Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Janco Schout. Datering: 17 August 2004.

Foto: Janco Schout

Haarlem, Nederland (Noord-Holland) - Evangelisch Lutherse Kerk
Gemeente: Haarlem
Adres: Witte Herenstraat 22, 2011 NV, Haarlem

Beschrijving nr.: 1003241.

Gebouwd door: Julius Alexander Strobel (1882)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1882 Julius Alexander Strobel  nieuwbouw
1948 Bernard Pels & Zn.204 ombouw
2001 Sicco Steendam  reconstructie

  • In 1882 bouwde de firma J.A. Strobel een nieuw orgel voor de Lutherse Kerk te Haarlem. Het oude instrument van G.Th. Bätz uit 1780 was erg vervallen en het werd verkocht aan de Christelijke Gereformeerde Coolsingelkerk in Rotterdam. Strobel ontwierp een nieuwe kas die goed bij het kerkinterieur paste. Het oude Bätz-orgel eindigde in 1971 op de schroothoop. Strobel kreeg de opdracht voor de nieuwbouw dankzij zijn contacten met de Haarlemse muziekleraar Wilhelm Schmölling. In 1895 maakte Gabry het orgel schoon, nadat het was vuil geworden door de vernieuwing van de voorgevel van de kerk. In 1902 verving Maarschalkerweerd de steminrichting van Ströbel (met klepjes) door expressions. K.P. van Ingen verving in 1924 de Bazuin 16' door een Baryton 8'.
  • Pels verbouwde het orgel in de jaren 1942-1948. Hij plaatste een 3-klaviers electrische speeltafel, en voegde een electrische windlade toe. Adviseur bij de bouw was Ferdinand Timmermans uit Rotterdam. Bij de oplevering van het vernieuwde orgel waren geen tongwerken aanwezig. Deze waren alle voorbereid maar zijn nooit meer geplaatst. Het instrument verviel snel, en was sinds ca. 1975 niet meer te gebruiken. In 1994 werd de windlade van Pels, evenals de speeltafel en vijf registers te koop aangeboden. Deze zijn gebruikt door de firma Patijn bij de bouw van een nieuw orgel voor de Ontmoetingskerk in Hattem.
  • In 1998 startte Steendam met de reconstructie van het instrument. Hiervoor werd gebruik gemaakt van pijpwerk van Strobel uit de Bakenesserkerk in Haarlem (1874 en 1882) en van voorbeelden van Strobel uit Schernberg en Toba. Adviseur bij de werkzaamheden was Hans van Nieuwkoop. Op 1 april 2001 kon het orgel weer in gebruik worden genomen. De officiële ingebruikname vond plaats op 30 juni 2001.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdmanuaal10
- Bovenmanuaal7
- Pedaal5
Totaal aantal stemmen22
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen

Dispositie
Hoofdmanuaal (C-f'''): Bordun 16', Principal 8', Hohlflöte 8', Gedackt 8' - C-H gecombineerd met Hohlflöte, Gambe 8' - C-H gecombineerd met Hohlflöte, Octave 4', Quinte 2 2/3', Octave 2', Mixtur 5 fach, Cornett 4 fach.
Bovenmanuaal (C-f'''): Geigenprincipal 8', Vox Celesta 8' (from c°), Harmonische Flöte 8', Flöte Traveur 8' - 2001; C-Fis uit Harmonische Flöte, Fugara 4', Zartflöte 4', Spitsflöte 2'.
Pedaal (C-d'): Subbass 16', Violon 8', Principalbass 8', Octave 4', Posaune 16' - 2001.
Koppelingen: Manual Coppel, Pedal Coppel.
Speelhulpen: Calcant, Windauslass.

Overige dispositiegegevens
Van 't Kruijs (1885) Het orgel in de Lutherse Kerk te Haarlem heeft twee klavieren, vrij pedaal, 22 sprekende stemmen en is in 1883 door Ströbel, uit Duitschland, geleverd.
Organist de Heer N. Hüne.
Hoofdmanuaal: Prestant 8', Bourdon 16', Holfluit 8', Viool 8', Gedakt 8', Octaaf 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Mixtuur 5 st., Cornet 4 st.
Bovenmanuaal: Prestant 8', Voix Céleste 8', Flûte Travers 8', Harmoniekafluit 8', Fugara 4', Jachtfluit 4', Kleine Fluit 2'.
Pedaal: Prestant 8', Subbas 16', Viool 8', Octaaf 4', Bazuin 16'.
Stomme Registers: Koppelingen, Afsluiting, Ventiel.
Verschillende disposities De dispositie was na de verbouwing door Pels:
Hoofdwerk (Manuaal II): Holquintadeen 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Mixtuur IV sterk, Cornet V sterk, Trompet 8' (gereserveerd).
Positief (Manuaal I): Prestant 8', Gedekt 8', Fugara 4', Fluit 4', Kleine Fluit 2', Quint 1 1/3', Sesquialter II sterk, Dulciaan 8' (gereserveerd), Tremolo.
Zwelwerk (Manuaal III): Voix Céleste 8', Viola di Gamba 8', Holpijp 8', Prestant 4', Blokfluit 2', Scherp III-IV sterk, Schalmei 8' (gereserveerd), Tremolo.
Pedaal: Subbas 16', Prestant 8', Octaaf 4', Ruispijp II sterk, Bazuin 16' (gereserveerd).
Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Manuaal I - Manuaal III, Manuaal II - Manuaal I, Manuaal II - Manuaal III, Manuaal II - Manuaal III 16', Manuaal III - Manuaal III 16', Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II, Pedaal - Manuaal III.
Speelhulpen: 1 vrije combinatie, 5 vaste combinaties (p - mf - f - ff - tutti), Automatische pedaalomschakeling.
Literatuur
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996.
  • Het Strobel-orgel in de Lutherse Kerk te Haarlem / Alice Nederkoorn-Cupido, Arjen Luteijn, Jaap Brouwer. - Haarlem : Stichting Restauratie Strobel-Orgel Haarlem, 2001.
  • Orgelbouwnieuws : Haarlem, Evangelisch Lutherse Kerk / Rogér van Dijk. - In: De Orgelkrant, jrg. 6 nr. 11, november 2001.
  • Julius Strobel und seine Orgel in der Evangelisch Lutherse kerk in Haarlem / Jaap Brouwer. - Roodeschool : Sicco Steendam, 2003.
  • Haarlems Strobel-orgel gereconstrueerd / Jaap Brouwer. - In: De Orgelvriend, jrg. 46 nr. 2, februari 2004.
  • Het historische orgel in Nederland 1878 - 1886 / Hans Fidom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2006. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 11).
Opnamen Gerrie Meijers bespeelt het orgel in de Evangelisch Lutherse Kerk te Haarlem / Gerrie Meijers. - CD 01001 (2001). - Orgelbouw Steendam S.O.S. Records 01001 (CD). - 2001.

Foto: Janco Schout. Datering: 17 August 2004.
Foto: Janco Schout
Foto: Frits Kaan. Datering: before 1998.
Foto: Frits Kaan