Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Groenling
Amsterdam, Nederland (Noord-Holland) - Nieuwe Kerk
Gemeente: Amsterdam
Adres: Dam 12, 1012 NP, Amsterdam
Website: http://www.nieuwekerk.nl/
Beschrijving nr.: 1000680.
Gebouwd door: Johannes Wolfgang Schonat (1655)
Technische gegevens
Dispositie
Hoofdwerk (CDE-c'''): Praestant 16' - I-II sterk, Quintadena 16', Octaaf 8' - I-IV sterk, Holpijp 8', Octaaf 4' - I-V sterk, Gemshoorn 4' - I-II sterk, Quint 3' - I-III sterk, Mixtuur VI-VIII sterk, Scherp VI-VIII sterk, Dulciaan 16', Trompet 8'.
Rugwerk (CDE-c'''): Praestant 8' - I-IV sterk, Holpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4' - I-IV sterk, Openfluit 4' - I-II sterk, Quintfluit 3' - I-III sterk, Superoctaaf 2' - I-VI sterk, Speelfluit 2' - I-II sterk, Fluit 2' - I-III sterk, Quartane II-IV sterk, Sexquialter II-X sterk, Mixtuur VI-X sterk, Scherp VIII-XII sterk, Cornet VI-IX sterk (discant), Trompet 8', Tremulant.
Bovenwerk (CDE-c'''): Praestant 8' - I-IV sterk, Baarpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4' - I-V sterk, Octaaf 2' - I-V sterk, Nasard 1 1/2' - I-III sterk, Sifflet 1' - I-III sterk, Sexquialter II-VI sterk, Scherp III-VI sterk, Trompet 8', Vox Humana 8', Tremulant.
Pedaal (CD-d'): Praestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8' - I-II sterk, Bourdon 8', Roerquint 6', Octaaf 4' - I-II sterk, Quint 3' - I-II sterk, Mixtuur VII sterk, Bazuin 16', Trompet 8', Trompet 4'.
Koppelingen: Koppeling Hoofdmanuaal aan Rugwerk, Koppeling Bovenwerk aan Hoofdmanuaal, Koppeling Hoofdmanuaal aan Pedaal, Koppeling Rugwerk aan Pedaal.
YouTube
Foto: Groenling
Amsterdam, Nederland (Noord-Holland) - Nieuwe Kerk
Gemeente: Amsterdam
Adres: Dam 12, 1012 NP, Amsterdam
Website: http://www.nieuwekerk.nl/
Beschrijving nr.: 1000680.
Gebouwd door: Johannes Wolfgang Schonat (1655)
| Jaar | Orgelbouwer | Opus | Activiteit | 1655 | Johannes Wolfgang Schonat | nieuwbouw | 1670 | Jacobus Galtuszoon van Hagerbeer | uitbreiding | 1673 | Roelof Barendsz Duyschot | uitbreiding | 1698 | Johannes Duyschot | restauratie | 1776 | Pieter Müller | diverse werkzaamheden | 1840 | firma Bätz & Co. | restauratie | 1859 | Christian Gottlieb Friedrich Witte | diverse werkzaamheden | 1898 | Johan Frederik Witte | diverse werkzaamheden | 1957 | J. de Koff & Zoon | restauratie | 1959 | J. de Koff & Zoon | diverse werkzaamheden | 1981 | Marcussen & Søn | reconstructie | 2017 | Verschueren Orgelbouw | diverse werkzaamheden |
- Na de grote kerkbrand van 11 januari 1645 werd besloten een nieuw orgel te laten bouwen door German van Hagerbeer. Hij nam het werk aan, maar overleed in april 1646. Een nieuw contract werd pas in 1650 gesloten met Schonat. Deze bouwde het orgel in vijf jaar. Het werd opgeleverd in november 1655. Als bijzonderheid kan worden vermelden dat op de torenromp (van de nooit voltooide toren) een balgenhuis werd geplaatst om de orgelbalgen kwijt te kunnen. Het instrument had bij oplevering twee manualen en vrij pedaal met ongeveer 26 registers. Reeds in 1668 wilde men het orgel vergroten en verbouwen. De organist was Anthoni van Noordt. Het werk werd aanbesteed aan Jacobus van Hagerbeer, maar ook hij overleed (in 1670). Zijn meesterknecht Roelof Barentszoon Duyschot nam het werk over en voltooide het in 1673. Waarschijnlijk breidde hij het orgel uit met 17 registers en een derde manuaal. Het had nu (volgens Hess) 43 stemmen. Het orgel had zeer veel pijpverdubbelingen (voor het grootste deel door Van Hagerbeer geplaatst). Na deze periode werkt Johannes Duyschot nog aan het orgel. In 1698 vernieuwde hij veel versleten onderdelen.
- Het onderhoud van het orgel was tot 1723 in handen van Johannes Duyschot. Zijn zoon Andries nam dit over tot 1732. Hierna was Matthias Schultze tot zijn dood in 1753 de onderhoudsbouwer. Hij maakte in 1750 een nieuw pedaalklavier. Christiaan Müller onderhield het tot 1762, en zijn tremulant is nog altijd aanwezig. Pieter Müller volgde hem op in 1762. De maakte in 1776 nieuwe klavieren en koppels. In 1780 ging het onderhoud over in handen van Jan Jacob Vool. In de negentiende eeuw waren het Hermanus Knipscheer sr. en jr. die het onderhoud pleegden. In 1825 bouwde Knipscheer sr. een nieuwe Trompet voor het hoofdwerk.Knipscheer jr. voerde in 1836 reparaties uit. Deze werden echter niet goedgekeurd. Jonathan Bätz restaureerde het hele orgel in de jaren 1838-1840. Hij voegde enkele stemmen toe, en verwijderde een groot deel van de dubbelkoren. Het onderhoud bleef hierna bij Bätz en laer bij Witte.
- In 1912 werd het balghuis afgebroken bij de restauratie van de kerk. Maarschalkerweerd maakte een nieuwe windvoorziening en wijzigde enkele stemmen. Steenkuyl wijzigde nog enkele stemmen in 1916 en de registerborden in 1921. J. de Koff voerde een betrekkelijke restauratie uit in 1956/1957. In 1959 werd het orgel gedemonteerd wegens de bouwvalligheid en de gehele restauratie van de kerk.
- De voorbereidingen voor de grote restauratie begonnen reeds in 1961. In 1970 startten Marcussen & Son met een restauratie en reconstructie van de situatie van vlak vóór het ingrijpen van Bätz (1838), echter met behoud van enkele stemmen van Bätz. Adviseur bij de werkzaamheden was Cor Edskes, terwijl Onno Wiersma namens de Rijksdienst voor Monumentenzorg betrokken was bij het werk. De restauratie werd voltooid in oktober 1981. Alle verdubbelingen werden weer teruggeplaatst. Op 8 november 1981 is het orgel weer in gebruik genomen met een concert door Gustav Leonhardt en Bernard Winsemius.
- In 2016-2017 voerde de firma Verschueren groot onderhoud uit.
Technische gegevens
| Aantal registers per werk | |
| - Hoofdwerk | 11 |
| - Rugwerk | 15 |
| - Bovenwerk | 11 |
| - Pedaal | 11 |
| Totaal aantal stemmen | 48 |
| Toetstractuur | Mechanisch |
| Registertractuur | Mechanisch |
| Windlade(n) | Springlade |
Dispositie
Hoofdwerk (CDE-c'''): Praestant 16' - I-II sterk, Quintadena 16', Octaaf 8' - I-IV sterk, Holpijp 8', Octaaf 4' - I-V sterk, Gemshoorn 4' - I-II sterk, Quint 3' - I-III sterk, Mixtuur VI-VIII sterk, Scherp VI-VIII sterk, Dulciaan 16', Trompet 8'.
Rugwerk (CDE-c'''): Praestant 8' - I-IV sterk, Holpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4' - I-IV sterk, Openfluit 4' - I-II sterk, Quintfluit 3' - I-III sterk, Superoctaaf 2' - I-VI sterk, Speelfluit 2' - I-II sterk, Fluit 2' - I-III sterk, Quartane II-IV sterk, Sexquialter II-X sterk, Mixtuur VI-X sterk, Scherp VIII-XII sterk, Cornet VI-IX sterk (discant), Trompet 8', Tremulant.
Bovenwerk (CDE-c'''): Praestant 8' - I-IV sterk, Baarpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4' - I-V sterk, Octaaf 2' - I-V sterk, Nasard 1 1/2' - I-III sterk, Sifflet 1' - I-III sterk, Sexquialter II-VI sterk, Scherp III-VI sterk, Trompet 8', Vox Humana 8', Tremulant.
Pedaal (CD-d'): Praestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8' - I-II sterk, Bourdon 8', Roerquint 6', Octaaf 4' - I-II sterk, Quint 3' - I-II sterk, Mixtuur VII sterk, Bazuin 16', Trompet 8', Trompet 4'.
Koppelingen: Koppeling Hoofdmanuaal aan Rugwerk, Koppeling Bovenwerk aan Hoofdmanuaal, Koppeling Hoofdmanuaal aan Pedaal, Koppeling Rugwerk aan Pedaal.
| Overige dispositiegegevens | |
|---|---|
| Hess (1774) |
Het Groote Orgel in de Nieuwe-Kerk, met drie Hand-Clavieren en een Vry-Pedaal, heeft 43 stemmen. GrootManuaal, 9 stemmen: Praestant 16', Octaav 8', Quintadeen 16', Holpyp 8', Octaav 4', Gemshoorn 4', Quint 3', Mixtuur en Scherp. Bov.Manuaal, 11 stemmen: Praestant 8', Quintadeena 8', Baarpyp 8', Octaav 4', Octaav 2', Siflet 1', Nazat 1 1/2', Sexquialtra, Scherp, Trompet 8' en Voxhumana 8'. Rugpositief, 15 stemmen: Praestant 8', Quintadeena 8', Holpyp 8', Octaav 4', Openfluit 4', Super Octaav 2', Spitsfluit 2', Fluit 2', Quartanus 3', Quintfluit 1 1/2', Cornet, Sexquialtra, Scharp, Mixtuur en Trompet 8'. Pedaal, 8 stemmen: Praestant 16', Bourdon 16', Praestant 8', Octaav 4', Quint 3', Mixtuur, Bazuin 16' en Trompet 8'. By dit werk (dat behalven zyn Zilveragtig geluid, met eene Voxhumana is voorzien, zo als ik reeds in myn "Luister van het Orgel" heb aangetoond, welkers geluid in de Discant onverbeterlyk is) zyn 8 Blaasbalgen, 9 voet lang en 6 breed, het berigt van dit werk my toegezonden luid aldus: Na dat in den Jaare 1645 op den 11 January, de Nieuwe-kerk en alles wat binnen de muuren stond, met de twee Orgels toenmaals in dezelve Kerk staande, was afgebrand, zo hebben de Heeren Burgemeesteren na derzelver opbouw, het kleine Orgel, waar van nog verscheidene Pypen voor den brand geborgen waaren, doen hermaaken. Begonnen door Germer Galtus, opgelevert door Jac. Hagelbeer Ao. 1651 en verbeterd Ao. 1664. Ao. 1652, hebben de Heeren Burgemeesteren geresolveerd wederom een Groot Orgel te laaten maaken in dezelve Kerk, door Hans Wolf Schonat uir Kitzingen by Frankenthal, zynde de Tekening geformeerd geweest door Jacob van Campen Architect van 't Stadhuis. In den beginne was het alleen met 2 Hand-Clavieren en een Vry-Pedaal t'saamen 26 Registers voorzien. Ao. 1655 is hetzelve geëxamineerd door J.J. van Eyk, Klokke-speelder te Utregt, Nic, Luly, Organist van dit Orgel, en Jac. van Noord Org. van de Oude Kerk. Na 10 of 11 Jaaren, is het met 17 stemmen en een derde Clavier vermeerderd door R.B. Duytschot, en geëxamineert door bovengem. J. van Noort, en A. van Noort Org. in deeze Kerk, Jan Bakker Org. in de Capel, M. Nouts en Z. Verbeek Klokkenisten van de Oude Kerks- en Reguliers-Toorens. |
| Van 't Kruijs (1885) |
Het Orgel in de Herv. Nieuwe Kerk te Amsterdam heeft drie klavieren, vrij pedaal en 45 sprekende stemmen. In 1655 is dit werk geleverd door Hans Wolff Schonat uit Ketzingen, bij Franckenthal. Het Orgel had toenmaals slechts 2 klavieren en vrij pedaal. In 1673 is het verbeterd door Duischot van Goor & Zoon uit Dordrecht, die er ook het bovenklavier aan toevoegden en het rugwerk verbeterden. Organist de heer J.M. Martens. Hoofdklavier: Prestant 16', Quintadeen 16', Octaaf 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Quint 3', Mixtuur, Scherp, Fagot 16', Trompet 8'. Bovenklavier: Prestant 8', Baarpijp 8', Quintadeen 8', Viola di Gamba 8', Octaaf 4', Quintfluit 3', Octaaf 2', Siflet 1', Sexquialter, Trompet 8', Vox Humana 8'. Rugwerk: Prestant 8', Holpijp 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Dwarsfluit 4', Quintfluit 3', Spilfluit 2', Octaaf 2', Siflet 1 1/2', Quartane, Mixtuur, Scherp, Cornet, Sexquialter, Trompet 8'. Pedaal: Prestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8', Roerquint 6', Octaaf 4', Bazuin 16', Trompet 8', Trompet 8' (= 4'). Stomme registers: Koppelingen, Tremulanten, Ventiel, Calcant. Het werk heeft acht Blaasbalgen. |
| Literatuur |
|
| Opnamen |
|
| Links |
https://orgel.edskes.net/kerk_amsterdam_nieuwe_kerk.htm |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |