Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Marcel Pelt. Datering: 8 April 2006.

Foto: Marcel Pelt

Dronryp, Nederland (Fryslân) - Dorpskerk (Salviuskerk)
Gemeente: Waadhoeke
Adres: Tsjerkebuoren 1, 9035 BA, Dronrijp
Website: http://dronrijp.protestantsekerk.net/

Beschrijving nr.: 1000830.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR2764.

Gebouwd door: Arnold & Tobias Bader (1657)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1657 Arnold & Tobias Bader  nieuwbouw
1720 Sybe Pyters  uitbreiding
1764 Albertus Anthonie Hinsz  restauratie
1849 Willem Hardorff  wijzigen dispositie
1864 Willem Hardorff  diverse werkzaamheden
1918 Bakker & Timmenga  ombouw
1926 Bakker & Timmenga  wijzigen dispositie
2002 Bakker & Timmenga  reconstructie

  • Het orgel in Dronrijp had volgens opgave uit 1788 oorspronkelijk negen stemmen op het hoofdwerk, en eveneens negen op het rugwerk. De orgelkas is een werkstuk van Jacob Cornelisz. Arnold Bader overleed nog voor het orgel was voltooid. Het instrument is nadien verschillende malen gewijzigd. Sybe Pyters uit Wirdum maakte in 1720 een aangehangen pedaal. A.A. Hinsz reviseerde het orgel in 1764.
  • De eerste wijziging aan het orgel werd in 1849 door Willem Hardorff aangebracht: van het Positief werden de Spitsfluit 2' en de Mixtuur vervangen door een Viola di Gamba 8' (vanaf g) en een Salicionaal 4'. De drie originele spaanbalgen werden in 1864 door Hardorff door een magazijnbalg vervangen. De firma Bakker & Timmenga kreeg in 1909 het onderhoud van het orgel in handen.
  • Arjen Timmenga maakte in 1917 een plan voor modernisering van het instrument. In de jaren 1917 en 1918 zijn het kort octaaf en de springlade vervangen door sleepladen van C-f''', en het pijpwerk is aangevuld. Ook werd de opstelling van kas en klaviatuur gewijzigd. De dispositie werd ook gewijzigd. Zo wisselden de Octaaf 2' en de Woudfluit 2' van klavier, werden de door Hardorff geplaatste registers verschoven en omgewerkt, verdwenen de Sexquialter en de Quintadeen en werd de Quintfluit verschoven tot een Gemshoorn 4'. Op de windlade werd een plaats gereserveerd voor een Cornet IV sterk (discant). In 1926 vernieuwde Bakker & Timmenga de Vox Humana en de Tremulant.
  • Bakker & Timmenga restaureerde het orgel in de jare 1997-2002. Adviseur Jan Jongepier stelde een restauratieplan op. Het orgel werd in 1997 gedemonteerd, bij de aanvang van een restauratie van het kerkgebouw. Besloten werd het orgel geheel te reconstrueren, met uitzondering van de springladen. De klaviatuur werd weer aan de achterzijde gemaakt. Bakker & Timmenga voerde de werkzaamheden uit, met de door Knock in 1788 vermelde dispositie als uitgangspunt. Op 7 september 2002 is het orgel weer in gebruik genomen. Het werd bij deze gelegenheid bespeeld door Jan Jongepier.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk9
- Rugwerk9
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen18
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
ToonhoogteRuim een halve toon onder normaal
TemperatuurMiddentoonstemming
Winddruk65 mm

Dispositie
Hoofdwerk (CDEFGA-c'''): Bourdon 16', Prestant 8' - discant dubbelkorig, Baarpijp 8', Octaaf 4' - discant dubbelkorig, Quintfluit 3', Waltfluit 2', Sexquialter II sterk, Mixtuur IV-V-VI sterk, Trompet 8'.
Rugwerk (CDEFGA-c'''): Holpijp 8', Quintadeen 8', Prestant 4', Fluit 4', Octaaf 2', Spitsfluit 2' (discant) - 2002, Sifflet 1 1/2' - grotendeels 2002, Mixtuur III-IV sterk, Voxhumana 8' - 2002, Tremulant.
Pedaal (CDEFGA-d'): Aangehangen.
Koppelingen: Manuaalkoppel (schuifkoppel).
Speelhulpen: Afsluiting Hoofdwerk, Afsluiting Rugwerk, Tacet.

VulstemSamenstelling
Mixtuur IV-V-VI sterk (Hoofdwerk) C: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c°: 2' - 1 1/3'- 1' - 2/3' - 1/2'. c': 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'.
Mixtuur III-IV sterk (Rugwerk) C: 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c'': 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1'.
Sexquialter II sterk (Hoofdwerk) C: 2 2/3' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Knock (1788) Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Baarpijp 8', Octaaf 4', Quintfluit 3', Waldfluit 2', Sexquialter II sterk, Mixtuur IV-V-VI sterk en Trompet 8'.
Rugwerk: Holpijp 8', Quintadeen 8', Prestant 4', Fluit 4', Octaaf 2', Spitsfluit 2' (discant), Sifflet 1 1/2', Mixtuur III-IV sterk en Voxhumana 8'.
Pedaal aangehangen. Het klavier had kort octaaf.
Verschillende disposities Tot de laatste restauratie luidde de dispositie:
Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8' (discant dubbelkorig), Baarpijp 8', Viola 8' (1918), Octaaf 4' (discant dubbelkorig), Gemshoorn 4' (1788/1918), Octaaf 2' (na 1788), Mixtuur IV-V-VI sterk, Cornet IV sterk (gereserveerd), Trompet 8'.
Rugwerk: Holpijp 8', Gamba 8' (1849/1918), Voix Céleste 8' (1849/1918), Prestant 4', Fluit 4', Woudfluit 2' (na 1788), Vox Humana 8' (1926).
Pedaal: Aangehangen.
Literatuur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de Provincie Friesland, Groningen en Elders aangetroffen worden / Nicolaas Arnoldi Knock. - Nieuwe uitgave. - Sneek: Boeijenga, 1968. - Herdruk van het boekje uit 1788.
  • Orgelgegevens behorende bij de orgelkalender 1964 verschenen november 1963. - In: Het Orgelblad, jrg. 6 nr. 11, november 1963.
  • Nederland... orgelland / mr. A. Bouman. - 3e geh.omgew.druk. - Leiden: Spruyt, Van Mantgem & De Does, 1964.
  • The European Organ 1450 - 1850 / Peter Williams. - London : B T Batsford Ltd, 1966.
  • Orgels in Friesland (4) / Maarten Seybel. - In: Friesch Dagblad, 28 januari 1967.
  • Frieslands orgelpracht : deel I 1500-1800 / Jan Jongepier. - Sneek: Boeijenga, 1970.
  • Jacob Cornelisz. (Coningh), een vaste medewerker van de orgelbouwers Baders in Friesland / D.J. van der Meer. - In: De Mixtuur, nr. 40, december 1982.
  • Albertus Anthoni Hinsz, orgelmaker 1704-1785 / Willem Jan Dorgelo Hzn. - Augustinusga: Lykele Jansma, 1985.
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • Sint Salvius op de Terpen : Dronrijps heerlijke hoogtepunt / D.J. de Vries. - Leeuwarden : Friese Pers Boekerij, 2002.
  • Feest rond Bader in Dronrijp. - In: De Orgelkrant, jrg. 7 nr. 7/8, juli/augustus 2002.
  • Bader-orgel van Dronrijp heeft eigen identiteit weer terug / Dirk Molenaar. - In: De Orgelvriend, jrg. 45 nr. 1, januari 2003.
  • De Friese orgels tussen 1500 en 1750 : Een onderzoek naar de geschiedenis en de bouw van de orgels, de kasarchitectuur, de orgelmakers en de organisten / Auke Hendrik Vlagsma. - Leeuwarden : Fryske Akademy, 2003.
  • In aangenaamheid uitmuntend / Willem Jan Cevaal. - In: Muziek & Liturgie, mei 2004.
  • Vijf eeuwen Friese orgelbouw : Een schoone voorraad waarlyk / Jan Jongepier. - Leeuwarden : Friese Pers Boekerij, 2004.
Opnamen Friese Orgelpracht : Dronrijp - Workum - Donkerbroek / Jan Jongepier. - VLS Records VLC CD. - 1993.

Foto: Marcel Pelt. Datering: 8 April 2006.
Foto: Marcel Pelt
Foto: Marcel Pelt. Datering: 8 April 2006.
Foto: Marcel Pelt
Foto: Janco Schout. Datering: 8 September 2007.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: 8 September 2007.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: 8 September 2007.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: 8 September 2007.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: 8 September 2007.
Foto: Janco Schout
Bron: Calendar februari 1964 (Stichting Orgelcentrum).
Bron: Calendar februari 1964 (Stichting Orgelcentrum)
Bron: Postcard. Datering: ca. 1900.
Bron: Postcard
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 14 June 2012.
Foto: Tjalling Roosjen