Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.

Foto: Michiel van 't Einde

Abcoude, Nederland (Utrecht) - Parochiekerk H.H. Cosmas en Damianus, transeptorgel
Gemeente: De Ronde Venen
Adres: Kerkstraat 21, 1391 HB, Abcoude
Website: http://www.cosmasendamianusparochie.nl/

Beschrijving nr.: 1000651.

Gebouwd door: Hendrick Niehoff (1557)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1557 Hendrick Niehoff  nieuwbouw
1993 J.J. Elbertse & Zn.  restauratie

Het instrument dat Hendrik Niehoff bouwde voor de Grote Kerk van Gouda in 1557 werd in 1744 verplaatst naar de Lutherse Kerk in Gouda. In 1904 is het in Abcoude geplaatst. De kassen zijn geheel leeg. In 1993 restaureerde de firma Elbertse het front.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1557GoudaGrote- of Sint Janskerk
1744GoudaEvangelisch Lutherse Kerk
1904AbcoudeParochiekerk H.H. Cosmas en Damianus


Overige dispositiegegevens
Hess (1774) Het Orgel in de Lutersche-Kerk, met twee Hand-Clavieren en een aangehangen Pedaal, heeft 20 stemmen.
Bovenwerk, 10 stemmen: Praestant 8', Holpyp 8' (a), Openfluit 4', Octaav 4', Octaav 2', Quintfluit 1 1/2', Cornet 4 st. (c), Mixtuur 3-5 st., Trompet 8' en Voxhumana 8'.
Rugwerk: Praestant 8' D, Echo Holp. 8', Praestant 4', Octaav 2', Gemshoorn 2', Super Oct. 1', Quint Pr. 1 1/2', Tertiaan, Scharp en Dulc. 8' (d).
(a) zynde een wyde Roerfluit. (b) wyd van Mensuur. (c) in de Bas is 't een Quint 3 vt. (d) van Blik, zeer fraai in geluid.
Dit in geluid ongemeen fraai werk, het welk het eerste was dat my Ao. 1749 den 1 November aanvertrouwd werd, heeft eertyds zyn plaats gehad in de Groote-Kerk alhier in Gouda, hangende het zelve toen zeer konstig aan den hoek van de muur boven den ingang van de Noorderdeur. In den Jaare 1744 hebben de Ed. Agtb. Heeren Kerkmeesteren van gem. Kerk, het zelve aan de Luthersche Kerkenraad verkogt voor 1100 Gl. Den Orgelmaaker Wichleb bragt het zelve over. Jammer is 't dat gem. Orgelm. de Kerkenraaden heeft weeten wys te maaken, dat het vrye Pedaal dat uit 4 stemmen bestond te sterk zoude zyn voor deeze kleine Kerk, en het dus in een aangehangen Pedaal heeft doen veranderen. Ik voege dit hier by tot waarschouwing, dat men zo wel by het verplaatzen als maaken van een Kerk-Orgel, het zelden op een Orgelmaaker alleen laate aankomen, ten waare men ten vollen, zo wel van zynen eerlyken inborst als bekwaamheid overreed was; maar zonder dit is 't nodig dat het concept des Maakers altoos vooraf ter toetze worde overgegeeven aan kundige, dog teffens eerlyke Organisten; op dat zig niemant aldus in de kleeren laat steeken. Schoon dan de twee Hand-Clavieren reeds veel te sterk van geluid voor die Kerk zyn, zo weet dog een kundig Orgel-speeler welk nut een Vry-Pedaal aan een Orgel te wege brengt; daar by behoeft men geen geluiden meer uit te haalen als men wil.
Ondertusschen zyn de geluiden van 't Manuaal zo manlyk en teffens lieflyk dat men, 't is waar, onder het Kerk-gezang niet anders zoude denken of 'er was nog een byzonder Vry-Pedaal by dit werk, want de doordringendheid der Holpyp en Praestant 8 voeten zyn ongemeen fraai; de eene stem overtreft de andere in lieflykheid, uitgezonderd de Voxhumana, welke hier in deeze Kerk slegt, daar dezelve integendeel, toen het werk in de Groote-Kerk stond, zeer fraai van geluid was.
Verschillende disposities Volgens dr. Vente was de dispositie van dit orgel oorspronkelijk:
Hoofdwerk: Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Mixtuur, Scherp.
Hoofdwerk op een aparte bovenlade: Holpijp 8', Fluit 4', Nasard 2 2/3', Nachthoorn 2', Sifflet 1', Trompet 8', Zink 8'.
Rugwerk: Quintadeen 8', Fluit 4', Holpijp 2', Tertscimbel, Schalmei 4'.
Pedaal: Nachthoorn 2', Trompet 8'.
Literatuur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
  • Die Brabanter Orgel : Zur geschichte der Orgelkunst in Belgien und Holland im Zeitalter der Gotik und der Renaissance / dr. Maarten A. Vente. - Amsterdam : H.J. Paris, 1963.
  • Het orgel in Nederland / M. Hoving. - Amsterdam: Allert de Lange, 1966.
  • Utrechts orgellandschap / Bert Wisgerhof. - Amersfoort: J.C. Willemsen, 1979.
  • Laat zich 't orgel overal... : Het koninklijk instrument en zijn bespelers / Rik Valkenburg. - Dordrecht : J.P. van den Tol, 1980.
  • De orgels in de Grote of Sint Janskerk te Gouda / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 24 nr. 2, februari 1982.
  • Gedenk-boek 100 jaar parochiekerk H.H. Cosmas en Damianus Abcoude / J.E. Gademan, P.J. te Poel, N.G. Schrama. - Abcoude : Stichting 100 jaar kerk, 1988.
  • Het 'Hollandse' orgel in de periode van 1670 tot 1730 : Een architectuurhistorische en organologische studie over de orgelbouw in Nederland, met name in de gewesten Holland, Zeeland, Utrecht en Gelderland / A.H. Vlagsma. - Alphen aan den Rijn : Canaletto, 1992.
  • Het Niehoff-orgel van de Grote of St. Janskerk te Gouda / ir. A.H. Vlagsma. - Elburg : Stichting tot Behoud van het Nederlandse Orgel, 1992. - (Publicatie van de Stichting tot behoud van het Nederlandse Orgel ; 36).
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • De orgelbouwers Van Hagerbeer : Deel 3 / Auke H. Vlagsma. - In: Het Orgel, jrg. 112, nr. 3, mei 2016.
  • Gouderakker bouwt Niehoff-orgel (1558) Goudse Sint Jan op schaal / Dick den Bakker. - In: De Orgelvriend, jrg. 58 nr. 7/8, juli/augustus 2016.
  • Het Niehoff-orgel uit de Sint-Jan van Gouda : Van renaissance-orgel tot lege kassen in Abcoude / Auke H. Vlagsma. - In: Het Orgel, jrg. 113, nr. 3, mei 2017.
Links https://sintjan.com/orgels-in-de-goudse-sint-jan/

Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 9 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: April 2010.
Foto: Michiel van 't Einde