Description complète d'orgue sélectionné
Photo: Piet Bron
's-Hertogenbosch, Nederland (Noord-Brabant) - Kathedrale Basiliek van Sint Jan
Commune: Hertogenbosch, 's-
Adresse: Torenstraat 16, 5211 KK, 's-Hertogenbosch
Site Web: http://www.sint-jan.nl/
http://www.johannesevangelist.nl/
Description no.: 1000955.
Fondation "Centre d'orgue" carte de photo numéro: GR2407, GR2888 (Speeltafel uit 1953).
Bâti par: Floris Hocque jr. (1622)
Données techniques
Composition
Hoofdwerk (C-f'''): Praestant 16' - 1622 / 1984, Bourdon 16' - 1622 / 1634 / 1870, Praestant 8' - 1718 / 1787 / 1984, Holpyp 8', Octaaf 4', Tertiaan 3 1/5', Quint 3' - 1718 / 1984, Super Octaaf 2' - 1622 / 1984, Mixtuur VII sterk - 1787 / 1984, Trompet 16' - 1787 / 1984, Trompet 8' - 1787 / 1984.
Rugwerk (C-f'''): Praestant 8', Bourdon 8', Quintadena 8', Fluyttravers 8' (discant) - 1984, Octaaf 4', Fluyt Dous 4', Super Octaaf 2' - 1622 / 1984, Flageolet 1' - 1622 / 1984, Mixtuur V sterk - 1787 / 1984, Sexquialter II sterk, Trompet 8' - 1787 / 1984, Dulciaan 8' - 1787 / 1984.
Bovenwerk (C-f'''): Quintadena 16' - 1787 / 1984, Praestant 8' - 1622 / 1984, Roerfluyt 8', Viola di Gamba 8', Octaaf 4' - 1622 / 1984, Open Fluyt 4', Quintfluyt 3', Open Fluyt 2', Super Octaaf 2' - 1622 / 1984, Sexquialter II sterk, Carillon III sterk (discant) - 1787, Cornet V sterk (discant) - 1622 / 1718, Trompet 8' - 1787 / 1984, Vox Humana 8' - 1787 / 1984, Hautbois 8' - 1870.
Pedaal (C-f'): Praestantbas 32' - 1622 / 1984, Praestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8', Gedekt 8', Octaaf 4', Bazuyn 16' - 1787 / 1984, Trompet 8' - 1787 / 1984, Clairon 4' - 1787 / 1984, Cornet 2' - 1984.
Accouplements: Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Rugwerk, Hoofdwerk - Rugwerk, Hoofdwerk - Bovenwerk, Rugwerk - Hoofdwerk.
YouTube
Organ Recital - At the magnificent organ of 's-Hertogenbosch (NL) / Evan Bogerd (2022)
Photo: Piet Bron
's-Hertogenbosch, Nederland (Noord-Brabant) - Kathedrale Basiliek van Sint Jan
Commune: Hertogenbosch, 's-
Adresse: Torenstraat 16, 5211 KK, 's-Hertogenbosch
Site Web: http://www.sint-jan.nl/
http://www.johannesevangelist.nl/
Description no.: 1000955.
Fondation "Centre d'orgue" carte de photo numéro: GR2407, GR2888 (Speeltafel uit 1953).
Bâti par: Floris Hocque jr. (1622)
Année | Facteur | Opus | Activité | 1622 | Floris Hocque jr. | orgue neuf | 1634 | Galtus Germer van Hagerbeer | expansion | 1718 | Cornelis Hoornbeeck | restauration | 1722 | Christian Müller | restauration | 1787 | Antonius Friedrich Gottlieb Heyneman | conversion | 1837 | Kuerten & Stöcker | restauration | 1870 | Johannes J. Vollebregt & Zn. | conversion | 1902 | Gebroeders Franssen | conversion | 1953 | Verschueren Orgelbouw | 250 | restauration | 1984 | Flentrop Orgelbouw | reconstruction | 2004 | Flentrop Orgelbouw | activités différentes |
- Tijdens het twaalfjarig bestand (1609-1621) besloot men in Den Bosch een groot orgel te laten bouwen. De opdracht zou gaan naar de Brusselse bouwer Matthijs Langhedul. Dit kon wegens politieke omstandigheden niet doorgaan. Frans Simonsz maakte wel alvast de orgelkas, samen met steenhouwer Joris Deur en beeldsnijder Georg Schysler. In 1618 werd een contract gesloten met Floris Hocque (jr.). Het orgel werd in 1622 opgeleverd, maar pas in 1628 werd om een keuring verzocht. De keuring vond pas plaats in 1634. Inmiddels was Hocque overleden. Zijn meesterknecht Hans Goltfuss ontving het geld, maar het orgel werd volledig afgekraakt. Vader en zoon Hagerbeer werden ontboden. Zij werkten van 27 april tot 1 november 1634 aan het orgel. Nu werd het wel goedgekeurd.
- In de zeventiende eeuw werd het orgel licht gewijzigd. Wel verviel het steeds meer. Het onderhoud was in handen van de organisten van de kerk. In 1713 werd Cornelis Hoornbeeck gevraagd een rapport te maken. Hij adviseerde herstel en wijziging van enkele zaken. In 1715 gaat hij aan het werk. Uiteindelijk leverde hij in 1718 het gerestaureerde orgel op. Zijn meesterknechts Christian en Andries Müller hadden ook aan de revisie meegewerkt. Hoewel het orgel werd goedgekeurd, bleven er enkele wensen voor moderniseringen over. Na de dood van Hoornbeeck in 1720 nam Christian Müller het werk over. In 1722 werden wijzigingen uitgevoerd. Hij onderhield het orgel tot 1744. Daarna nam J.H.H. Bätz dit over tot 1770. In de jaren hierna ging het orgel snel achteruit. Anastasius Meinhards uit Frankenberg (Hessen) voerde een herstelling uit van 1775 tot 1777, die echter zeer slecht uitpakte: het orgel verkeerde in een slechtere staat dan voor de reparaties.
- De Nijmeegse bouwer A.F.G. Heijneman nam de restauratie op zich, en voltooide deze in 1787. De dispositie van Heijneman is uitgangspunt geweest bij de restauratie in 1983/1984.
- In de negentiende eeuw is het onderhoud van het orgel in handen geweest van Heijneman, Delhaye, Verbeeke, Kuerten en Stöcker, Graindorge en Van Paeschen. Niet allemaal orgelbouwers: Verbeeke en Van Paeschen waren organist van de St. Jan. In 1869/1870 voerde Vollebregt een grote schoonmaak en restauratie uit. Jos Callaerts keurde het instrument op 26 april 1870.
- Hierna volgde een zeer ingrijpende verbouwing: in de jaren 1897-1902 werd het orgel door de Gebroeders Franssen uit Roermond omgebouwd. Het rugwerk haalden zij helemaal leeg. Zij bouwden in de hoofdkas 66 stemmen, een pneumatische tractuur en ook veel moderne hogedrukstemmen. De speeltafel werd deels in het rugwerk geplaatst. De kas werd ook deels verzaagd om alles te kunnen plaatsen. Op 24 februari 1902 werd het orgel weer officieel in gebruik genomen. Na de wijding verzorgden de organist van de kathedraal, Peter Kallenbach en Jos A. Verheijen, organist te Amsterdam, het inwijdingsconcert. Het instrument vertoonde echter al snel veel problemen.
- Pas in 1951 begon een nieuwe renovatie: Verschueren stelde een plan op waarbij al het oude pijpwerk weer tot haar recht zou kunnen komen. Adviseurs bij het werk waren dr. P.J. de Bruyn, Hub. Houët en Piet Hörmann. Het rugwerk werd weer in ere hersteld. In 1953 werd het nieuwe orgel opgeleverd: een groot vierklaviers instrument met 72 stemmen. Nog altijd was het orgel te groot voor de kas. De tractuur was nu electro-pneumatisch, maar wel met sleepladen. Mgr. Mutsaerts wijdde het orgel plechtig in op 6 juni 1953.
- Na de grote kerkrestauratie tussen 1975 en 1983 werd het orgel ook gerestaureerd. De firma Flentrop voerde een reconstructie uit van het mechanische drieklaviersorgel in de toestand van 1787. Een deel van het latere pijpwerk (Vollebregt) is wel bewaard, de rest werd vernietigd. Op 15 en 16 december 1984 kon het vernieuwde orgel officieel in gebruik worden genomen en aan het publiek worden gepresenteerd. Het werd hierbij bespeeld door Huub ten Hacken en Maurice Pirenne.
Données techniques
Nombre de registres par manuel | |
- Hoofdwerk | 11 |
- Rugwerk | 12 |
- Bovenwerk | 15 |
- Pedaal | 10 |
Nombre de jeux total | 48 |
Transmission des clés | Mechanical |
Transmission des jeux | Mechanical |
Sommier(s) | Slider chests |
Hauteur tonale | a' = 415 Hz |
Température | Equal temperament |
Presse de Vent | 78 mm |
Composition
Hoofdwerk (C-f'''): Praestant 16' - 1622 / 1984, Bourdon 16' - 1622 / 1634 / 1870, Praestant 8' - 1718 / 1787 / 1984, Holpyp 8', Octaaf 4', Tertiaan 3 1/5', Quint 3' - 1718 / 1984, Super Octaaf 2' - 1622 / 1984, Mixtuur VII sterk - 1787 / 1984, Trompet 16' - 1787 / 1984, Trompet 8' - 1787 / 1984.
Rugwerk (C-f'''): Praestant 8', Bourdon 8', Quintadena 8', Fluyttravers 8' (discant) - 1984, Octaaf 4', Fluyt Dous 4', Super Octaaf 2' - 1622 / 1984, Flageolet 1' - 1622 / 1984, Mixtuur V sterk - 1787 / 1984, Sexquialter II sterk, Trompet 8' - 1787 / 1984, Dulciaan 8' - 1787 / 1984.
Bovenwerk (C-f'''): Quintadena 16' - 1787 / 1984, Praestant 8' - 1622 / 1984, Roerfluyt 8', Viola di Gamba 8', Octaaf 4' - 1622 / 1984, Open Fluyt 4', Quintfluyt 3', Open Fluyt 2', Super Octaaf 2' - 1622 / 1984, Sexquialter II sterk, Carillon III sterk (discant) - 1787, Cornet V sterk (discant) - 1622 / 1718, Trompet 8' - 1787 / 1984, Vox Humana 8' - 1787 / 1984, Hautbois 8' - 1870.
Pedaal (C-f'): Praestantbas 32' - 1622 / 1984, Praestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8', Gedekt 8', Octaaf 4', Bazuyn 16' - 1787 / 1984, Trompet 8' - 1787 / 1984, Clairon 4' - 1787 / 1984, Cornet 2' - 1984.
Accouplements: Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Rugwerk, Hoofdwerk - Rugwerk, Hoofdwerk - Bovenwerk, Rugwerk - Hoofdwerk.
Aliquot | Composition |
Mixtuur VII sterk (Hoofdwerk) | C: 2' - 1 1/3' - 1' - 4/5' - 2/3' - 1/2' - 1/2'. c°: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5' - 1 1/3' - 1' - 4/5'. c': 5 1/3' - 4' - 3 1/5' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5' - 1 1/3'. c'': 8' - 5 1/3' - 4' - 3 1/5' - 2 2/3' - 2' - 2'. |
Mixtuur V sterk (Rugwerk) | C: 1' - 4/5' - 2/3' - 1/2' - 2/5'. c°: 2' - 1 1/3' - 1' - 4/5' - 2/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 3 1/5' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. |
Sexquialter II sterk (Rugwerk) | C: 1 1/3' - 4/5'. c°: 2 2/3' - 1 3/5'. |
Sexquialter II sterk (Bovenwerk) | C: 2 2/3' - 1 3/5'. |
Cornet V sterk discant (Bovenwerk) | c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. |
Carillon III sterk discant (Bovenwerk) | c': 4' - 1 3/5' - 1'. |
Autres données des dispositions | |
---|---|
Hess (1774) |
Het Orgel in de St. Jans-Kerk, met drie Hand-Clavieren en een Vry- dog aangehangen-Pedaal, heeft 35 stemmen en 3550 Pypen. Manuaal, begint met contra F dus 56 Claves en 6 stemmen: Principaal 24' (meest dubb.), Octaav 12', Super Oct. 6', Quint 4', Mixt. 8-14 st. en Scherp 7-10 st. Rugpositief, heeft 51 Claves en 12 stemmen: Principaal 8, Gedackt 8', Quintadeena 8', Octaav 4', Fluit 4', Octaav 2', Quint 1 1/2', Mixtuur 5 tot 8 st., Scharp 3 st., Sexquialtra 2 st., Cornet half 5-6 st., Trompet 8' en Dulciaan 8'. Bovenwerk, 48 Claves en 14 stemmen: Principaal 8', Bourdon 16', Holpyp 8', Quintadeena 8', Octaav 4', Octaav 2', Quint 3', Sexquialt. 2 st., Cimbel 3 st., Tertiaan, Cornet half 4 st., Trompet 16', Trompet 8' en Voxhuman. 8'. Pedaal, 3 stemmen: Bourdon 8', Bazuin 16' en Tromp. 8'. Trompet 8 voet alleen in de Bas, staat wel op de Manuaal windlade, maar spreekt ook teffens in 't Pedaal, het welk aan 't Manuaal gekoppeld is. By dit Werk zyn 5 Blaasbalgen, 11 voeten lang en 6 1/3 voet breed. Volgens het eerste berigt dat ik daar van ontvangen hebbe, is dit Werk gebouwd Ao. 1580, en vernieuwd Ao. 1723. Dog het tweede berigt my daarvan toegezonden luid aldus: "Dit Werk is gemaakt Ao. 1718 door Cornelis Hoornbeek, en geëxamineerd door Æ.E. Veldcamps Organist in 's Hage, en Nicolaas Woordhouder Organist in de Pieters-Kerk te Leyden." Denkelyk zal dit laatste alleen eene vernieuwing of verbeetering te kennen geeven, want het geheel Werk, schoon met fraaje geluiden voorzien, kwam my gansch niet zo nieuw voor, als wel dit laatste jaargetal aanduid. |
Knock (1788) |
Hoofd-Manuaal: Groot Bourdon 16', Praestant 8', Klein Bourdon 8', Octaaf 4', Quint 3', Super Octaaf 2', Tertiaan, Mixtuur VII sterk, Trompet 16' en Trompet 8'. Rug Positief: Praestant 8', Holpyp 8', Quintadeen 8', Fluit travers, Octaaf 4', Fluit 4', Super Octaaf 2', Flagiolet 1', Mixtuur V sterk, Carillon (discant), Trompet 8' en Dulciaan 8'. Tremulant. Boven-Manuaal: Quintadeen 16', Praestant 8', Holpyp 8', Viola di Gamba 8', Echo (discant), Octaaf 4', Super Octaaf 2', Cornet VI sterk, Sexquialter II sterk, Carillon (discant), Trompet 8', Voxhumana 8' (met zweving), Hautbois discant en Voxangelica bas. Pedaal: Praestant 16', Bourdon 16', Violon 16', Octaaf 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trompet 8' en Clairon 4'. Koppelingen: Hoofd-Manuaal - Boven-Manuaal, Hoofd-Manuaal - Rug Positief, Pedaal - Hoofd-Manuaal. |
Van 't Kruijs (1885) |
Het Orgel in de Cathedraal of St. Janskerk te 's Hertogenbosch heeft 42 sprekende stemmen, drie klavieren, vrij pedaal en is omstreekt 1700 door Heineman geleverd. Organist de Heer P.J. van Paesschen. Hoofdklavier: Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Octaaf 4', Quint 3', Super-Octaaf 2', Mixtuur, Tertiaan, Trompet 16', Trompet 8'. Bovenklavier: Prestant 8', Bourdon 16', Roerfluit 8', Viola di Gamba 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Cornet 4 st., Sexquialter, Carillon, Trompet 8', Basson-Hautbois 8', Vox Humana 8'. Rugwerk: Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Fluit Travers 8', Octaaf 4', Salicet 4', Fluit 4', Octaaf 2', Flageolet 1', Mixtuur 5 st., Trompet 8', Dulciaan 8'. Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Octaaf 8', Gedekt 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trompet 8', Clairon 4'. Stomme registers: Koppelingen, Tremblant, Afsluitingen. |
Autres dispositions |
|
Références |
|
Enregistrements |
|
Lièns |
http://www.orgelconcerten-hendrik-niehoff.nl/ https://www.robvanhaarlem.com/den%20bosch-an.htm http://www.bossche-encyclopedie.nl/overig/sint%20jan/Orgel%20(Grote%20orgel).htm http://www.veroniquevandenengh.nl/groot-orgel-sint-janskathedraal |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|