Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 August 2014.

Foto: Michiel van 't Einde

Deventer, Nederland (Overijssel) - Broederenkerk of Sint Lebuïnuskerk
Gemeente: Deventer
Adres: Broederenstraat 18, 7411 BL, Deventer
Website: https://www.heiligelebuinus.nl/

Beschrijving nr.: 1000810.

Gebouwd door: Johannes Ibach & Sohn (1868)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1868 Johannes Ibach & Sohn  nieuwbouw
1928 Maarschalkerweerd & Zoon  wijzigen dispositie
1955 Verschueren Orgelbouw332 ombouw
1984 Verschueren Orgelbouw  wijzigen dispositie
2013 Gebroeders Van Vulpen  restauratie

  • De oude kloosterkerk werd in 1803 door de rooms-katholieke parochie in gebruik genomen. Het interieur werd in de jaren 1865-1868 in neogotische stijl gewijzigd. In 1868 plaatste Ibach een tweeklaviers orgel met vrij pedaal. Het was gebouwd met een mechanisch sleepladensysteem. Op 21 juni 1868 is het orgel gewijd, waarbij het bespeeld werd door Johannes Gijsbertus Bastiaans, organist te Haarlem, en Friedrich Lux, orgenist te Mainz.
  • Een eerste wijziging is uitgevoerd door de firma Maarschalkerweerd & Zn. in 1928. Op het tweede klavier werd de Fugara 4' vervangen door een Voix Céleste, en de Fagot-Oboe 8' werd vervangen door een nieuwe Hobo 8'. Tevens is een pedaalkoppel naar het tweede manuaal aangelegd.
  • In 1955 werd het instrument door Verschueren gerestaureerd onder advies van dr. P.J. de Bruyn. Zij verbonden de beide orgelkassen en maakten een derde klavier (het positief). Tevens breidden ze de dispositie uit met zeven stemmen. Het nieuwe instrument was electro-pneumatisch, maar de oude sleepladen bleven wel in gebruik. Op 17 april 1955 is het in gebruik genomen met een bespeling door Albert de Klerk.
  • In 1984 is het orgel door Verschueren schoongemaakt na een restauratie van het kerkgebouw. Adviseur bij de werkzaamheden was Hans van der Harst. Verschueren vervingen hierbij de Terts van het Positief door een Nasard 2 2/3', en de Sesquialter van het Zwelwerk werd gewijzigd. De neogotische boog die beide kassen verbond werd niet herplaatst.
  • In 2013-2014 voerde de firma Van Vulpen een restauratie uit van het orgel, waarbij de oorspronkelijke situatie is hersteld. De uitbreidingen van 1955 zijn verwijderd. Speeltafel en mechanieken zijn gereconstrueerd naar voorbeelden van Ibach uit dezelfde periode.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk13
- Bovenwerk11
- Pedaal8
Totaal aantal stemmen32
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 446 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk90 mm (Hoofdwerk), 85 mm (Bovenwerk), 94 mm (Pedaal)

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Praestant 16', Praestant 8', Viola di Gamba 8', Holpijp 8' - C-H 1868, c-f''' 2014, Fluit Major 8' - 2014, Octaaf 4', Holfluit 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Cornet IV sterk (4') (from g°), Mixtuur V sterk (2'), Fagot 16', Trompet 8'.
Bovenwerk (C-f'''): Bourdon 16', Roerfluit 8', Salicionaal 8', Fernfluit 8' - C-f gecombineerd met Roerfluit, Bassethoorn 8', Fluit Travers 8' - 2014; C-H gecombineerd met Salicionaal, Fugara 4' - 2014, Fluit Douce 4', Gemshoorn 4', Flageolet 2', Fagot & Oboe 8' - 2014.
Pedaal (C-d'): Praestant 16', Subbas 16', Octaafbas 8', Violoncello 8' - 2014, Octaaf 4', Bazuin 16', Trompet 8', Clairon 4'.
Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaalkoppel.
Speelhulpen: Calcantenklok, Ventiel.

VulstemSamenstelling
Mixtuur V sterk (Hoofdwerk) C: 2' - 1 1/3' - 1' - 4/5' - 2/3'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 3/5' - 1 1/3' - 1'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5' - 1 1/3'. c'': 5 1/3' - 4' - 3 1/5' - 2 2/3' - 2'. c''': 8' - 5 1/3' - 4' - 3 1/5' - 2 2/3'.
Cornet IV sterk (Hoofdwerk) g°: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de R.K. St. Lebuinuskerk te Deventer heeft twee klavieren, vrij pedaal en 32 sprekende stemmen. Het werk is in 1868 door de firma Hoek, uit Barmen, geleverd voor ƒ 10.800.
Organist de Heer Zwakkenberg.
Hoofdmanuaal: Prestant 16', Prestant 8', Holpijp 8', Fluitmajor 8', Viola di Gamba 8', Octaaf 4', Holfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet 5 st., Mixtuur 5 st., Fagot 16', Trompet 8'.
Bovenmanuaal: Salicionaal 8', Bourdon 16', Bassethorn 8', Fluit traverse 8', Roerfluit 8', Fernfluit 8', Gemshoorn 4', Fugara 4', Fluit douce 4', Flageolet 2', Fagot-Oboe 8'.
Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Octaaf 8', Violoncello 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trompet 8', Clairon 4'.
Stomme registers: Koppelingen.
Verschillende disposities Van 1955 tot 2013 luidde de dispositie:
Hoofdwerk: Prestant 16', Prestant 8', Gamba 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Kwint 2 2/3', Octaaf 2', Sesquialter II sterk (1 1/3') - 1955, Mixtuur V sterk (2'), Cornet IV sterk (4') (vanaf g), Fagot 16', Trompet 8'.
Positief: Roerfluit 8', Prestant 4', Dwarsfluit 4', Octaaf 2', Terts 1 3/5', Scherp III-IV sterk (1'), Dulciaan 8'.
Zwelwerk: Bourdon 16', Viool Prestant 8' - 1955, Tolkaan 8' - 1955, Fernfluit 8', Roerfluit 8', Zingend Prestant 4' - 1955, Gemshoorn 4', Flageolette 2', Sesquialter II-III sterk (1 1/3') - 1955, Mixtuur III-IV sterk (1 1/3') - 1955, Hobo 8', Tremolo.
Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Octaafbas 8', Octaaf 4', Mixtuur II-III sterk (2 2/3') - 1955, Bazuin 16', Trompet 8', Klaroen 4'.
Koppelingen: Hoofdwerk - Positief, Hoofdwerk - Zwelwerk, Positief - Zwelwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Positief, Pedaal - Zwelwerk, Pedaal - Zwelwerk 4'.
Speelhulpen: Automatisch pianopedaal, 6 Vaste combinaties (pp - p - mf - f - ff - tutti), 2 Vrije combinaties, 4 Deelbare combinaties, Tongwerken af (afzonderlijk).
Mixtuur V sterk (Hoofdwerk): C: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/3'. c: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c''': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'.
Sexquialter II sterk (Hoofdwerk): C: 1 1/3' - 4/5'. c: 2 2/3' - 1 3/5'.
Cornet IV sterk (Hoofdwerk): g: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Scherp III-IV sterk (Positief): C: 1' - 2/3' - 1/2'. Fis: 1 1/3' - 1' - 2/3'. fis: 2' - 1 1/3' - 1'. fis': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c''': 4' - 2 2/3' - 2'.
Sexquialter II-III sterk (Zwelwerk): C: 1 1/3' - 4/5'. c: 2 2/3' - 1 3/5'. c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Mixtuur III-IV sterk (Zwelwerk): C: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c: 2' - 1 1/3' - 1'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'
Mixtuur II-III sterk (Pedaal): C: 2 2/3' - 2'. c: 4' - 2 2/3' - 2'.
Literatuur
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • Plechtige inzegening van het gerestaureerde orgel in de parochiekerk van Sint Lebuïnus te Deventer door de zeereerw. heer Th. Thuis op Zondag 17 April 1955 (Beloken Pasen).
  • Orgels gebouwd door de fa. L. Verschueren c.v. Heijthuijsen in het tijdvak 1951 - 1956. - [Heijthuijsen] : [fa. L. Verschueren c.v.], [1956].
  • Orgels in Overijssel / Maarten Seybel. - Sneek: Boeijenga, 1965.
  • Zaterdag 15 mei grote orgel-excursie-dag / mej. D.J. Hulshof, A. Mulder. - In: De Orgelvriend, jrg. 13 nr. 5, mei 1971.
  • Het orgel in de R.-K. Parochiekerk van de H. Lebuïnus te Deventer / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 87 nr. 6, juni 1991.
  • Deventer als orgelstad / Maarten Seijbel. - Elburg : Stichting tot Behoud van het Nederlandse Orgel, 1998. - (Publicatie van de Stichting tot behoud van het Nederlandse Orgel ; 49).
  • Het historische orgel in Nederland 1865 - 1872 / Teus den Toom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2004. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 9).
  • Bekende en onbekende orgels langs de IJssel (Provincie Overijssel) / Maarten Seijbel. - Elburg : Stichting Nat. Historisch Orgelmuseum, 2009.
  • Het Ibach-orgel in de Broederenkerk te Deventer (I) / Erik van der Heijden. - In: De Orgelvriend, jrg. 57 nr. 5, mei 2015.
  • Het Ibach-orgel in de Broederenkerk te Deventer (2) / Erik van der Heijden. - In: De Orgelvriend, jrg. 57 nr. 6, juni 2015.
  • Het Ibach-orgel in de Broederenkerk te Deventer : Deel 1 : Bouw en geschiedenis / Rogér van Dijk. - In: Het Orgel, jrg. 111, nr. 4, juli 2015.
  • Het Deventer Ibach-orgel : Impressies & overwegingen / Peter van Dijk, Jaap Jan Steensma. - In: Het Orgel, jrg. 111, nr. 5, september 2015.
  • Het Ibach-orgel in de Broederenkerk te Deventer : Deel 2 : De restauratie door orgelmakers Gebr. van Vulpen / Rogér van Dijk. - In: Het Orgel, jrg. 111, nr. 5, september 2015.
YouTube
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 August 2014.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 August 2014.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 August 2014.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 August 2014.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 August 2014.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 August 2014.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 August 2014.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 August 2014.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 August 2014.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 August 2014.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 August 2014.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Piet Bron. Datering: 21 September 2010.
Foto: Piet Bron
Situatie voor 2013. Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 11 September 2010.
Foto: Michiel van 't Einde
Situatie voor 2013. Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 11 September 2010.
Foto: Michiel van 't Einde
Situatie voor 2013. Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 11 September 2010.
Foto: Michiel van 't Einde
Situatie voor 2013. Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 11 September 2010.
Foto: Michiel van 't Einde
Situatie voor 2013. Bron: Brochure.
Bron: Brochure