Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Jaap van Oord. Datering: 20 August 2011.

Foto: Jaap van Oord

Appingedam, Nederland (Groningen) - Nicolaikerk
Gemeente: Eemsdelta
Streek:Fivelingo
Adres: Wijkstraat 32, 9901 AJ, Appingedam
Website: http://www.pg-appingedam.nl/
http://www.nicolaikerk-appingedam.nl/

Beschrijving nr.: 1000702.
Groningen Orgelland nummer: 420. Fotokaart De Mixtuur nummer: A28.

Gebouwd door: Albertus Anthonie Hinsz (1744)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1744 Albertus Anthonie Hinsz  nieuwbouw
1811 Hermann Eberhard Freytag  diverse werkzaamheden
1884 firma Van Oeckelen & Zn.  diverse werkzaamheden
1970 Gebroeders Van Vulpen  restauratie
2017 Orgelmakerij Reil  restauratie en uitbreiding

  • Het orgel in Appingedam verving een ouder instrument uit de zestiende eeuw, gebouwd door Daniel Baders (1638) en Anthonius Waelckens (1639/1640). Er is enig pijpwerk gebruikt voor het nieuwe orgel. Op 10 september 1744 werd het nieuwe orgel goedgekeurd. Er is in later jaren gewerkt aan het orgel door Freytag (1811) en Petrus van Oeckelen & Zonen (1842, 1870, 1876 en 1884).
  • In 1965 werd het gedemonteerd. In de jaren 1967-1970 restaureerde Van Vulpen het orgel, en bracht de dispositie weer in de oorspronkelijke staat. Adviseur bij de restauratie was Lambert Erné, terwijl C.H. Edskes was belast met het historisch onderzoek namens monumentenzorg. Op 16 december 1970 werd het instrument weer in gebruik genomen, waarbij het bespeeld werd door Lambert Erné.
  • In 2016 is gestart met een nieuwe restauratie door de firma Reil. Het pijpwerk is in januari 2016 uit het orgel gehaald en naar de werkplaats getransporteerd. Er is een vrij pedaal met drie stemmen gemaakt in de stijl van het werk van Hinsz. Dit werk is in een eigen kas achter het orgel opgesteld. Adviseur bij de werkzaamheden was Stef Tuinstra. Op 10 september 2017 is het orgel weer kerkelijk in gebruik genomen, waarna de officiële heringebruikneming op 15 september is geweest.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk12
- Rugwerk8
- Pedaal4
Totaal aantal stemmen24
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 455 Hz
TemperatuurKellner
Winddruk75 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-c'''): Bourdon 16', Praestant 8', Holfluit 8', Octaav 4', Holpyp 4', Octaav 2', Quint 1 1/2', Mixtuuir V-VI sterk (discant), Mixtuuir IV sterk (bas), Cymbel III sterk - 2017, Trompet 8' - 1969, Dulciaan 8', Cornet 2' (bas).
Rugwerk (C-c'''): Fluit Does 8', Praestant 4', Quintadena 4', Super Octaav 2', Fluit 2', Siflet 1 1/2' - 1969, Sexquialter II-III sterk - 1969, Tregter Regaal 8' - 1969.
Pedaal (C-d'): Bourdon 16' - 2017, Octaav 8' - 2017, Octaav 4' - 2017, Bazuin 16' - 2017.
Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Tremulant, Afsl. Ventyl tot Manuaal, Afsl. Ventyl tot Rugpositiv.

VulstemSamenstelling
Mixtuur IV-VI sterk (Hoofdwerk) C: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'.
Cimbel III sterk (Hoofdwerk) C: 2/3' - 1/2' - 1/3'. G: 1' - 2/3' - 1/2'. g°: 1 1/3' - 1' - 2/3'. g': 2'- 1 1/3' - 1'.
Sexquialter II-III sterk (Rugwerk) C: 2/3' - 2/5'. c°: 1 1/3' - 4/5'. c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities De dispositie luidde tot 2016:
Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Holfluit 8', Octaav 4', Holpyp 4', Octaav 2', Quint 1 1/2', Mixtuuir V-VI sterk (discant), Mixtuuir IV sterk (bas), Cimbel III sterk - 1967, Trompet 8' - 1967, Dulciaan 8', Cornet 2', Tremulant.
Rugwerk: Fluitduis 8', Prestant 4', Quintadena 4', Superoctaav 2', Fluit 2', Siflet 1 1/2' - 1967, Sexquialter II-III sterk - 1967, Tregterregaal 8' - 1967.
Pedaal: Aangehangen.
Koppelingen: Manuaalkoppel.
Speelhulpen: Afsl. Ventyl tot Manuaal, Afsl. Ventyl tot Rugpositiv.
Literatuur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de Provincie Friesland, Groningen en Elders aangetroffen worden / Nicolaas Arnoldi Knock. - Nieuwe uitgave. - Sneek: Boeijenga, 1968. - Herdruk van het boekje uit 1788.
  • Orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 63 nr. 11, november 1967.
  • Orgelrestauratie in Appingedam : Duur en van lange duur. In: De Orgelvriend, jrg. 13 nr. 1, januari 1971. - Artikel uit het Nieuwsblad van het Noorden van 17 december 1970.
  • Orgelbouwnieuws : Appingedam. - In: Het Orgel, jrg. 67 nr. 1, januari 1971.
  • Het orgel in de Hervormde Nicolaaskerk te Appingedam / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 67 nr. 3, maart 1971.
  • Het orgel. - In: Nicolaï-kerk Appingedam. - Appingedam : Hervormde Gemeente, [s.a.]. - Brochure, ca. 1973.
  • Bij de omslag : Het orgel in de Nicolai-kerk te Appingedam / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 16 nr. 12, december 1974.
  • Langs kerken en kapellen : Orgeltocht door Nederland. - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1977].
  • Het Groninger orgelbezit van de reformatie tot de romantiek / Frans Talstra. - Stichting Oude Groninger Kerken, Publicatie 22, november 1979.
  • Albertus Anthoni Hinsz, orgelmaker 1704-1785 / Willem Jan Dorgelo Hzn. - Augustinusga: Lykele Jansma, 1985.
  • Een konstkundig orgelmaker : Enkele bijdragen over het werk van de orgelmaker Albertus Anthoni Hinsz (1704-1785) / Jan Jongepier (red.). - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1994.
  • Het historische orgel in Nederland 1726 - 1769 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 2).
  • Het Groninger orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel V Fivelingo / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Adolph Rots, Frans Talstra, Victor Timmer. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1998. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 21).
  • Uit de orgelwereld : Ingebruikneming gerestaureerd Hinsz-orgel Appingedam / Gerco Schaap [red]. - In: De Orgelvriend, jrg. 59 nr. 7, september 2017.
  • Hinsz-orgel Appingedam voelt zich eindelijk stadsorgel / Dirk Molenaar. - In: De Orgelvriend, jrg. 59 nr. 10, december 2017.
  • Het orgel in de Nicolaikerk te Appingedam / Cees van der Poel. - In: Het Orgel, jrg. 116, nr. 3, mei 2020.
Opnamen
  • Jacob Wilhelm Lustig : Vierentwintig Capricetten voor ´t Clavier : Wereldpremière / Vincent van Laar, orgel en klavecimbel. - SGO 069-0612 (CD). - 2012
  • Pronkjuwelen in Stad en Ommeland : Het historische orgelbezit van de provincie Groningen / Sietze de Vries. - JSB Records (box met 5 CD's, DVD en boek). - 2009.
  • Piet Wiersma & Albertus Anthoni Hinsz herdacht / Piet Wiersma. - SGO 030 (CD). - 2004.
  • Bach in Groningen 6 / Piet Wiersma. - Eurosound ES 47.405 (CD). - 2002. - Recorded in Appingedam, Uithuizen and Godlinze.
  • Orgelhistorie in Groningen / Okke Dijkhuizen, Peter Westerbrink, Margreet Prinsen, Stef Tuinstra, Theo Jellema en Erwin Wiersinga. - Syncoop Produkties 5751 CD 114 (cassette met 3 CD's). - 1990. - Uitgave van de EO en de Stichting Groningen Orgelland.
  • Piet Wiersma bespeelt de Hinsz-orgel in de Nicolaikerk te Appingedam en de Ned. Herv. Kerk te Uithuizermeeden. - Martiniphon, 780602 (LP). - 1979.
Links http://reil.nl/orgels/nicolaikerk/
https://www.orgelnieuws.nl/orgel-nicolaikerk-appingedam-gerestaureerd-en-uitgebreid-dorpsstatus-naar-kleine-stad/
http://www.eemsbode.nl/nieuws/42587/heringebruikname-hinsz-orgel-nicolaikerk-appingedam/
https://www.facebook.com/hinszorgelappingedam
YouTube J. G. Vierling ANDANTE QUASI ALLEGRETTO CON VARIAZ. Willem van Twillert Hinsz-organ Appingedam (2019)


Foto: Roel Bouwman. Datering: 7 July 2010.
Foto: Roel Bouwman
Foto: Jaap van Oord. Datering: 20 August 2011.
Foto: Jaap van Oord
Foto: Jaap van Oord. Datering: 20 August 2011.
Foto: Jaap van Oord
Foto: Piet Bron. Datering: 11 May 2002.
Foto: Piet Bron
Foto: Jaap van Oord. Datering: 20 August 2011.
Foto: Jaap van Oord
Foto: Jaap van Oord. Datering: 20 August 2011.
Foto: Jaap van Oord
Foto: Jaap van Oord. Datering: 20 August 2011.
Foto: Jaap van Oord
Foto: Jaap van Oord. Datering: 20 August 2011.
Foto: Jaap van Oord
Foto: Jaap van Oord. Datering: 20 August 2011.
Foto: Jaap van Oord
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Foto: Roel Bouwman. Datering: 7 July 2010.
Foto: Roel Bouwman