Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 18 June 2024.

Foto: Tjalling Roosjen

Maastricht, Nederland (Limburg (Nederlands)) - Basiliek van Onze Lieve Vrouw "Sterre der Zee", noordertransept
Gemeente: Maastricht
Adres: Onze Lieve Vrouweplein 9, 6211 HD, Maastricht
Website: http://www.sterre-der-zee.nl/

Beschrijving nr.: 1001892.

Gebouwd door: Builder unknown (1728)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1728 Builder unknown  nieuwbouw
1868 Arnold Clerinx  overplaatsing
1957 Emile Verschueren  overplaatsing
1980 Verschueren Orgelbouw  restauratie
2014 Verschueren Orgelbouw  overplaatsing

  • In de hal van het Stadhuis stond sinds 1980 een achttiende eeuws orgel van een onbekende bouwer, gemaakt rond 1725. Het is in 1957 gekocht van de firma E. Verschueren uit Tongeren (België). Het instrument stond van 1868 tot 1956 in de parochiekerk van Opgrimbie. Daar was het geplaatst door Arnold Clerinx, die ook wijzigingen uitvoerde. De parochie van Opgrimbie nam het orgel over van de Sint Gangulphuskerk te Sint Truiden. Het is bekend dat deze kerk in 1778 een orgel kochten van de Minderbroederskerk in Sint Truiden, dat in 1686 gebouwd was door Le Royer. Mogelijk gaat het om hetzelfde orgel, maar daar zijn geen bewijzen voor gevonden. Een andere mogelijkheid is dat het gaat om een werkstuk van Gilman voor de Jesuitenkerk in Luik, gebouwd in 1728. Ook Heinrich Möseler wordt als mogelijke bouwer genoemd.
  • De gemeente Maastricht kocht het in 1957 van de Belgische firma E. Verschueren voor het Stadhuis, dat in 1964 300 jaar bestond. Het werd tijdelijk geplaatst in het Bonnefantenmuseum. In 1980 is het instrument grondig gerestaureerd door L. Verschueren uit Heythuizen onder advies van dr. Maarten Vente uit Utrecht, en overgebracht naar het Stadhuis. Op 15 augustus 1980 is het weer in gebruik genomen. Het pijpwerk in het huidige orgel is afkomstig van verschillende bouwers en uit verschillende jaren. Het meeste materiaal is uit 1728. De Cornet is gemaakt door Graindorge in 1840 voor een ander orgel, de Cromorne is van een onbekende maker en stamt uit het begin van de achttiende eeuw. Verschueren maakte zelf een nieuwe Voix Humaine in een achttiende-eeuwse zuid-nederlandse factuur. Door Verschueren is er met de intonatie voor gezorgd dat alles als een eenheid klinkt.
  • Omdat het orgel in het Stadhuis vrijwel nooit bespeeld werd, besloot de gemeente Maastricht het in bruikleen te geven aan de Onze Lieve Vrouwebasiliek. In maart 2014 is het orgel door de firma Verschueren gedemonteerd en gerestaureerd. Daarna is het geplaatst in het noordertransept van de basliek. Op 22 juni 2014 werd het orgel op de nieuwe locatie in gebruik genomen, waarna Remy Syrier het orgel presenteerde. 's Middags werd een concert gegeven door Hans Leenders met Elin Eriksson op viool.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1728OnbekendOnbekend
1778Sint Truiden (België)Sint Gangulphuskerk
1868Opgrimbie (België)Sint Christoffelkerk
1957MaastrichtBonnefantenmuseum
1980MaastrichtStadhuis
2014MaastrichtBasiliek van Onze Lieve Vrouw "Sterre der Zee", noordertransept

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal11
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen11
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogte1/2 toon lager dan normaal (ais' = 435 Hz)
Temperatuurd'Alembert & Rousseau (1752)
Winddruk72 mm

Dispositie
Manuaal (CD-d'''): Bourdon 8', Prestant 4' - Frontpijpen 1868, Flûte 4', Nazard 3', Doublette 2', Tierce 1 3/5' - C-A 1725, rest 1980, Larigot 1 1/2' - C-b' 1868, rest 1980, Cornet III sterk (2 2/3') (discant) - ca. 1840, Fourniture IV sterk (1') - 1725/1957, Voix Humaine 8' (B/D) - 1980, Cromhorne 8' (B/D) - ca. 1700.
Pedaal (CD-f° (Kistpedaal)): Aangehangen.
Speelhulpen: Tremulant (inliggend) - 1980.

VulstemSamenstelling
Cornet III sterk discant cis': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Fourniture IV rangs C: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c'': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities Ten tijde van de aankoop in 1957 luidde de dispositie:
Manuaal (CD-d'''): Prestant 8' (gedeeld), Bourdon 8', Prestant 4', Flute 4', Quinte 3' (bas), Doublette 2', Flageolet 1 1/2', Mixture 2-3 rangs, Trompette 8' (gedeeld).
Aangehangen pedaal (CD-f°). Lege plaatsen op de lade voor een Cymbale 3 rangs, een Cromhorne 8'.
Literatuur
  • Op zoek naar oude orgels in Belgisch-Limburg : II-Maaseik en de Maasdorpen / dr. M.A. Vente. - In: Sint Gregoriusblad, jaargang 72, nummer 11, november 1951.
  • Oude orgels in Limburg / M. Vente. - Maaseik : Drukkerij-Uitgeverij Van der Donck-Robyns, [1953]. - Overdryk uit het tijdschrift 'Limburg, geschiedenis, kunst, folklore, oudheidkunde', februari 1952, april 1952 en april 1953.
  • De orgels in Sint-Truiden / Em. Humblet. - Sint-Truiden : Gemeentebestuur, 1967.
  • Maastricht orgelstad / G. Quaedvlieg. - Maastricht: Leiter-Nypels, 1968.
  • Kerkorgels in Limburg / G.M.I. Quaedvlieg. - Maastricht: Provinciaal Comité Limburg Monumentenjaar, 1975.
  • Het orgelbezit in de provincie Limburg / C.G. De Dijn [red.]. - Sint-Truiden : Provinciale Dienst voor het Kunstpatrimonium, 1976. - (Kunst en oudheden in Limburg ; 16).
  • Gedenkschrift bij de inauguratie van het gerestaureerde orgel van het Stadhuis te Maastricht : Het orgel in het Stadhuis te Maastricht / M.A. Vente. - Maastricht: Gemeente Maastricht, 1980.
  • Herkomst orgel in Stadhuis Maastricht / M.A. Vente. - In: Orgelkunst, vierde jaargang nummer 1, maart 1981.
  • Het orgel in het Maastrichtse stadhuis / [Hans Kriek]. - In: De Mixtuur, nr. 35, mei 1981.
  • Kroniek : 15 augustus 1980. - In: De Mixtuur, nr. 35, mei 1981.
  • Het orgel in het stadhuis te Maastricht / Peter van Dijk. - In: Het Orgel, jrg. 77 nr. 7/8, juli/augustus 1981.
  • Historisch orgel in het stadhuis van Maastricht. - In: De Orgelvriend, jrg. 24 nr. 7, juli 1982.
  • Orgels in Limburg / G.M.I. Quaedvlieg. - Zutphen: De Walburg Pers, 1982.
  • Drielanden orgeltocht (2) / Henk van Homeijer. - In: De Orgelvriend, jrg. 34 nr. 2, februari 1992.
  • Het historische orgel in Nederland 1726 - 1769 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 2).
  • Pereboom & Leijser : Orgelmakers te Maastricht - Facteurs d'Orgue à Maastricht / Frans Jespers, Henk van Loo, Ton Reijnaerdts. - Maastricht : Stichting Samenwerkende Orgelvrienden Limburg, 1998.
  • Orgellandschaft zwischen Maas und Rhein / Erik van der Heijden. - Mettlach : Gesellschaft der Orgelfreunde, 2005. - (Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 189).
  • Overbodige orgelpracht : Verhuizing monumentaal muziekinstrument / John Hoofs. - In: Dagblad De Limburger, donderdag 6 maart 2014.
  • Orgelbouw in kort bestek : Maastricht, Basiliek van Onze Lieve Vrouw / Gerco Schaap [red.]. - In: De Orgelvriend, jrg. 56 nr. 12, december 2014.
Opnamen
  • Midden-Brabantse Orgelkring Orgelexcursie 27 augustus 2016 : Maastricht / Ad van Sleuwen, Remy Syrier, Frans Jespers, Erika Tieleman. - Brabantse Orgelklanken (CD). - 2016.
  • Maastricht : Orgelstad - Organtown - Ville d'Orgues - Stadt der Orgeln / Hans Leenders, Marcel Verheggen. - Pro Organo IRIS 99014 (DVD). - 2010. - Film met opnamen van negen orgels uit Maastricht.

Foto: Giel Daems. Datering: 20 March 2014.
Foto: Giel Daems
Foto: Piet Bron. Datering: 3 April 2014.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 3 April 2014.
Foto: Piet Bron
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 18 June 2024.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 18 June 2024.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Piet Bron. Datering: 3 April 2014.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 8 July 2011.
Foto: Piet Bron
Situatie in het stadhuis. Foto: Piet Bron. Datering: 16 November 2010.
Foto: Piet Bron
Situatie in het stadhuis. Foto: Piet Bron. Datering: 16 November 2010.
Foto: Piet Bron
Situatie in het stadhuis. Foto: Piet Bron. Datering: 16 November 2010.
Foto: Piet Bron
Situatie in het stadhuis. Foto: Piet Bron. Datering: 16 November 2010.
Foto: Piet Bron