Spring naar content
Complete description of the selected organ
Photo: Jaap Huttenga. Date: 12 May 2018.

Photo: Jaap Huttenga

Leens, Nederland (Groningen) - Petruskerk
Municipal: Het Hogeland
Region:Hunsingo
Address: Zuster A. Westerhofstraat 8, 9965 PH, Leens
Website: https://leens-mensingeweer.protestantsekerk.net/

Description nr.: 1000639.
Groningen Orgelland number: 110. Stichting Orgelcentrum card number: A0003.

Built by: Albertus Anthonie Hinsz (1733)

YearBuilderOpusActivity
1733 Albertus Anthonie Hinsz  new organ
1821 Nicolaas Anthonie Lohman  maintenance/reparations
1844 Geert Pieters Dik  restoration
1867 firma Van Oeckelen & Zn.  restoration
1922 Jan Doornbos  restoration
1951 Mense Ruiter Orgelmakers  restoration
1968 Gebroeders Van Vulpen  restoration
1981 Gebroeders Van Vulpen  maintenance/reparations
1991 Mense Ruiter Orgelmakers  maintenance/reparations
2010 Mense Ruiter Orgelmakers  modify temperament
2021 Orgelmakerij Reil  restoration

  • Het orgel in Leens is geschonken door Anna Habine Lewe, douarière van Starkenborgh ter vervanging van een orgel uit 1622. Het werd geheel nieuw gebouwd door Hinsz, en behoort tot zijn vroegste werk. Het orgel heeft weinig veranderingen ondergaan. Van 10 oktober 1843 tot 10 augustus 1844 werkte Geert Pieter Dik uit Groningen er aan. Hij voerde vooral herstelwerkzaamheden uit.
  • In 1860 werden de blaasbalgen uit het balgenhok in de toren gehaald, omdat de toren op instorten stond. De kerk en de toren werden opgeknapt, waarna Van Oeckelen de opdracht kreeg in 1867 het orgel te restaureren. Bij deze restauratie werd de Quintadena 16' in een Bourdon 16' veranderd.
  • Jan Doornbos kreeg in 1922 de opdracht een verbouwing uit te voeren. Hij verving alle prestanten in het front door nieuwe. Er werd een nieuwe blaasbalg gemaakt met een electrische windvoorziening. In het rugpositief plaatste hij een Viola di Gamba 8', en de Dulciaan 8' werd gewijzigd in een Clarinet 8'. Na de kerkrestauratie in de jaren vijftig was het orgel in zeer slechte staat geraakt, onder andere door stof en vocht. Omdat er geen geld was kreeg Mense Ruiter de opdracht het instrument bespeelbaar te maken. Dit geschiedde in 1951.
  • Door Van Vulpen werd het uiteindelijk in 1968 gerestaureerd, waarbij de dispositie uit 1734 werd hersteld. Hierbij werden adviezen gevolgd van Lambert Erné en Cor Edskes. Op 26 april 1968 is het orgel weer in gebruik genomen. Het werd bij deze gelegenheid bespeeld door Lambert Erné.
  • In 1981 is een pedaalkoppel aangebracht en ook is de windvoorziening is gestabiliseerd. In 1991 voerde Mense Ruiter onderhoudswerkzaamheden uit. In 2010 is de temperatuur gewijzigd in Neidhardt, waarschijnlijk door Mense Ruiter.
  • In 2018-2021 is groot onderhoud uitgevoerd door de firma Reil, maar tevens werd de windvoorziening gereconstrueerd. De orgelkas is gerestaureerd en de intonatie van het orgel is waar nodig herzien. Op 30 april 2021 kon het orgel weer in gebruik worden genomen. Henk de Vries, adviseur tijdens de restauratie, bespeelde het orgel bij deze gelegenheid. Op zondag 2 mei 2021 werd het orgel weer in gebruik genomen tijdens een kerkdienst.

Technical data
Number of stops per division
- Hoofdwerk10
- Rugwerk9
- Pedaal8
Total number of stops27
Key actionMechanical
Stop actionMechanical
Windchest(s)Slider chests
Pitch1/2 toon boven normaal
TemperamentNeidhardt II

Specification
Hoofdwerk (C-c'''): Quintadeen 16' - 1968, Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Speelfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur IV-VI sterk (2/3'), Trompet 8', Vox Humana 8'.
Rugwerk (C-c'''): Fluit douce 8', Prestant 4', Holpijp 4', Nassat 3' - 1968, Octaaf 2', Quint 1 1/2' - 1968, Sexquialter II sterk (2/3'), Scherp IV sterk (1/2') - 1968, Dulciaan 8' - 1968.
Pedaal (C-d'): Bourdon 16', Prestant 8', Roerquint 6', Octaaf 4', Mixtuur IV-VI sterk (1'), Bazuin 16', Trompet 8', Cornet 2' - 1968.
Couplers: Manuaalkoppel - schuifkoppel, Pedaalkoppel - 1981.
Accessories: Tremulant.

Compound stopComposition
Mixtuur IV-VI sterk (Hoofdwerk) C: 2/3' - 1/2' - 1/3' - 1/4'. G: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. g°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. g': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 1'. f'': 4' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'.
Sexquialter II sterk (Rugwerk) C: 2/3' - 2/5'. c°: 1 1/3' - 4/5'. c': 2 2/3' - 1 3/5'.
Scherp IV sterk (Rugwerk) C: 1/2' - 1/3' - 1/4' - 1/6'. G: 2/3' - 1/2' - 1/3' - 1/4'. c°: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. g°: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. g': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3'.
Mixtuur IV-VI sterk (Pedaal) C: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. Fis: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3' - 1/4'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 2/3' - 1/2' - 1/2'.
Other specifications
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de Hervormde Kerk te Leens heeft 27 sprekende stemmen, twee klavieren, vrij pedaal en is in 1844 door Dik, uit Groningen, hersteld.
Hoofdmanuaal: Prestant 8', Quintadena 16', Roerfluit 8', Octaaf 4', Speelfluit 4', Gedakt-Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur 4-6 st., Trompet 8', Vox-Humana 8'.
Rugwerk: Prestant 4', Fluit Douce 8', Holpijp 8', Fluit 4', Nasat 3', Octaaf 2', Quint 1 1/2', Sexquialter 2 st., Dulciaan 8'.
Pedaal: Prestant 8', Bourdon 16', Roerquint 6', Octaaf 4', Mixtuur 4-6 st., Bazuin 16', Trompet 8', Cornet 2'.
Stomme Registers: Koppelingen, Ventiel.
Different specifications De dispositie luidde voor de restauratie van 1968:
Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Speelfluit 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Mixtuur IV-VI sterk, Trompet 8', Vox Humana 8'.
Rugwerk: Fluit Douce 8', Praestant 8' (discant), Viola di Gamba 8', Praestant 4', Holpijp 4', Woudfluit 2', Sexquialtera II sterk, Klarinet 8', Nihil.
Pedaal: Bourdon 16', Praestant 8', Roerquint 5 1/3', Octaaf 4', Mixtuur IV-V-VI sterk, Bazuin 16', Trompet 8', Cornet 2'.
Literature
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de Provincie Friesland, Groningen en Elders aangetroffen worden / Nicolaas Arnoldi Knock. - Nieuwe uitgave. - Sneek: Boeijenga, 1968. - Herdruk van het boekje uit 1788.
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • Een orgeltocht / A. Bolt. - In: Organophilia, Maandblad voor Orgelvrienden. - jrg. 2 nr. 8/9, augustus/september 1951.
  • Het Noorden, Orgelparadijs / Paul C. Bollen. - In: De Praestant, jrg. 5 nr. 3, juli 1956.
  • De orgeldag te Leens (Gr.) : Het Leenster kerkorgel / J.S. van Weerden. - In: Het Orgelblad, jrg. 1 nr. 3, juni 1958.
  • Vragenrubriek : D.J.W.S. te Arnhem. - In: Het Orgelblad, jrg. 4 nr. 5, mei 1961.
  • Verslag orgelstudiereis door Noord-Nederland en Oost-Friesland (Duitsland) van dinsdag 19 tot zaterdag 23 april 1960 / dr.ir. W.H.C. Knapp. - In: Het Orgelblad, jrg. 5 nr. 2, februari 1962.
  • Orgelgegevens behorend bij het reisverslag door Noord-Nederland en Oost-Friesland van dinsdag 19 tot zaterdag 23 april 1960 door Dr.Ir. W.H.C. Knapp / Redactie. - In: Het Orgelblad, jrg. 5 nr. 6, juni 1962.
  • Nederland... orgelland / mr. A. Bouman. - 3e geh.omgew.druk. - Leiden: Spruyt, Van Mantgem & De Does, 1964.
  • Bij de foto's / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 64 nr. 2, februari 1968.
  • Gerestaureerd orgel in Leens weer in gebruik. - In: NRC Handelsblad, zaterdag 27 april 1968.
  • De Petruskerk van Leens / J.S. van Weerden. - [S.a.], [ca. 1970].
  • Het Groninger orgelbezit van de reformatie tot de romantiek / Frans Talstra. - Stichting Oude Groninger Kerken, Publicatie 22, november 1979.
  • Laat zich 't orgel overal... : Het koninklijk instrument en zijn bespelers / Rik Valkenburg. - Dordrecht : J.P. van den Tol, 1980.
  • Er staat een orgel in... / Gert Oost, Bert Wisgerhof, Piet Hartemink . - Baarn: Bosch & Keuning, 1983.
  • 250 jaar Hinsz-orgel te Leens : 1733-1983 / dr. A.J. Gierveld. - Leens : Stichting Hinsz-orgel Leens, 1983.
  • Albertus Anthoni Hinsz, orgelmaker 1704-1785 / Willem Jan Dorgelo Hzn. - Augustinusga: Lykele Jansma, 1985.
  • Een kleine orgelmaker in Groningerland : Over Geert Pieters Dik en zijn orgel in Doezum : Deel 1 / Victor Timmer. - In: Het Orgel, jrg. 89 nr. 10, oktober 1993.
  • Het Groninger orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel I Hunsingo / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Adolph Rots, Frans Talstra, Victor Timmer. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1994. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 15).
  • Een konstkundig orgelmaker : Enkele bijdragen over het werk van de orgelmaker Albertus Anthoni Hinsz (1704-1785) / Jan Jongepier (red.). - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1994.
  • Het historische orgel in Nederland 1726 - 1769 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 2).
  • Luisterrijk : Nederlandse kerkorgels in beeld / Carel van Gestel. - Alphen aan den Rijn: Atrium, 1998.
  • Een jaar adempauze voor Hinsz-orgel Leens / Dirk Molenaar. - In: De Orgelvriend, jrg. 61 nr. 6, juli/augustus 2019.
  • Hinsz-orgel van Leens heeft er de goede wind weer onder / Dirk Molenaar. - In: De Orgelvriend, jrg. 62 nr. 9, November 2020.
  • Het Hinsz-orgel van Leens : Verder in de tijd, terug naar 1733 / Dirk Molenaar, Albert Rodenboog. - Leens : Stichting Hinszorgel Leens, 2021.
  • Het Hinsz-orgel te Leens. - In: Nieuwsbrief Stichting Groningen Orgelland 2022.
  • Orgelpark Leens / Joost van Beek. - In: De Orgelvriend, jrg. 64 nr. 8, oktober 2022.
  • Het Hinsz-orgel in de Petruskerk van Leens / Gerrit Hoving, Wietse Oudejan. - In: Het Orgel, jrg. 119, nr. 4, juli 2023.
Recordings
  • Bach's missing pieces : An expanded Orgelbüchlein / Sietze de Vries. - Fugue State Films FSFDVD016 (DVD). - 2023. - Recorded in Groningen (Martinikerk) en Leens.
  • Wachet auf! : Sietze de Vries bespeelt het Hinsz-orgel van de Petruskerk te Leens / Sietze de Vries. - Stichting Hinszorgel Leens (CD). - 2021. - Bijlage bij boekje.
  • 50 jaar orgelconcerten Leens : Willem van Twillert Hinszorgel Leens 1733 : CD & DVD Volume I & II / Willem van Twillert. - Stichting POP 2017/02 en 03 (2CD, 2 DVD). - 2017.
  • Das Husumer Orgelbuch von 1758 / Manuel Tomadin. - Brilliant Classics 95328 (2CD). - 2016. - Opgenomen in Zwolle en Leens.
  • Een trotsche vertoning : Minder bekende werken op een zeer bekend orgel – Het Hinszorgel te Leens / Peter Westerbrink. - SIOG201301 (CD). - 2013.
  • Pronkjuwelen in Stad en Ommeland : Het historische orgelbezit van de provincie Groningen / Sietze de Vries. - JSB Records (box met 5 CD's, DVD en boek). - 2009.
  • Sietze de Vries bespeelt de orgels van de Petruskerk te Leens / Sietze de Vries. - Stichting Hinszorgel Leens SHL 0508 (dubbel-CD). - 2008.
  • Piet Wiersma & Albertus Anthoni Hinsz herdacht / Piet Wiersma. - SGO 030 (CD). - 2004.
  • Bach in Leens / Gert Oost. - CD. - 1996.
  • 25 jaar orgelconcerten op het Hinsz-orgel in de Petruskerk te Leens / Diverse organisten. - 3 CD's in een doos. - 1993.
  • J.S. Bach (1685-1750) - Orgelwerken - Organworks / Theo Jellema. - VLS Records VLC 0691 (CD). - 1991.
  • Orgelhistorie in Groningen / Okke Dijkhuizen, Peter Westerbrink, Margreet Prinsen, Stef Tuinstra, Theo Jellema en Erwin Wiersinga. - Syncoop Produkties 5751 CD 114 (cassette met 3 CD's). - 1990. - Uitgave van de EO en de Stichting Groningen Orgelland.
  • Dietrich Buxtehude (1637-1707) Orgelwerken [Organ Works] / Hans van Nieuwkoop. - Intersound 6818.898 (CD/LP). - 1987.
  • Musicq voor het orgel : eind 17e- tot begin 19e eeuw : Het Hinsz-orgel in de Petruskerk te Leens anno domini 1733 bespeeld door Willem van Twillert. - Drost & Sein D&S 6814725 (LP). - 1982. - Op CD verschenen in 1994 on der labelnummer VLC 0794.
  • Piet Wiersma speelt orgelwerken van Bach, Buxtehude, Böhm en Krebs op het Hinsz-orgel in de Petruskerk te Leens. - Leens : Orgelcommissie Petruskerk Leens (LP). - 1978.
  • Albert de Klerk bespeelt het orgel in de Petruskerk te Leens. - Leens : Orgelcommissie Petruskerk Leens (LP). - 1978.
  • Johan Th. Lemckert speelt barok muziek op het historische orgel te Leens. - Leens : Orgelcommissie Petruskerk Leens 6812 010 (LP). - 1976.
  • Wim van Beek bespeelt het Hinsz-orgel in de Petruskerk te Leens. - Leens : Orgelcommissie Petruskerk Leens 6810 266 (LP). - 1973.
Links http://www.hinszorgelleens.nl/
https://www.orgelshogeland.nl/?page_id=785
https://www.orgelnieuws.nl/gerestaureerd-hinsz-orgel-leens-weer-dichter-bij-1733/
http://www.petertenkate.nl/Leens.htm
https://noorderkrant.nl/artikel/1163367/het-hinsz-orgel-in-leens-laat-zich-weer-horen.html

Photo: Jaap Huttenga. Date: 12 May 2018.
Photo: Jaap Huttenga
Photo: Michiel van 't Einde. Date: 5 August 2014.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Date: 5 August 2014.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Date: 5 August 2014.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Date: 5 August 2014.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Date: 5 August 2014.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Date: 5 August 2014.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Date: 5 August 2014.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Date: 5 August 2014.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Date: 5 August 2014.
Photo: Michiel van 't Einde
Source: Postcard.
Source: Postcard
Source: Postcard.
Source: Postcard
Source: Postcard.
Source: Postcard
Photo: Michiel van 't Einde. Date: 5 August 2014.
Photo: Michiel van 't Einde
Photo: Michiel van 't Einde. Date: 5 August 2014.
Photo: Michiel van 't Einde