• Home
• Orgels
• Informatie
• Links
• Contact

Volledige beschrijving geselecteerd orgel


Foto: © Gérard van Betlehem

Amsterdam, Nederland (Noord-Holland) - Noorderkerk
Gemeente: Amsterdam
Adres: Noordermarkt 48, 1015 NA, Amsterdam
Website: http://www.noorderkerk.org/

Beschrijving nr.: 1000682.

Gebouwd door: Hermanus Knipscheer (II) (1849)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1849	Hermanus Knipscheer (II)		nieuwbouw
1877	Pieter Flaes		wijzigen dispositie
1906	D.G. Steenkuyl		ombouw
2005	Flentrop Orgelbouw		reconstructie

• De uit 1623 daterende Noorderkerk kreeg pas in 1849 een orgel, dat om een pilaar is gebouwd in een door Gerrit Nijhoff ontworpen kas. Op 16 september 1849 is het in gebruik genomen met een bespeling door de organist van de Oude Kerk, Johannes Hendrik Christoffel ten Broecke. In 1877 werkte Pieter Flaes aan het orgel. Hierbij zijn enkele registers vernieuwd.
  
• Het instrument is 1906 door Steenkuyl volledig omgebouwd. De toetstractuur werd hierbij pneumatisch gemaakt. Ook verving hij de Dwarsfluit 4' van het Bovenwerk door een nieuw exemplaar. Er kwam een nieuw speeltafel. In 1934 werd de Noorderkerk gesloten voor de eredienst. Toen echter in 1939 de Eilandskerk wegens bouwvalligheid dicht moest, is het gebouw opgeknapt, en sinds oktober 1941 is het gebouw weer in gebruik. Pas in 1960 is de windvoorziening volledig electrisch gemaakt. Tot die tijd moest er nog altijd een orgeltrapper aanwezig zijn.
  
• De firma Flentrop voerde in de jaren 2004/2005 een reconstructie uit van het oorspronkelijke werk. De dispositie van 1849 is hersteld, er is een nieuwe klaviatuur gebouwd in de stijl van Knipscheer en verder is ook de gehele mechaniek gereconstrueerd. Adviseur bij de werkzaamheden van Henk Kooiker. Op 16 september 2005 is het orgel weer in gebruik genomen. Het werd hierbij bespeeld door Arthur Koopman.
  

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hoofdwerk	12
- Bovenwerk	9
- Pedaal	7
Totaal aantal stemmen	28
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Toonhoogte	a' = 438 Hz
Temperatuur	Equal temperament
Winddruk	78 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet V sterk (8') (discant), Mixtuur VI sterk (2 2/3'), Scherp V sterk (1 1/3'), Trompet 8'.
Bovenwerk (C-f'''): Prestant 8', Baarpijp 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Dwarsfluit 4' - 2005, Nasart 3', Octaaf 2', Sesquialter II sterk (2 2/3'+1 3/5') (discant), Voxhumana 8', Tremulant.
Pedaal (C-d'): Prestant 16', Bourdon 16', Holfluit 8', Roerquint 6', Octaaf 4', Bazuin 16', Trompet 8'.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Tremulant, Piano-pedaal, Drie afsluiters.

Vulstem	Samenstelling
Mixtuur VI sterk (Hoofdwerk)	C: 3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. Fìs°: 4' - 3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. fìs°: 6' - 4' - 3' - 2' - 1 1/3' - 1'. fis': 8' - 6' - 4' - 3' - 2' - 1 1/3'. fis'': 8' - 6' - 4' - 3' - 2'.
Cornet V sterk discant (Hoofdwerk)	c': 8' - 4' - 3' - 2' - 1 3/5'.
Scherp V sterk (Hoofdwerk)	C: 1 1/3' - 1' - 4/5' - 2/3' - 1/2'. c°: 2' - 1 1/3' - 1' - 4/5' - 2/3'. c': 3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 4/5'. c'': 4' - 3' - 2' - 1 3/5' - 1 1/3'. c''': 6' - 4' - 3 1/5' - 3' - 2'.
Sesquialter II sterk discant (Bovenwerk)	c': 3' - 1 3/5'.

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

De dispositie luidde voor de restauratie van 2004/2005: Hoofdwerk: Prestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet V sterk (discant), Mixtuur V-VI sterk, Scherp V sterk, Trompet 8'. Bovenwerk: Prestant 8', Baarpijp 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Dwarsfluit 4', Nasart 3', Octaaf 2', Sexquialter II sterk (discant), Vox Humana 8', Tremulant. Pedaal: Prestant 16', Bourdon 16', Holfluit 8', Roerquint 6', Octaaf 4', Bazuin 16', Trompet 8'. Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk.

Literatuur

Nederland... orgelland / mr. A. Bouman. - 3e geh.omgew.druk. - Leiden: Spruyt, Van Mantgem & De Does, 1964. Reizend door het Nederlandse Orgellandschap : Aflevering 24 / G.A. Schaap en B.J. Dikken. - In: De Orgelvriend, jrg. 21 nr. 1, januari 1979. Noorderkerk Amsterdam : bouw, interieur, orgel, restauratie, functie / Richard Vervoorn, C. Blenk. - Amsterdam: Stichting Vrienden van de Noorderkerk, 1992. De Noorderkerk te Amsterdam en haar orgel / Arie van Duyn. - In: De Orgelvriend, jrg. 35 nr. 2, februari 1993. Programma Landelijke Orgeldag van De Orgelvriend op 24 september 1994 in Amsterdam. - Haarlem: Uitgeverij Vijlbrief, 1994. Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996. De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997. Het historische orgel in Nederland 1840 - 1849 / Peter van Dijk (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2002. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 6). Knipscheer orgel Noorderkerk Amsterdam : Heringebruik 16 september 2005 / Gerard J. Colenbrander, Chris J. Kraamer. Het Hermanus Knipscheer II-orgel in de Noorderkerk te Amsterdam / Rogér van Dijk, Cees van der Poel. - In: Het Orgel, jrg. 102, nr. 2, maart/april 2006.

Opnamen

Arthur Koopman & Herman van Vliet : Noorderkerk Amsterdam : Bach - Krebs - Mendelssohn - Pameijer - Reger - Smart - Guilmant. - CD 303433 (CD). - 1994. - Uitgegeven door de Stichting Vrienden van de Noorderkerk.

---

Bron: Postcard

Foto: Piet Bron

Foto: Janco Schout

Foto: Tjalling Roosjen