Orgel enthält älteren Material: aus 1761 von Johann Heinrich Hartmann Bätz
Technische Daten
Disposition
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 16' - 1761/1853, Bourdon 16' - 1761/1853, Prestant 8' - 1761/1853, Roerfluit 8' - 1761, Octaaf 4' - 1761/1853, Nachthoorn 4' - 1761/1853, Quint 3' - 1761, Octaaf 2' - 1761/1853, Cornet V sterk (8') (discant) - 1853, Mixtuur III-V sterk (2') - 1761/1853/1960, Scherp II-IV sterk (1') - 2011, Fagot 16' - 1761/1853, Trompet 8' - 1761/1853, Tremulant - 1960.
Rugwerk (C-f'''): Prestant 8' - 1761, Holpijp 8' - 1761, Fluit Travers 8' (discant) - 2011, Octaaf 4' - 1761, Fluit 4' - 1761, Quint 3' - 1761, Octaaf 2' - 1761, Cornet V sterk (8') - 1853, Mixtuur III-VI sterk (1 1/3') - 1761, Trompet 8' - 1853, Dulciaan 8' - 1960, Tremulant - 1960.
Bovenwerk (in zwelkast) (C-f'''): Prestant 8' - 1761; C-Dis uit Baarpijp, Baarpijp 8' - 1761/1853, Viola 8' - 1761, Quintadeen 8' - 1761, Salicet 4' - 1761, Roerfluit 4' - 1761, Nazard 3' - 1761/1853, Woudfluit 2' - 1761, Carillon II-III sterk (1 3/5') - 2008, Schalmij 8' - 1761, Vox Humana 8' - 1761/1853, Tremulant - 2011.
Pedaal (C-d'): Prestant 16' - 1853, Subbas 16' - 1853, Octaafbas 8' - 1853, Gedekt 8' - 2002, Roerquint 6' - 2002, Octaaf 4' - 1853, Bazuin 16' - 1853, Trombone 8' - 1853, Trompet 4' - 2002.
Koppeln: Hoofdwerk - Bovenwerk, Hoofdwerk - Rugwerk, Pedaal - Hoofdwerk.
Nebenregister und Spielhilfen: Vier Afsluiters, Ventiel.
Bild: Piet Bron
Gorinchem, Nederland (Zuid-Holland) - Grote Kerk
Gemeinde: Gorinchem
Adresse: Groenmarkt 7, 4201 EE, Gorinchem
Website: http://www.pkngorinchem.nl/
Beschreibung nr.: 1000889.
Kartennummer "Stichting Orgelcentrum": GR0922 (Klaviatuur), GR0923.
Gebaut von: Christian Gottlieb Friedrich Witte (1853)
Die Orgel enthält älteren Material: aus 1761 von Johann Heinrich Hartmann Bätz
Jahr | Orgelbauer | Opus | Aktivität | 1853 | Christian Gottlieb Friedrich Witte | Neubau | 1954 | J.C. Sanders & Zoon | Restaurierung | 1960 | K.B. Blank & Zoon | Restaurierung | 1980 | Gebroeders Van Vulpen | Restaurierung | 1987 | Gebroeders Van Vulpen | Restaurierung | 2012 | Pels & Van Leeuwen | Restaurierung |
- De Grote Kerk in Gorinchem is gebouwd in 1851, op de plaats van de vorige middeleeuwse kerk. Het oude orgel, door J.H.H. Bätz gemaakt in 1761 werd gedemonteerd en opgeslagen. Op aandringen van Witte besloot men een nieuw orgel te laten maken in een sobere kas, waarbij veel materiaal van Bätz opnieuw gebruikt kon worden. De dispositie van het instrument wijkte echter aanzienlijk af van het werkstuk van Bätz. Op 14 september 1853 is het orgel gekeurd door D.H. Dijkhuizen en J.A. van Eyken. Op 18 september 1853 bespeelde Van Eyken het bij de ingebruikneming.
- Na bijna honderd jaar kreeg Sanders in 1943 de opdracht tot restauratie. Deze restauratie kon pas in 1954 beginnen. Het werk is voltooid door K.B. Blank in 1960. De restauratie is grotendeels technisch herstel, maar ook de dispositie is gewijzigd. Op het rugpositief werd een Sesquialter geplaatst in plaats van een Fluit Travers 8', terwijl op een kantsleep een Dulciaan is bijgeplaatst. Het hoofdwerk is uitgebreid met een Sesquialter en de Mixtuur is uitgebreid. Het bovenwerk is uitgebreid met een Scherp. Adviseurs waren Feike Asma, Jan Bonefaas en dr. H.L. Oussoren. Op 24 maart 1960 werd het instrument weer in gebruik genomen.
- Een nieuwe restauratie was nodig na de grondige restauratie van het kerkgebouw. Het werk werd uitgevoerd door Van Vulpen in de jaren 1979 en 1980. Adviseurs waren Feike Asma, Jan Bonefaas, Hans van der Harst en Maarten Vente. De dispositiewijzigingen van 1960 bleven behouden. De laatste fase van deze restauratie werd in mei 1987 afgerond. Hierbij is het pedaal gerestaureerd evenals de buitenzijde van de orgelkas. De Scherp van het Bovenwerk is in 2008 vervangen door een Carillon. Het Bovenwerk is in 2007 in een zwelkast geplaatst.
- Pels & Van Leeuwen heeft het orgel in de jaren 2010-2011 gerestaureerd en geheel teruggebracht in de oorspronkelijke staat. De dispositie is gereconstrueerd, het orgel is helemaal schoongemaakt en de winddruk is verlaagd. Adviseurs bij de werkzaamheden waren Ton van Eck en Rudi van Straten, in samenwerking met de organist van de kerk, Gerben Budding. Op 4 februari 2012 is de feestelijke heringebruikneming met 's avonds een concert door Gerben Budding.
Technische Daten
Anzahl Register pro Manual | |
- Hoofdwerk | 13 |
- Rugwerk | 11 |
- Bovenwerk | 11 |
- Pedaal | 9 |
Gesamtzahl der Stimmen | 44 |
Tastentraktur | Mechanical |
Registertraktur | Mechanical |
Windlade(n) | Slider chests |
Vier spaanbalgen | |
Tonhöhe | a' = 438 Hz |
Temperatur | Equal temperament |
Winddruck | 79 mm |
Disposition
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 16' - 1761/1853, Bourdon 16' - 1761/1853, Prestant 8' - 1761/1853, Roerfluit 8' - 1761, Octaaf 4' - 1761/1853, Nachthoorn 4' - 1761/1853, Quint 3' - 1761, Octaaf 2' - 1761/1853, Cornet V sterk (8') (discant) - 1853, Mixtuur III-V sterk (2') - 1761/1853/1960, Scherp II-IV sterk (1') - 2011, Fagot 16' - 1761/1853, Trompet 8' - 1761/1853, Tremulant - 1960.
Rugwerk (C-f'''): Prestant 8' - 1761, Holpijp 8' - 1761, Fluit Travers 8' (discant) - 2011, Octaaf 4' - 1761, Fluit 4' - 1761, Quint 3' - 1761, Octaaf 2' - 1761, Cornet V sterk (8') - 1853, Mixtuur III-VI sterk (1 1/3') - 1761, Trompet 8' - 1853, Dulciaan 8' - 1960, Tremulant - 1960.
Bovenwerk (in zwelkast) (C-f'''): Prestant 8' - 1761; C-Dis uit Baarpijp, Baarpijp 8' - 1761/1853, Viola 8' - 1761, Quintadeen 8' - 1761, Salicet 4' - 1761, Roerfluit 4' - 1761, Nazard 3' - 1761/1853, Woudfluit 2' - 1761, Carillon II-III sterk (1 3/5') - 2008, Schalmij 8' - 1761, Vox Humana 8' - 1761/1853, Tremulant - 2011.
Pedaal (C-d'): Prestant 16' - 1853, Subbas 16' - 1853, Octaafbas 8' - 1853, Gedekt 8' - 2002, Roerquint 6' - 2002, Octaaf 4' - 1853, Bazuin 16' - 1853, Trombone 8' - 1853, Trompet 4' - 2002.
Koppeln: Hoofdwerk - Bovenwerk, Hoofdwerk - Rugwerk, Pedaal - Hoofdwerk.
Nebenregister und Spielhilfen: Vier Afsluiters, Ventiel.
Gemischte Stimme | Zusammensetzung |
Cornet V sterk discant (Hoofdwerk) | c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. |
Mixtuur IV-VII sterk (Hoofdwerk) | C: 2' - 1 1/3' - 1' - 1/2'. c°: 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1' - 1'. f°: 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3'. c': 4' - 4' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3'- 1 1/3'. c'': 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3'. |
Cornet V sterk discant (Rugwerk) | c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. |
Mixtuur IV sterk (Rugwerk) | C: 1 1/3' - 1'. Fìs°: 2' - 1 1/3' - 1'. fìs°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. fis': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. fis'': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'. |
Carillon II-III sterk (Bovenwerk) | C: 1 3/5' - 1'. c°: 4' - 1 3/5' - 1'. c': 8' - 4' - 1 3/5'. |
Übrige dispositiondaten | |
---|---|
Van 't Kruijs (1885) |
Het Orgel in de Hervormde Kerk te Gorinchem heeft drie klavieren, vrij pedaal, 38 sprekende stemmen en is in 1853 door Witte (Bätz & Co.) uit Utrecht, geleverd. Organist de Heer S.A. Appel. Hoofdmanuaal: Prestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Nachthoorn 4', Nazard 3', Octaaf 2', Cornet 5 st., Mixtuur 5 st., Fagot 16', Trompet 8'. Bovenmanuaal: Prestant 8', Baarpijp 8', Viola di Gamba 8', Quintadeen 8', Salicet 4', Roerfluit 4', Quint 3', Woudfluit 2', Schalmei 8', Vox Humana 8'. Rugpositief: Prestant 8', Holpijp 8', Flûte Trav. (disc.) 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet 5 st., Mixtuur 4 st., Trompet 8'. Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Octaaf 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trombone 8'. Stomme registers: Afsluitingen, Koppelingen, Tremulant, Ventiel, Calcant. |
Mehrere dispositionen |
De dispositie luidde van 1960 tot 2011: Hoofdwerk: Prestant 16', Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Nachthoorn 4', Quint 3', Octaaf 2', Sesquialter III sterk (2 2/3' - 1 3/5' - 1 1/3'), Cornet V sterk (discant) (8'), Mixtuur III-V sterk (2'), Fagot 16', Trompet 8', Tremulant. Rugwerk: Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Sesquialter II sterk (discant) (2 2/3' - 1 3/5'), Cornet V sterk (8'), Mixtuur III-VI sterk (1 1/3'), Trompet 8', Dulciaan 8', Tremulant. Bovenwerk (in zwelkast): Prestant 8', Baarpijp 8', Quintadeen 8', Viola 8', Salicet 4', Roerfluit 4', Nazard 3', Woudfluit 2', Scherp IV sterk (2008: Carillon III sterk), Schalmeij 8', Vox Humana 8', Tremulant. Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Octaafbas 8', Gedektbas 8' (2002), Roerquint 6' (2002), Octaaf 4', Bazuin 16', Trombone 8', Trompet 4' (2002). Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Hoofdwerk - Rugwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Rugwerk. |
Literatur |
|
Aufnahmen |
|
Weblinks |
http://www.refdag.nl/muziek/gerestaureerd_orgel_gorinchem_feestelijk_in_gebruik_genomen_1_620164 |