Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.

Foto: Piet Bron

Amsterdam, Nederland (Noord-Holland) - Oude Walenkerk

Doorverwezen vanaf: Amsterdam - Waalse Kerk (1734)

Gemeente: Amsterdam
Adres: Walenpleintje, 1012 JZ, Amsterdam
Website: https://dewaalsekerk.nl/

Beschrijving nr.: 1000689.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR3453, GR3454 (Speeltafel), GR3455 (Kabinetorgel).

Gebouwd door: Christian Müller (1734)
Het orgel bevat ouder materiaal: Kas en delen pijpwerk uit 1680 van Nicolas Langlez

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1680 Nicolas Langlez  nieuwbouw
1734 Christian Müller  nieuwbouw in bestaande kas
1822 Leonard van den Brink  wijzigen dispositie
1891 L. van Dam & Zonen  restauratie
1965 Ahrend & Brunzema43 reconstructie
1976 Jürgen Ahrend94 diverse werkzaamheden

  • Het orgel van de Waalse Kerk in Amsterdam is nieuw gebouwd door Christiaan Müller in de kas van het oude orgel van Nicolas Langlez (1680). Dit orgel werd door Langlez gebouwd in een waarschijnlijke bestaande hoofdwerkkas, die hij liet uitbreiden met een rugwerkkas. Enkele stemmen uit het oude orgel zijn bewaard gebleven. In 1822 verving Van den Brink de Scherp van het Rugwerk door een Cornet IV sterk, en de Tertiaan door een Octaaf 2'. Later in de negentiende eeuw zijn de Quint en de Mixtuur van het Rugwerk vervangen door een Viola di Gamba 8' en een Gedekte Fluit 4'.
  • In 1891 werd een grootscheepse restauratie opgedragen aan de firma Van Dam. Hierbij werden alle dubbelkoren tot zwijgen gebracht, zijn de Fagot 16' en de Trompet 16' van plaats gewisseld, en werden nog enkele kleine veranderingen aangebracht.
  • Bij de restauratie in 1963-1965 door Ahrend & Brunzema is het Müller-orgel gereconstrueerd. Op 23 mei 1965 werd het orgel weer in gebruik genomen met een concert door Gustav Leonhardt, tevens adviseur tijdens de restauratie. De inmiddels verwijderde luiken zijn weer opnieuw gemaakt in historische stijl. In 1976 is door Jürgen Ahrend de temperatuur van het orgel gewijzigd.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk11
- Rugwerk8
- Pedaal7
Totaal aantal stemmen26
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogte1/2 toon boven 440 Hz (466 Hz)
TemperatuurNeidhardt
Winddruk84 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-c'''): Prestant 16' - discant dubbelkorig, Prestant 8' - discant dubbelkorig, Roerfluit 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Quint 3' - discant dubbelkorig, Gemshoorn 2', Mixtuur IV-VI sterk (2'), Trompet 16' - Langlez (1680) en Ahrend (1965), Trompet 8', Vox Humana 8', Tremulant.
Rugwerk (C-c'''): Prestant 8' - discant dubbelkorig, Holpijp 8' - Langlez (1680), Octaaf 4' - Langlez (1680), Quint 3' - discant dubbelkorig, Octaaf 2', Tertiaan 1 3/5' (from c') - Ahrend (1965), Mixtuur II-III-IV sterk (1 1/3') - Ahrend (1965), Scherp IV-V sterk (1') - Ahrend (1965), Tremulant.
Pedaal (C-d'): Bourdon 16' - Langlez (1680), Octaaf 8' - Langlez (1680) en Ahrend (1965), Roerquint 6' - Langlez (1680), Octaaf 4', Nachthoorn 2', Fagot 16', Trompet 8'.
Koppelingen: Koppel Manuaal, Koppel Pedaal.
Speelhulpen: Afsluiter Hoofdwerk, Afsluiter Rugwerk, Afsluiter Pedaal, Ventiel.

VulstemSamenstelling
Mixtuur IV-VI sterk (Hoofdwerk) C: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c': 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2'.
Mixtuur II-IV sterk (Rugpositief) C: 1 1/3' - 1'. c°: 2' - 1 1/3' - 1'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c'': 4' -2 2 /3' - 2' - 2'.
Scherp IV-V sterk (Rugpositief) C: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. f°: 2' - 1 1/3' - 1' - 1/2'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. f': 4' - 2 2/3' - 2' - 1' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. f''': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'.
Overige dispositiegegevens
Hess (1774) Het Orgel in de Waale-Oude-Kerk, met twee Hand-Clavieren en een Vry-Pedaal, heeft 25 stemmen.
Manuaal, 11 stemmen: Praestant 16', Praestant 8', Roerfluit 8', Quintadeen 8', Octaav 4', Gemshoorn 2', Quint 3', Mixtuur, Trompet 16', Trompet 8' en Voxhumana 8'.
Rugpositief, 7 stemmen: Praestant 8', Holpyp 8', Octaav 4', Quint 3', Tertiaan, Scherp en Mixtuur.
Pedaal, 7 stemmen: Bourdon 16', Octaav 8', Octaav 4', Nagthoorn 2', Roerquint 6', Fagot 16' en Trompet 8'.
Stomme Reg.: 3 afsluitingen, 2 koppelingen, 2 tremulanten, 1 ventiel.
Met de halveering van de Tertiaan 34 Registers.
Tot dit werk zyn 4 Blaasbalgen; Het Pypwerk van het Pedaal is agter het Manuaal boven de Blaasbalgen geplaatst.
Verschillende disposities Het orgel van Langlez had bij oplevering als dispositie:
Manuaal: Bourdon 16', Prestant 8, Roerquint 6', Prestant 4', Trompet 8', nog enkele onbekende registers.
Rugwerk: Holpijp 8', Prestant 4', Cornet V sterk, nog enkele onbekende registers.
Pedaal aangehangen.
Literatuur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
  • Christian Müller : De orgelbouwer Christian Müller (1690 - 1763) en zijn werk : The organ-builder Christian Müller (1690 - 1763) and his works / Klaas Bolt. - Publicatie ca. 1960.
  • Müllers twee eeuwen oude orgel in Waalse kerk wordt gerestaureerd : Gustav Leonhardt deed interessante ontdekking. - In: Algemeen Handelsblad, vrijdag 15 juni 1962.
  • Les orgues de l'Église Réformée Wallonne d'Amsterdam : Dimanche 23 mai 1965. - Programma heringebruikname.
  • Het orgel van de Waalse kerk te Amsterdam / Gustav Leonhardt. - In: Het Orgel, jrg. 61 nr. 5, mei 1965.
  • Orgelkalender 1966 : Gegevens, behorende bij de afbeeldingen. - In: Het Orgelblad, jrg. 8 nr. 11, november 1965.
  • Orgelkalender 1967 : Gegevens behorende bij de afbeeldingen. - In: Het Orgelblad, jrg. 9 nr. 11, november 1966.
  • The European Organ 1450 - 1850 / Peter Williams. - London : B T Batsford Ltd, 1966.
  • Klein-orgelboek (deel 1). - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1970].
  • Laat zich 't orgel overal... : Het koninklijk instrument en zijn bespelers / Rik Valkenburg. - Dordrecht : J.P. van den Tol, 1980.
  • Berichten : Christian Müllerorgel Amsterdam 1734-1984. - In: Het Orgel, jrg. 80 nr. 9, september 1984.
  • 250 jaar Müller-orgel Oude Waalse kerk Amsterdam / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 80 nr. 12, december 1984.
  • Christian Müller orgel Waalse kerk, Amsterdam / Hans van Nieuwkoop, Gustav Leonhardt. - Amsterdam : Orgelcomité Waalse Kerk, 1984.
  • Orgelcultuur op de scheidslijn van kerk en staat : het orgel in de 17de en de 20ste eeuw: Congresboek / NOV. - Amsterdam: Nederlandse Organisten Vereniging, 1990.
  • 40 Jahre Orgelbau Jürgen Ahrend 1954-1994 : Festschrift / Günter Lade. - Leer-Loga: Jürgen Ahrend, 1994.
  • Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996.
  • De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997.
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • De geschiedenis van de Waalse Kerk en haar orgels / Jan de Bloeme. - Alphen aan den Rijn: Canaletto / Repro-Holland, 1997.
  • Twaalf Amsterdamse orgels : Open orgeldag zaterdag 19 mei 2001 / Haite van der Schaaf. - Amsterdam : Samenwerkende Amsterdamse Orgelcomité's, 2001.
  • Rooms-katholieke kerken in Amsterdam 1306-1935 / Simon van Blokland. - Amsterdam : Stadsuitgeverij Amsterdam N.V., 2002.
  • Christian Müller Orgelmaker in Amsterdam : Proefschrift [...] / Geert Hermen (Gerben) Gritter. - Utrecht : Universiteit Utrecht, 2014.
Opnamen
  • Das wohltemperierte Klavier II / Wim Dijkstra. - SCB-10765 (CD). - 2010.
  • Johann Sebastian Bach : Organ works vol. 9 / Jacques van Oortmerssen. - Challenge Classics CC 72175 (CD). - 2008.
  • Het historische orgel in Nederland / Diverse organisten. - Hilversum : Evangelische Omroep, 1999. - Box met 12 CD's.
  • Bach - Organ works vol. 6 / Ton Koopman. - Teldec 0630-13155-2 (CD). - 1997.
  • J.S. Bach : Great organ works / Gustav Leonhardt. - Seon (2-CD).
  • J.S. Bach Organ Works vol.1 / Jacques van Oortmerssen. - Arcade Classics 85560 (CD). - Opgenomen in 1995.
  • Jacques van Oortmerssen bespeelt de orgels te Woud, Amsterdam (Waalse Kerk) en Barendrecht / Jacques van Oortmerssen. - Astoria (CD). - 1990.
  • J.S. Bach Orgelwerke / Organ Works CD 1 / Ton Koopman. - Interdisc 97440/1 (CD). - 1988.
  • J.S. Bach Orgelwerke - Organ Works - Oeuvre pour orgue : Trio-sonaten, Schübler-Choräle / Ton Koopman. - Archiv 2742006 (dubbel-lp). - 1984.
  • Jacques van Oortmerssen - Christian Müller-orgel Waalse Kerk, Amsterdam. - Vista VRS 1984 LC 3429 (LP). - 1984.
  • Orgelwerken uit de barok / Bernard Bartelink. - LP.
  • Orgelwerke I en Orgelwerke II - Johann Sebastian Bach / Gustav Leonhardt. - Philips Seon 6775001, 6775002, 6755018, 6775055 en 6775057 (LP). - 1978. - Twee boxen met vier lp's. - Ook is een 'sample'-lp verschenen van deze boxen onder nummer Seon 6575059 met vier preludiums en fuga's.
  • Werken van Johann Sebastian Bach : Klaas Bolt bespeelt de Christian Müller orgels van de Kapelkerk te Alkmaar (1762), de Waalse kerk te Amsterdam (1734) en de Grote Kerk te Beverwijk (1756). - EMI HMV 5C 053-24193 (LP).
  • Historische Orgeln aus Holland : Historic organs of Holland / Albert de Klerk, Meindert Boekel, Gustav Leonhardt. - Telefunken TK 11 545/1-2 (2LP). - 1968/1973. - Opnamen uit Zwolle, Amsterdam en Noordbroek.
Links https://dewaalsekerk.nl/home/kerk/het-orgel/
http://orgelsnoordholland1.50webs.com/orgels_amsterdam_waalsekerk.htm
https://www.flentrop.nl/restauratie/amster_waal.html
https://nl.wikipedia.org/wiki/Waalse_Kerk_(Amsterdam)#Orgel
YouTube
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.
Foto: Piet Bron
Bron: Calendar november 1967 (Stichting Orgelcentrum).
Bron: Calendar november 1967 (Stichting Orgelcentrum)
Foto: Beeldbank Amsterdam. Datering: ca. 1910.
Foto: Beeldbank Amsterdam
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 24 June 2019.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 17 September 2009.
Foto: Piet Bron