Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Jaap Huttenga. Datering: 13 September 2014.

Foto: Jaap Huttenga

Hoorn, Nederland (Noord-Holland) - Kerk van de H.H. Cyriacus en Franciscus (Koepelkerk)
Gemeente: Hoorn
Adres: Grote Noord 15, 1621 KD, Hoorn
Website: https://www.rkmatteus.nl/

Beschrijving nr.: 1004250.

Gebouwd door: Maarschalkerweerd & Zoon (1883)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1883 Maarschalkerweerd & Zoon  nieuwbouw
1924 C.H. van Brussel  uitbreiding
1937 Bernard Pels & Zn.121 ombouw
1993 G. Schmidt  diverse werkzaamheden
2001 Flentrop Orgelbouw  restauratie

  • Nadat in 1877 de Sint Cyriacuskerk in Hoorn was verwoest door brand, werd een nieuwe kerk gebouwd naar ontwerp van A.C. Bleijs. De kerk is in 1879 voltooid. Vier jaar later leverde Maarschalkerweerd een orgel voor de kerk. Op 14 oktober 1883 is het in gebruik genomen. Bij de bouw van het orgel gebruikte Maarschalkerweerd enkele stemmen uit het gesloopte orgel van de Hoornse Sint Franciscuskerk.
  • Het instrument bleef ongewijzigd tot 1924, toen Van Brussel een Vox Celeste plaatste. Het is in 1937 door Pels ingrijpend verbouwd. De manuaalomvang werd vergroot van C-f''' naar C-g'''. Ook zijn verschillende registers vervangen. Op het Hoofdwerk de Prestant 16' door een Quint 3', op het Bovenwerk een Salicet 4' door een Terts 1 3/5' en een Euphone 8' door een Trompet 8'. Op het Pedaal werd een transmissie van de Zacht Gedekt gemaakt, en een Prestant 4' geplaatst in plaats van de Prestant 8'. De speeltafel werd vervangen door twee nieuwe speeltafels, één boven en één beneden. Hiertoe werd de tractuur gedeeltelijk electro-pneumtisch gemaakt. Het werd werd op 19 december 1937 opgeleverd.
  • G. Schmidt reviseerde in 1993 het electro-pneumatische systeem en repareerde de balgen. Verder reinigde hij het pijpwerk en herstelde hij de dakbedekking. Een grotere restauratie bleek echter noodzakelijk. Op 9 september 2000 is er voor het laatst op het orgel gespeeld voor deze restauratie, die werd uitgevoerd door Flentrop Orgelbouw. Het orgel werd hierbij in de oorspronkelijke staat teruggebracht. Adviseur bij de werkzaamheden was Ton van Eck namen de KKOR. Op 1 en 2 december 2001 is het orgel weer in gebruik genomen.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk12
- Positief9
- Pedaal5 (4)
Totaal aantal stemmen26 (25)
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
TemperatuurEqual temperament

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16', Prestant 16' (from c°), Prestant 8', Holpijp 8' - oud, Violoncel 8', Flûte Harmonique 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Octaaf 2' - gis-f''' oud, Mixtuur II-V sterk, Cornet IV sterk (discant) - oud, Trompet 8'.
Positief (C-f'''): Zacht Gedekt 16' - oud, C-H 1937, Fluit 8' - oud, Nachthoorn 8' - oud, Viola di Gamba 8', Salicet 4', Flûte Octaviante 4', Nasard 2 2/3', Flageolet 2', Echo Trompet 8'.
Pedaal (C-d'): Open Subbas 16', Prestant 8', Open Bas 8', Bazuin 16'.
Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II.
Speelhulpen: Combinatietrede Hoofdwerk - Octaaf 2', Mixtuur, Cornet,Trompet 8', Combinatietrede Positief - Nasard 3', Flageolet 2', Echo Trompet 8', Combinatietrede Pedaal - Prestant 8', Bazuin 16'.

Overige dispositiegegevens
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel der R.K. Kerk van den H. Gracius en H. Franciscus te Hoorn heeft 25 sprekende stemmen, en is in het jaar 1883 afgeleverd door Maarschalkerweerd & Zoon te Utrecht.
Organist de Heer P.A. Kleintjes.
Hoofdmanuaal: Prestant 16', Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Violoncello 8', Flûte Harmonique 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Octaaf 2', Mixtuur, Cornet, Trompet 8'.
Bovenmanuaal: Zacht Gedakt 16', Viola di Gamba 8', Openfluit 8', Nachthoorn 8', Flûte Octave 4', Salicet 4', Nazard 3', Flageolet 2', Euphoon 8'.
Pedaal: Prestant 8', Subbas 16', Openbas 8', Bazuin 16'.
Stomme Registers: Calcantenschel.
Verschillende disposities
  • De oorspronkelijke dispositie luidde als volgt:
    Manuaal I (C-f'''): Prestant 16' (discant), Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Flûte Harmonique 8', Violoncel 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Octaaf 2', Mixtuur II-V sterk, Cornet IV sterk (vanaf c'), Trompet 8'.
    Manuaal II (C-f'''): Zacht Gedekt 16' (vanaf c), Nachthoorn 8', Fluit 8', Viola di Gamba 8', Salicet 4', Flûte Octaviante 4', Nazard 3', Flageolet 2', Euphon 8'.
    Pedaal (C-d'): Subbas 16', Prestant 8', Open Bas 8', Bazuin 16'.

  • Na de ombouw van 1937 was de dispositie:
    Manuaal I (C-g'''): Bourdon 16', Prestant 8', Viola 8', Holpijp 8', Flûte Harmonique 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Kwint 3', Octaaf 2', Mixtuur IV sterk, Cornet IV sterk (vanaf c'), Trompet 8'.
    Manuaal II (in zwelkast) (C-g'''): Bourdon 16', Gamba 8', Nachthoorn 8', Fluit 8', Octaaf 4', Nazard 3', Flageolet 2', Terts 1 3/5', Trompet 8'.
    Pedaal (C-f'): Open Subbas 16', Subbas 16', Open Bas 8', Prestant 4', Bazuin 16'.
    Koppelingen: Manual I - Manuaal II, Manuaal I - Manuaal II 16', Manuaal II 16', Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II.
    Speelhulpen: Automatisch Pedaal, Tremolo, Vaste combinaties (pp - p - mf - f - ff), Vrij Combinatie, Generaal Crescendo

Literatuur
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996.
  • Heringebruikneming orgel Koepelkerk Hoorn. - In: De Orgelvriend, jrg. 43 nr. 11, november 2001.
  • Maarschalkerweerd in Hoorn herrezen. - In: De Orgelkrant, jrg. 6 nr. 11, november 2001.
  • Orgels in Hoorn : Voorheen en nu / drs. J.P.H. van der Knaap. - Hoorn : Publicatiestichting Bas Baltus, 2001. - (Cultuurhistorische Reeks Hoorn ; 1).
  • Orgelbouwnieuws : Hoorn, R.-K. H.H. Cyriacus en Franciscuskerk / Rogér van Dijk. - In: De Orgelkrant, jrg. 7 nr. 3, maart 2002.
  • Het Maarschalkerweerd-orgel in de Koepelkerk te Hoorn / Gerco Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 44 nr. 6, juni 2002.
  • Het historische orgel in Nederland 1878 - 1886 / Hans Fidom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2006. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 11).
  • Maarschalkerweerd & Zoon - Orgelmakers te Utrecht / Jos Laus. - Alphen aan den Rijn : Canaletto, 2008.
Opnamen Concert onder de koepel / Mark Heerink m.m.v. andere musici. - TulipRecords TURE 201519 (CD). - 2015.
Links https://www.orgelconcerten-hoorn.nl/hh-cyriacus--en-franciscuskerk.html
http://www.koepelkerkhoorn.nl/?page_id=21
Overige bronnen
  • Edwin Hinfelaar, Hoorn/Zwaag

Foto: Jaap Huttenga. Datering: 13 September 2014.
Foto: Jaap Huttenga
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 17 April 2012.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Jaap Huttenga. Datering: 13 September 2014.
Foto: Jaap Huttenga
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 17 April 2012.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 17 April 2012.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 17 April 2012.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 17 April 2012.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 17 April 2012.
Foto: Michiel van 't Einde