Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 31 December 2011.

Foto: Michiel van 't Einde

Den Ham (Overijssel), Nederland (Overijssel) - Hervormde Dorpskerk
Gemeente: Twenterand
Adres: Brink 4, 7683 BP, Den Ham
Website: http://www.hervormddenham.nl/

Beschrijving nr.: 1000808.

Gebouwd door: J.C. Scheuer & Zn. (1841)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1841 J.C. Scheuer & Zn.  nieuwbouw
1910 Jan Proper  restauratie
1937 Valckx & Van Kouteren  diverse werkzaamheden
1949 J.C. Sanders & Zoon  restauratie
1957 J.C. Sanders & Zoon  overplaatsing
1974 firma D.A. Flentrop  restauratie en uitbreiding
2013 Flentrop Orgelbouw  diverse werkzaamheden

  • In de in 1839 voltooide kerk van Den Ham werd in 1841 een orgel geplaatst. Het is gebouwd door J.C. Scheuer & Zoon uit Zwolle. Op 11 juli 1841 werd het in gebruik genomen met een bespeling door de organist van de Zuiderkerk te Enkhuizen, Gerrit H. Meyroos. Het orgel had 11 registers en aangehangen pedaal. In 1910 werd het orgel door J. Proper uit Kampen gerestaureerd. Hij verving de Quint 3' door een Gamba 8' (van zink) en het groot octaaf van de Trompet 8' door zinken pijpen. Tevens maakte hij een pneumatische lade voor alle houten pijpen. De Trompet is in 1937 vernieuwd door Valckx & Van Kouteren, die ook een windmotor plaatsten. In 1949 werd het orgel opnieuw gerestaureerd. Het werk werd gedaan door J.C. Sanders & Zoon. Deze verving de Gamba van Proper weer door een nieuwe Quint 3'. Een Fagot 16' werd door een Sexquialter vervangen.
  • In 1956/1957 werd de kerk vergroot. Sanders (K.B. Blank & Zn.) verplaatste het orgel in 1958 naar het nieuwgebouwde deel. Hij maakte een nieuwe Trompet 8' en nieuwe frontpijpen. De kas werd opnieuw geschilderd in lichte kleuren.
  • De laatste restauratie vond plaats in 1974 onder advies van Jan Jongepier. Het orgel was in erg slechte staat geraakt. D.A. Flentrop herstelde de dispositie van 1841. Toegevoegd werd een onderpositief met negen registers. Hierbij nam men het rugwerk van het Scheuer-orgel in de Broerenkerk te Zwolle als voorbeeld. De vormgeving is geïnspireerd op het onderpositief in Kuinre. Er werd ook een vrij pedaal gemaakt met zeven registers, naar voorbeeld van het Scheuer-orgel in Sneek. Door onderzoek van de verflagen werd de originele kleur ontdekt en hersteld. Op 13 december 1974 werd het geheel herboren orgel weer in gebruik genomen.
  • In 2012/2013 is er grootonderhoud uitgevoerd door Flentrop orgelbouw. De tongwerken zijn geherintoneerd, daarbij zijn veel tongen vervangen en bekers verlengd. Tevens was het noodzakelijk om alle conducten van 1974 te vervangen, omdat ze waren aangetast door loodcorrosie. De manuaalkoppel is zondanig aangepast, dat koppelen tijdens het spelen mogelijk is.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk11
- Onderpositief9
- Pedaal7
Totaal aantal stemmen27
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
TemperatuurEqual temperament

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16' - 1841/1974, Prestant 8' - 1841/1958, Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit Does 4', Quint 3' - 1974, Superoctaaf 2', Woudfluit 2', Sexquialter I-II sterk - 1974, Mixtuur IV sterk - 1841/1974, Trompet 8' - 1974, Tremulant.
Onderpositief (1974) (C-f'''): Fluit Does 8', Viola di Gamba 8' (discant), Prestant 4', Fluit 4', Roerquint 3', Octaaf 2', Terts 1 3/5', Flageolet 1', Dulciaan 8'.
Pedaal (1974) (C-d'): Subbas 16', Octaaf 8', Openfluit 8', Octaaf 4', Holfluit 2', Bazuin 16', Trompet 8'.
Koppelingen: Manuaalkoppeling, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Tremulant.

VulstemSamenstelling
Mixtuur IV sterk (Hoofdwerk) C: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/4'. c°: 2' - 1 1/3' - 1' - 1/2'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1'. c'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2'.
Sexquialter I-II sterk (Hoofdwerk) C: 1 3/5'. c': 2 2/3' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Broekhuijzen (1855) Ham provintie Overyssel. Het orgel in de kerk der Hervormde Gemeente aldaar gemaakt in 1841 door Scheuer en Zoon orgelmakers te Zwolle, geëxamineerd en voor het eerst bespeeld door Meyroos organist te Enkhuizen, ingewijd den 11 July 1841 heeft 11 stemmen 1 Handclavier, aangehangen Pedaal, 3 blaasbalgen lang 8 breed 4 voet.
Prestant 8', Bourdon 16', Holpyp 8', Octaaf 4', Flute Douce 4', Quint 3', Woudfluit 2', Octaaf 2', Mixtuur III sterk, Fagot 16', Trompet 8', Afsluiting en Ventiel.
Literatuur
  • Berichten. - In: Maandblad Het Orgel, 34e Jaargang No. 7, April 1937.
  • Orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 69 nr. 2, februari 1973.
  • Uitnodiging : Nu de restauratie en uitbreiding van het Scheuer-orgel in de Hervormde Kerk te Den Ham voltooid is [...] feestelijke ingebruikname op vrijdag 13 december 1974, aanvang 8 uur. - Den Ham : Kerkvoogdij van de Hervormde Gemeente, 1974.
  • Restauratie en uitbreiding van een Scheuer-orgel / P.C. Meyer. - In: De Orgelvriend, jrg. 17 nr. 6, juni 1975.
  • Het orgel in de Ned. Herv. kerk te Den Ham / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 72 nr. 9, september 1976.
  • Organum Novum Redivivum / Hans Kriek. - Buren: Frits Knuf, 1981.
  • Er staat een orgel in... / Gert Oost, Bert Wisgerhof, Piet Hartemink . - Baarn: Bosch & Keuning, 1983.
  • Excursienieuws : Den Ham 26 maart 1983 / A. Bijvank. - In: De Orgelvriend, jrg. 25 nr. 3, maart 1983.
  • Het historische orgel in Nederland 1840 - 1849 / Peter van Dijk (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2002. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 6).
Opnamen
  • Het historische orgel in Nederland / Diverse organisten. - Hilversum : Evangelische Omroep, 1999. - Box met 12 CD's.
  • Dick Sanderman speelt Mozart op het Scheuer-orgel in de Hervormde Kerk in Den Ham. - Musica Organum MO 20.4006 - Mirasound (LP). - 1984.
Links http://www.orgelconcertendenham.nl/orgel.php

Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 31 December 2011.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 31 December 2011.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 27 December 2013.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 27 December 2013.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 27 December 2013.
Foto: Michiel van 't Einde
Situatie voor 1974.
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 27 December 2013.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 31 December 2011.
Foto: Michiel van 't Einde